2.4.7. Verantwoording voor de zondeval
Adam waar ben je?
Adam en Eva hadden zich
verborgen voor God. Dachten ze echt dat God hen niet kon
zien tussen de bomen?
"... Maar God, de Heer, riep de mens: Waar ben
je? Hij antwoordde: 'Ik hoorde U in de tuin en werd bang omdat ik naakt ben;
daarom verborg ik me.' 'Wie heeft je verteld dat je naakt bent? ...' " (Genesis
3:9-11, NBV2004)
Let op: God sprak niet Adam en Eva aan, maar alleen Adam, die als leider de
verantwoordelijkheid had voor beiden. Natuurlijk had God Adam al eerder
gewezen op zijn verantwoordelijkheid voor zijn vrouw.
Adam reageerde onbeholpen op de roepstem
van God: "Ik kruip weg omdat ik naakt ben." Hij wist heel goed dat het daar
niet om ging, maar om de zonde die hij bedreven had. Maar oprechte schuldbelijdenis is moeilijk, dat weten we
allemaal. Als wij gezondigd hebben komen we ook vaak met excuses bij God aan of
proberen we andere mensen of omstandigheden de schuld te geven. Zo ook Adam.
God zei onmiddellijk waar het om ging: "Je hebt zeker van de verboden
boom gegeten, nietwaar?" God wilde dat Adam vrijwillig zijn zonde
zou opbiechten. God wilde het uit Adams eigen mond horen.
"De mens antwoordde: 'De vrouw die U hebt gemaakt om mij
terzijde te staan, heeft mij vruchten van de boom gegeven en toen heb ik ervan
gegeten."
(Genesis 3:12, NBV2004)
Adam gaf zijn
verantwoordelijkheid voor de zondeval niet toe, maar probeerde zich achter Eva te
verschuilen. "Ik kon het niet helpen. De vrouw, die U me hebt gegeven,
heeft me verleid." Horen we daarin ook een toon van verwijt aan God, die
hem een vrouw zou hebben gegeven die niet deugde? In het Bijbelboek Job wordt
dit voorval aangehaald:
"... indien ik als Adam mijn
overtreding bedekt heb, door mijn schuld in mijn boezem te verbergen." (Job
31:33, NBG1951)
Daarna richtte God zich tot Eva.
" ' Waarom heb je dat gedaan?' vroeg God, de Heer, aan de vrouw. En
zij antwoordde: 'De slang heeft me misleid en toen heb ik ervan gegeten'."
(Genesis 3:13, NBV2004)
Ook zij gaf haar schuld niet toe maar verschool zich onmiddellijk
achter het serpent: "Ik kon het niet
helpen. Dat beest heeft me verleid!"
Wie was verantwoordelijk voor de zondeval?
Adam, als leider van zijn vrouw, was
de hoofdverantwoordelijke voor de zondeval die ernstige consequenties zou hebben voor
alle aardbewoners. Vervolgens Eva, die de knoop had doorgehakt
en zelfstandig de verkeerde beslissing
had genomen. Tenslotte het serpent, dat Adam en Eva
had overgehaald om voor de satan te kiezen. Alle drie zouden van God flink de
wind van voren krijgen. God ging zich vervolgens uitspreken over het serpent, Eva en Adam. Van minst
schuldig naar meest schuldig.
Serpent
"Toen zei de HERE God
tegen de slang: 'Ik zal je hiervoor
straffen. Je zult vervloekt zijn onder alle dieren op aarde, je hele
verdere leven zul je op je buik door het stof kruipen.' " (Genesis 3:14,
HB2008)
Het ellendige beest zou het voortaan zonder pootjes moeten doen en stof
moeten happen bij het kruipen over de grond. Gods vervloeking van het serpent was
vooral een flinke vernedering voor de satan, die juist dat intelligente dier als
zijn logo had uitgekozen. Het is bepaald niet eervol om geïdentificeerd te
worden met een ... door het stof kruipende slang! In onze taal hebben we de
uitdrukking 'door het stof kruipen' om daarmee een diepe vernedering aan te
duiden. Ongetwijfeld is die uitdrukking ontleend aan dit Bijbelgedeelte.
