3.5.25. Slimme rentmeester

Inhoud:

-  
- Een rijke man en zijn rentmeester
-  
- Frauderende rentmeester
- Reactie van de werkgever
- Wat is de les van deze gelijkenis?
- Omgaan met geld en bezittingen
- Gespreksvragen

---

Dit is een van de moeilijkste gelijkenissen van Jezus. Je vindt deze gelijkenis alleen in Lucas 16:1-9.

 

 

Een rijke man en zijn rentmeester

 

"... Er was eens een rijke man die een rentmeester had..." (Lucas 16:1, NBV2004)

Zoals iedereen wist waren er rijke eigenaren van vastgoed, boerderijen of kleine bedrijfjes die daar veel geld mee verdienden. Ze hadden meestal een rentmeester in dienst die contracten opstelde, leningen afsloot, de woekerrente op die leningen inde en andere financiële zaken afhandelde. Zo'n rentmeester had veel vrijheid van handelen en zijn baas vond alles best zolang het geld bleef binnenstromen. Tegelijk stonden rentmeesters erom bekend dat zij de pachters afpersten en zelf ook behoorlijke bedragen in eigen zak staken. Ze hadden natuurlijk maar weinig vrienden.

Volgens de wet van Mozes mochten Joden geen rente vragen van hun volksgenoten en die regel was er om armen te beschermen tegen woekerrente. Maar in het zakenleven werd wel woekerrente gevraagd: niet in geldbedragen, maar in goederen. In een contract stond bijvoorbeeld dat iemand 10 vaten olie verschuldigd was en daarmee kon zijn bedoeld: de geldwaarde van 10 vaten olie. Zo werd het verboden begrip 'rente' omzeild.

 

 

Frauderende rentmeester

 

"... Er was eens een rijke man die ... te horen kreeg dat de rentmeester zijn eigendommen verkwistte." (Lucas 16:1, NBV2004)

De rijke man komt er achter dat zijn vermogen afneemt door toedoen van zijn rentmeester, die er ongetwijfeld zelf beter van is geworden. Hij roept de rentmeester ter verantwoording en zegt:

"... Wat hoor ik over jou? Leg verantwoording af van je beheer, want je kunt niet langer rentmeester blijven." (Lucas 16:2, NBV2004)

Dan verzint de rentmeester een list:

"Toen zei de rentmeester bij zichzelf: Wat moet ik doen nu mijn heer mij het beheer afneemt? Werken op het land kan ik niet, en voor bedelen schaam ik me. Maar ik weet al wat ik moet doen om ervoor te zorgen dat de mensen, wanneer ik van mijn beheerderstaak ben ontheven, mij bij hen thuis ontvangen." (Lucas 16:3-4, NBV2004)

Vervolgens bouwt de rentmeester een netwerk van relaties op bij wie hij kan aankloppen als hij ontslagen zou worden.

"En hij riep de schuldenaars van zijn heer één voor één bij zich en zei tegen de eerste: Hoeveel bent u mijn heer schuldig? En hij zei: Honderd vaten olie. En hij zei tegen hem: Neem uw schuldbekentenis, ga zitten en schrijf snel vijftig. Daarna zei hij tegen een ander: En u, hoeveel bent u schuldig? En hij zei: Honderd zakken tarwe. En hij zei tegen hem: Neem uw schuldbekentenis en schrijf tachtig." (Lucas 16:5-7, HSV2010)

Waarschijnlijk maakt de rentmeester met de debiteuren afspraken over de vergoeding die hij op een later tijdstip van hen verwacht.

Reactie van de werkgever

 

Wat is nu precies de sluwheid van de rentmeester? Hij beseft natuurlijk dat zijn werkgever zal ontdekken wat hij heeft uitgespookt met die contracten. Als de rijke man de veranderingen in de contracten ongedaan maakt, zal hij bij zijn debiteuren in een kwade reuk komen en dat zal zijn reputatie schaden. En als hij het veranderen van de contracten in de doofpot stopt, kan hij zijn rentmeester er ook niet op aanspreken. Het is dus verstandiger voor de rijke man om zijn verlies te incasseren en de rentmeester wel te ontslaan, maar niet aan te klagen bij de rechter. En dat is precies wat de rentmeester wilde bereiken en wat ook gebeurt..

