link naar Home Page  Bijbelstudies - startmenu  

 

 Helpdesk    Site info    Zoeken    Extra  

 

 

 

3.5.1. Wat zijn gelijkenissen?

Inhoud:

- Laagdrempelig onderwijs
- Korte verhaaltjes over het koninkrijk van de hemel
- Doel van gelijkenissen
- Gelijkenissen dagen je uit om een keuze te maken
- Onverwachte bijzonderheden in gelijkenissen
- Verschillende versies van gelijkenissen
- Gelijkenissen lezen
- Gespreksvragen


Laagdrempelig onderwijs

 

"Hij onderwees hen uitvoerig en sprak hen toe in gelijkenissen ..." (Marcus 4:2, NBV2004)

Jezus vertelde de gelijkenissen om mensen te interesseren voor het koninkrijk van de Hemel.

"Met zulke en andere gelijkenissen verkondigde hij hun Gods boodschap, voor zover ze die konden begrijpen; hij sprak alleen in gelijkenissen tegen hen, maar wanneer hij alleen was met zijn leerlingen, verklaarde hij hun alles." (Marcus 4:33-34, NBV2004)

Soms bestond de toegestroomde menigte mensen voornamelijk uit nieuwsgierige toehoorders die Jezus wel eens wilden meemaken. Maar in andere gevallen sprak Jezus tot groepen mensen die MEER wilden horen en met hen ging Hij dieper op de onderwerpen in en beantwoordde Hij hun vragen.

Korte verhaaltjes over het koninkrijk van de hemel

 

Gelijkenissen zijn korte, eenvoudige verhaaltjes waarin een principe van het koninkrijk van de hemel wordt geïllustreerd. In elke gelijkenis wordt een plaatje neergezet en de luisteraars moeten zelf de betekenis ontdekken. Daarom lees je bij sommige gelijkenissen: "Laat wie oren heeft goed luisteren." Bij andere gelijkenissen gaf Jezus uitleg over de betekenis ervan. Het zijn juist die gelijkenissen die zo kenmerkend zijn voor het onderwijs van Jezus.

Gelijkenissen zijn gemakkelijk te begrijpen. De beelden sluiten aan bij de alledaagse belevingswereld van de mensen. Ze zijn vol met heel vanzelfsprekende waarheden en wijsheden, die de grenzen van het christendom overstijgen en ook binnen andere wereldgodsdiensten van toepassing zouden kunnen zijn. Sommige gelijkenissen zijn niet eens verhaaltjes, maar korte, krachtige vergelijkingen.

Ik herinner me dat ik als kind de gelijkenissen mooi vond als die bij de maaltijden uit de Bijbel werden voorgelezen. Al op jonge leeftijd waren ze te begrijpen en maakten ze een diepe indruk op me. Ik besefte: dit is de zuivere waarheid, dit is belangrijk, zo hoor ik te leven en zo zou ik willen leven.

Doel van gelijkenissen

 

Gelijkenissen zijn open vensters naar het leven zoals God het bedoeld heeft. Deze levensstijl klinkt heel eenvoudig, maar lijkt in de praktijk van het dagelijks leven soms onbereikbaar en onmogelijk. De gelijkenissen zijn vaak provocerend en confronterend en plaatsen je steevast voor een morele keus: wil ik het ene of het andere doen? Als je bijvoorbeeld de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan leest, zou je daarop kunnen reageren met te denken: "Ik moet barmhartiger zijn voor mensen. Ik zal er mijn best voor doen." Dat is niet de opzet. Het gaat er in de eerste plaats om dat we de principes van het koninkrijk ontdekken. Die ontdekking kan de aanzet zijn tot iemands bekering, waardoor hij persoonlijk de toegang tot dat koninkrijk ontvangt.