Maar God was nog niet klaar met de satan, die het serpent als zijn instrument
had ingezet. Hij had Eva verleid en ook al was het HAAR keuze geweest om
God ongehoorzaam te zijn, de satan werd verantwoordelijk gesteld voor ZIJN
aandeel in de affaire. Hij had Gods mooie schepping een vernietigende
slag toegebracht en God op zijn hart getrapt.
Daarom verklaarde God de satan medeschuldig aan wat er was gebeurd.
Eva
"Na die woorden zei God tegen de vrouw: 'Met veel pijn
en moeite zul je kinderen krijgen. Je zult verlangen naar je man en hij
zal over jou heersen!" (Genesis 3:16, HB2008)
Eva werd door God aangesproken op haar eigen verantwoordelijkheid voor haar
zondekeuze door van de verboden vruchten te eten. Daarmee had ze laten zien dat
ze onafhankelijk van God wilde zijn. Bovendien had ze Adam tot dezelfde zonde
verleid. Mede door haar zou haar nageslacht moeten lijden onder de vloek over
het menselijke geslacht. Nu zou zij ook pijn moeten lijden als zij kinderen ter
wereld zou brengen en door haar toedoen zouden alle vrouwen na haar
pijnlijke bevallingen moeten meemaken.
Eva had een grote fout gemaakt door de beslissing niet aan haar man over te
laten. Daarom benadrukte God aan Eva dat haar man haar meester zou zijn. Als
eerst geschapene was Adam al de aangewezen leider, maar hier zou het kunnen gaan
om een verdere inperking van haar
zelfbeschikkingsrecht ten opzichte van het verleden: haar man zou over haar
HEERSEN. De
leidende rol van Adam werd aangescherpt. Dit zou moeten zorgen voor
een stuk bescherming van haar kwetsbare natuur,
vanwege haar
grotere kwetsbaarheid tegenover verleidingen.
"En Adam heeft zich niet laten verleiden, maar de vrouw is door de
verleiding in overtreding gevallen." (1 Timoteüs 2:14,
NBG1951)
Maar het gevolg was ook dat door de eeuwen heen vrouwen veel treurige
vormen van
onderdrukking door mannen hebben ondergaan. Dit was natuurlijk nooit Gods
bedoeling geweest. De genoemde uitspraak van God kan onmogelijk een excuus zijn
voor autoritair
of gewelddadig gedrag van mannen tegenover vrouwen.
Adam
"Tegen Adam zei Hij: 'Omdat je naar je vrouw hebt
geluisterd en ondanks mijn waarschuwing toch van de boom hebt gegeten, zal ik de
aardbodem vervloeken. Voortaan zul je hard moeten werken om in leven te blijven.
Er zullen dorens en distels groeien en van de wilde planten zul je eten.
Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. Dan
zal je lichaam vergaan tot het stof van de aarde. Want uit stof ben je gemaakt
en tot stof zul je weer worden'." (Genesis 3:17-19, HB2008)
God nam het Adam zeer kwalijk dat hij naar zijn vrouw had geluisterd en
zich niet als een verantwoordelijke leider had gedragen. Want Adam had haar
niet tegengehouden toen zij van de doodsboom ging eten. Als man had hij zijn
vrouw moeten beschermen tegen de dodelijke aanval van het serpent. Hij was duidelijk
hoofdverantwoordelijk voor de zondeval.
Adam onderging een nog grotere vernedering dan
Eva: vanwege hem zou voortaan de aardbodem vervloekt zijn, met alle gevolgen van
dien. Bedenk wel van welke enorme hoogte hij was gevallen: hij was koning over de
aarde namens God, bekleed met Gods
heerlijkheid en macht. Nu was hij een verrader geworden
door zijn koninkrijk te verkwanselen aan Gods tegenstander. Hij was koning over
de aarde geweest, maar hij moest voortaan in de grond wroeten om zijn eten bij
elkaar te schrapen. Wat een afgang!