De rijke man moet concluderen dat zijn rentmeester een erg slimme man is en hem te pakken heeft genomen. Hij is eerlijk genoeg om dat bij het ontslaggesprek toe te geven.

"De heer prees de oneerlijke rentmeester omdat hij slim had gehandeld. De kinderen van deze wereld gaan immers slimmer met elkaar om dan de kinderen van het licht." (Lucas 16:8, NBV2004)

Dit is geen gemakkelijke gelijkenis, vooral omdat de werkgever zijn slechte rentmeester prijst voor het plegen van nog meer fraude. Dat past helemaal niet in onze opvattingen over rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid.

Wat is de les van deze gelijkenis?

 

Jezus wilde zijn volgelingen aansporen om al het mogelijke te investeren in hun toekomst. Hun eeuwige toekomst, wel te verstaan. Ook materiële middelen kunnen daarvoor worden gebruikt. En het is goed om dat op een doordachte, slimme manier doen. Het laatste vers wil ik er nog even uitlichten:

"En Ik (=Jezus) zeg u: Maak uzelf vrienden met behulp van de onrechtvaardige mammon, opdat zij u, als u gebrek lijdt, zullen ontvangen in de eeuwige tenten." (Lucas 16:9, HSV2010)

"Ja, ik zeg jullie: maak je vrienden met het onrechtvaardige geld. Dan zullen jullie, wanneer geld geen waarde meer heeft, in de hemelse woning ontvangen worden." (Lucas 16:9, GNB1996)

De uitdrukking 'eeuwige tenten' klinkt nogal raadselachtig. Een mogelijke uitleg hiervan is de volgende: deze mensen zullen je in het hiernamaals als vriend beschouwen en zullen je welkom heten in hun toekomstige woonplek in het hiernamaals. Hun eeuwige vriendschap zal dan een extra beloning zijn. De GNB vertaling sluit ook aan bij deze gedachte. Alles wat God op aarde door ons heen doet om andere mensen tot een zegen te zijn, zullen we in het hiernamaals terugvinden en daarvan zullen we blijvend genieten. Maar misschien is de volgende uitleg praktischer: De mensen zullen je eeuwig (lees: voor de rest van je leven) dankbaar zijn zodat ze jullie willen helpen als het nodig is.

Bij een andere gelijkenis zei Jezus:

"Verkoop uw bezittingen en geef de opbrengst weg als liefdegave. Maak voor uzelf beurzen die niet verslijten, een schat die niet opraakt, in de hemelen, waar de dief niet bij komt en die door de mot niet aangetast wordt. Want waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn." (Lucas 12:33-34, HSV2010)

Omgaan met geld en bezittingen

 

Na deze gelijkenis gaf Jezus nog een belangrijke les over het goed omgaan met geld en goederen. Hij had het daarbij over de 'onrechtvaardige mammon', een symbolische naam voor de macht van het geld. Deze noemt Jezus onrechtvaardig omdat veel rijkdom wordt verkregen ten koste van anderen. In deze tijd is de macht van het grote geld groter dan ooit en de rijken worden steeds rijker. Hun graaigedrag staat natuurlijk haaks op de levensstijl van het Gods koninkrijk, waar rechtvaardigheid, betrouwbaarheid en trouw de norm is.

"Wie betrouwbaar is in het geringste, is ook betrouwbaar als het om veel gaat, en wie oneerlijk is in het geringste is ook oneerlijk als het om veel gaat. Als jullie onbetrouwbaar blijken in de omgang met de valse mammon, wie zal jullie dan werkelijk belangrijke dingen toevertrouwen? En als jullie onbetrouwbaar blijken met wat een ander toebehoort, wie zal jullie dan geven wat jullie zelf toekomt?" (Lucas 16:10-12, NBV2004)

Het is belangrijk voor een christengelovige om volledig betrouwbaar te zijn als het gaat om financiële zaken. Dus ook eerlijk in het betalen van belastinggeld, het geven voor Gods koninkrijk, in het op tijd betalen van rekeningen, en iedereen te geven waar hij recht op heeft.

Zie ook de gelijkenis 'Twee heren dienen'.

Volgend onderwerp:

 3.5.26. Smalle deur