Toen de discipelen aan Jezus vroegen waarom Hij steeds maar weer met gelijkenissen aankwam, zei Hij:

"... Jullie mogen de geheimen van het koninkrijk van de hemel kennen, hun is dat niet gegeven." (Matteüs 13:11, NBV2004)

Het koninkrijk van God is een geheim waar je niet achter komt door wereldse manieren van denken.

"Dit is de reden waarom ik in gelijkenissen tot hen spreek: omdat zij ziende blind en horende doof zijn en niets begrijpen ... Gelukkig jullie ogen omdat ze zien, en jullie oren omdat ze horen!" (Matteüs 13:13,16, NBV2004)

Gelijkenissen dagen je uit om een keuze te maken

 

Gelijkenissen zijn voor het verstand zo eenvoudig dat er weinig denkwerk voor nodig is om ze te begrijpen. Ze zijn voor niemand te ingewikkeld om te begrijpen, maar ook niet te simpel zodat je er niets van kunt leren. Ze gaan als het ware voorbij aan je verstand en richten zich rechtstreeks tot je hart. Alle gelijkenissen hebben namelijk direct of indirect te maken met morele keuzes die je moet maken vanuit je geweten, een functie van je hart. Elke gelijkenis toont het contrast tussen goed en kwaad en bij elke gelijkenis maak je bewust of onbewust een keuze in je hart. Gaat je hart ernaar uit om het goede te doen? Of raak je een beetje geïrriteerd omdat de gelijkenis je de spiegel voorhoudt, waarmee je in je eigen hart kunt kijken. Gelijkenissen zijn soms erg confronterend.

Gelijkenissen laten uit je hart naar voren komen wat er in je zit en dat is precies wat Jezus wilde bereiken bij zijn toehoorders.

"Zie, deze is gesteld tot een val en opstanding van velen in Israël en tot een teken, dat weersproken wordt ... opdat de overleggingen uit vele harten openbaar worden." (Lucas 2:34, NBG1951)

Diverse gelijkenissen gaan over de keuze om Jezus na te volgen of niet, een keuze die belangrijke consequenties heeft voor je bestemming in het hiernamaals. Daarbij zijn er maar twee mogelijkheden: de goede of de slechte weg. Geen tussenweg. Enkele voorbeelden:

Onverwachte bijzonderheden in gelijkenissen

 

In veel gelijkenissen komen we onverwachte wendingen tegen of onverwachte uitkomsten. Dat is typerend voor het koninkrijk van de hemel, dat in veel opzichten anders in elkaar zit dan alle samenlevingsvormen van de wereld. Hier volgen enkele voorbeelden:

gelijkenis bijzonderheid
Barmhartige Samaritaan
(Lucas 10:30-37)
De leviet en de priester krijgen geen compliment voor hun weigering zich te laten verontreinigen door de gewonde man aan te raken. Ze moeten immers rein zijn om dienst te kunnen doen in de tempel. Een door de Joden verachte Samaritaan wordt als voorbeeld gesteld. Barmhartigheid is belangrijker dan wettisch gehoorzamen.
Mosterdzaad
(Marcus 4:30-32)
Het koninkrijk lijkt onbetekenend vergeleken met wereldse politieke machten, maar groeit uit tot het grootste rijk dat ooit zal bestaan.
Onkruid in de akker
(Matteüs 13:24-30)
Ook al lijkt het onkruid erg hinderlijk en schadelijk, het wordt niet verwijderd omdat dit de goede planten niet ten goede zou komen. Gelovigen leven naast ongelovigen en niet afgezonderd van ongelovigen.
Schat in de akker
(Matteüs 13:44)
De schat is een onverwachte verrassing, waardoor de akker veel waardevoller is dan hij leek. Het koninkrijk is een geheim dat onmetelijk kostbaar en boeiend blijkt te zijn voor degenen die het hebben ontdekt.
Verloren en gevonden
(Lucas 15:1-7)
De schaapherder laat de rest van de kudde alleen om dat ene afgedwaalde schaap te zoeken. Het lijkt onverstandig om zoveel energie te steken om één dwarsligger binnen het koninkrijk te behouden. God houdt niet alleen van gelovigen, maar ook van mensen die de weg dreigen kwijt te raken.