Maar in het Nieuwe Testament lezen we dat we uiteindelijk niet
door Eva, maar door Adam in zonde zijn gevallen! (Romeinen 5:14; 1 Korintiërs
15:22). Het feit dat Adam wordt
genoemd als de hoofdverantwoordelijke voor de zondeval
onderstreept duidelijk dat Adam als man vanaf het
begin al de leider was. Na de zondeval scherpte God dat nog verder aan. God
gebruikte zelfs dat harde woord 'heersen' van de man over zijn vrouw.
Heersend of dienend leiderschap
In het Oude Testament komen we dus het principe van het heersende leiderschap van
de man tegen. Maar in het Nieuwe Testament zien we een nieuw principe: het
dienende leiderschap van mannen ten opzichte van hun vrouwen.
Als leider staat de man BOVEN zijn vrouw, maar
in zijn dienende hoedanigheid plaatst hij zich ONDER zijn vrouw. Daardoor
ontstaat een prachtig evenwicht, waarin de man en de vrouw een gelijkwaardige
positie hebben. Datzelfde principe komen we ook tegen bij het mannelijk
leiderschap binnen de Gemeente van Jezus.
Mannen hebben door de loop van de eeuwen veelvuldig misbruik gemaakt van hun
heersende positie ten opzichte van hun vrouwen.
In onze tijd van doorgeslagen vrouwenemancipatie en gendergelijkheidsdenken
wordt steeds meer afstand genomen van het mannelijke leiderschap.
Daardoor worden veel gezinnen ontwricht waar de door God
gewilde gezagstructuur is verdwenen. Bijbelgetrouwe nieuwtestamentische
gelovigen hebben het beste alternatief: het dienende leiderschap van mannen,
zoals God het bedoeld heeft, binnen gezin en in de kerkelijke gemeente. Daar
rust Gods zegen op. Daar komt ieder tot zijn of haar recht.
Zie meer hierover in onderwerpen:
- 'Leiderschap
en liefde' in hoofdstuk 'Relaties
tussen mensen'
- 'Leiderschap
in de gemeente' in hoofdstuk 'Gemeente'
Nieuwe fase in de kosmische strijd
Het leek erop dat het serpent buiten schot was gebleven toen God zijn
veroordelingen uitsprak. Maar nu richtte God zich weer tot het
beest en het was duidelijk dat Hij daarbij direct de satan aansprak:
"En Ik zal vijandschap teweegbrengen tussen u en de vrouw,
en tussen uw nageslacht en haar Nageslacht; Dat zal u de kop vermorzelen, en u
zult Het de hiel vermorzelen." (Genesis
3:15, HSV2010)
Met die woorden verklaarde God de oorlog aan de geestelijke macht
achter het serpent, de satan zelf. Deze had de mensheid in zijn
macht gekregen, maar Adam en Eva zouden
nakomelingen krijgen, waar hij het knap moeilijk mee zou krijgen. Hij zou hen
maar beperkte schade kunnen toebrengen (de hiel vermorzelen), terwijl het
hemzelf de kop zou gaan kosten. Uiteindelijk zou de satan, evenals
het serpent, geen poot meer hebben om op te staan!
In het bovenstaande Bijbelgedeelte hebben de HSV vertalers het woord
'nageslacht' met een hoofdletter weergegeven. Met dat woord kan God ook op Jezus
gezinspeeld hebben die aan het kruis de overwinning over de satan zou behalen:
"Hij heeft de overheden en de machten ontwapend,
die openlijk te schande gemaakt en daardoor over hen
getriomfeerd." (Kolossenzen 2:15, HSV2010)
Tenslotte denken we ook aan de Gemeente van Jezus, die geestelijke
strijdvoering tegen zijn rijk zou gaan voeren en die hem zou gaan overwinnen
in Jezus' naam:
"En de God van de vrede zal de satan spoedig onder uw voeten
verpletteren ..." (Romeinen 16:20, HSV2010)
"En zij hebben hem overwonnen door het bloed
van het Lam en door
het woord van hun getuigenis, en zij hebben hun leven niet liefgehad tot in de
dood." (Openbaring 12:11, NBG1951)
Zie ook:
- onderwerp
'Geschiedenis
van Gods koninkrijk' in hoofdstuk 'Gods
koninkrijk'
- hoofdstuk 'Geestelijke
strijd'
Volgend onderwerp: 2.4.8. Verbannen uit het paradijs