 

Verschillende versies van gelijkenissen

 

In de evangeliën kom je verschillende versies van bepaalde gelijkenissen tegen, met soms duidelijk verschillende details. Ook vermelden de evangelisten wel eens verschillende omstandigheden waarbij gelijkenissen verteld werden. De verklaring is heel eenvoudig. Ongetwijfeld heeft Jezus dezelfde voorbeelden bij verschillende gelegenheden gebruikt, waarin Hij een zelfde gelijkenis op verschillende manieren uitwerkte.

In dit hoofdstuk worden details uit de verschillende versies van gelijkenissen samengevoegd.

Gelijkenissen lezen

 

Hoe kun je het beste naar een gelijkenis luisteren of een gelijkenis lezen?

  1. Lees met een open hart, alsof je hem voor het eerst leest.
  2. Probeer een levendige voorstelling te krijgen van het verhaal en de geschetste situaties in de gelijkenis.
  3. Zoek het punt van vergelijking op tussen het verhaal aan de ene kant en de diepere bedoeling aan de andere kant. In sommige gelijkenissen kom je er meer dan één tegen.
  4. Stel vast voor welke keuze de gelijkenis je stelt. Het is meestal gemakkelijk te ontdekken wat de goede en wat de verkeerde keuze is.
  5. Denk nu niet dat je ermee klaar bent, want hoe reageert je hart op de keuzemogelijkheden die je je worden aangereikt? Gaat je geweten spreken omdat je weet wat de goede keuze is, maar dat je in de praktijk vaak het tegenovergestelde doet? Of voel je je een beetje geïrriteerd, in je hemd gezet of op een andere manier aangesproken? Als dat zo is, maak er werk van om tot verandering te komen, tenminste als je de weg van het koninkrijk wil bewandelen.

Slotopmerking: Diep niet alle details van de gelijkenis uit die je afleiden van waar het echt om gaat; daardoor hun je gemakkelijk op dwaalsporen komen. Je trekt gemakkelijk verkeerde conclusies als je naar betekenissen gaat zoeken van details die er niet toe doen (zoals bij de gelijkenis van de tien bruidsmeisjes).

Bedenk ook dat vergelijkingen uit de ene gelijkenis niet moeten worden toegepast op andere gelijkenissen. In de gelijkenis van het onkruid in de akker wordt het zaad vergeleken met de gelovigen, de mensen die bij het koninkrijk van de hemel horen, terwijl in de gelijkenis van de zaaier het zaad wordt vergeleken met het Woord van God.

Gespreksvragen

 

  1. Wat is een gelijkenis?
  2. Welke gelijkenissen uit het Oude Testament ken je?
  3. Wat probeerde Jezus te bereiken met zijn gelijkenissen?
  4. Welke gelijkenissen van Jezus gaan over het maken van één keuze uit twee mogelijkheden?
  5. Hoe zou het komen dat dezelfde gelijkenissen in twee verschillende evangeliën verschillen vertonen?

Volgend onderwerp:

 3.5.2. Arbeiders in de wijngaard 

 

 

 

HELPDESK

 

HELPDESK

Site info
- Wat betekent herschepping?
- Wat vind je op deze site?
- Achtergrond
- Vier aspecten
- Copyright

 

 

 

 

Helpdesk

Zoeken
- Zoekmogelijkheden
- Tips voor zoektermen
- Populaire zoektermen
- Inhoudsopgave (kort)
- Inhoudsopgave (lang)
- Trefwoord index
- Bijbeltekst index

 

 

 

 

 

Extra
- Geloofsvragen
- PDF bestanden downloaden
- Printklare pagina's
- Gespreksvragen
- Thema's voor Bijbelkringen
- Thema's kerkelijk jaar
- Cursus 'Gods karakter'

 

Herschepping Bijbelstudies - versie 3.4.