3.5.27. Talenten en ponden

 

- Twee gelijkenissen - Gelijkenis van de talenten - Gelijkenis van de ponden - Gespreksvragen

 

Deze gelijkenis gaat over het thema 'Vruchtdragen' met het oog op de eindbestemming van gelovigen.

 Andere gelijkenissen over vruchtdragen zijn: ' Boom en vrucht', ' Graankorrel', 'Onvruchtbare vijgenboom', ' Wijnstok en ranken' en ' Zaaier'.

 

Twee gelijkenissen

Er staan in de Bijbel twee gelijkenissen die veel op elkaar lijken, maar op details verschillend zijn:

1. de gelijkenis van de talenten (Matteüs 25:14-30)
2. de gelijkenis van de ponden (Lucas 19:11-27)

Het gaat in beide gevallen om een manager, die aan enkele personeelsleden een geldbedrag toevertrouwt met de opdracht om zaken te doen en zo veel mogelijk winst te maken. Het doel van de opdracht is niet in de eerste plaats om zo veel mogelijk rendement uit die medewerkers te halen, maar om uit te zoeken in hoeverre ze geschikt zijn voor verantwoordelijke posities in de nieuwe vestiging van het bedrijf. In beide gelijkenissen worden twee ijverige medewerkers genoemd en een derde die er met de pet naar gooit. Als de manager terugkomt, krijgen de succesvolle, ijverige medewerkers een forse beloning, terwijl de luie medewerker onzachtzinnig op staande voet ontslagen wordt.

De tijd dat je als christengelovigen op aarde leeft is als een stageperiode bij een werkgever. Je hele leven is een opleidingstraject om verantwoordelijke taken uit te kunnen voeren in de toekomstige fase van Gods koninkrijk, na Jezus' wederkomst.

"... En zij zullen als koningen heersen tot in eeuwigheid." (Openbaring 22:5, NBV2004)

De toekomstige positie en beloning van christengelovigen hangt af van wat ze gedaan hebben met het nieuwe leven, de gaven en de mogelijkheden die ze gekregen hebben. Gelovigen die geen geestelijke vruchten dragen zullen geen deel hebben aan het toekomstige koninkrijk.

We krijgen maar één stageperiode op aarde. Laten we die goed gebruiken!

 

Gelijkenis van de talenten

In de gelijkenis van de talenten (Matteüs 25:14-30) krijgen verschillende medewerkers verschillende hoeveelheden geld (talenten) mee. De manager bepaalt aan wie hij meer of minder toevertrouwt.

"Aan de een gaf hij vijf talenten, aan een ander twee en aan een derde één, overeenkomstig ieders bekwaamheid. En hij vertrok naar het buitenland." (Matteüs 25:15, WV2012)

Hier ligt de nadruk op de bekwaamheden die wedergeboren gelovigen van God hebben ontvangen. Dat kunnen zowel natuurlijke bekwaamheden of karaktergaven als bijzondere geestelijke gaven zijn. Het zijn even zoveel instrumenten om daarmee God en de medemens te dienen en geestelijke vruchten te dragen. Je kunt bij talenten ook denken aan de mogelijkheden die gelovigen hebben om dienstbaar te zijn in Gods koninkrijk. In dat opzicht zijn er grote verschillen bij mensen. Veel Nederlanders hebben bijvoorbeeld veel meer mogelijkheden dan mensen in India die de hele dag in een slavenfabriek moeten werken. Hoe gebruik je al je mogelijkheden? Dan komt de manager terug en de medewerkers brengen rapport uit van hun doen en laten..

Dan komt de manager terug en de medewerkers brengen rapport uit van hun doen en laten.

"Na lange tijd keerde de heer van die dienaren terug en vroeg hun rekenschap. Degene die vijf talent ontvangen had, kwam naar hem toe en overhandigde hem nog vijf talent erbij met de woorden: 'Heer, u hebt mij vijf talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er vijf talent bij verdiend.' Zijn heer zei tegen hem: 'Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar bent gebleken in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.' Ook degene die twee talent ontvangen had, kwam naar hem toe en zei: 'Heer, u hebt mij twee talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er twee talent bij verdiend.' Zijn heer zei tegen hem: 'Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar was in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.' " (Matteüs 25:19-23, NBV2004)

En dan komt de afrekening. De medewerker, die van vijf talenten tien talenten heeft gemaakt, blijkt dezelfde beloning te krijgen als degene die van twee talenten vier talenten heeft gemaakt. Daarbij krijgen ze dezelfde woorden te horen. Aan allebei wordt een verantwoordelijke positie aangeboden en als bonus een uitnodiging voor een feestmaal. De medewerkers worden dus niet beloond naar de hoeveelheid winst die ze gemaakt hebben, maar naar het winstpercentage. Dat is ook rechtvaardig, want ze zijn immers met een verschillend beginkapitaal begonnen. Beiden hebben 100% winst gemaakt en dat is een gelijke prestatie.

De moraal van het verhaal is: wedergeboren gelovigen Heer zullen het eeuwige leven ontvangen. Daarnaast zullen zij worden beloond naar wat ze gedaan hebben met de gaven, bekwaamheden en mogelijkheden die ze van God hebben ontvangen. Ik heb eens het verhaal gehoord van een oude verlamde vrouw in Rusland die nog maar één vinger kon gebruiken. Gedurende het communistische tijdperk gebruikte ze die ene vinger om liederenbundels en Bijbelgedeelten te typen, die toen niet gedrukt mochten worden. Wat een geweldig gebruik heeft deze gelovige vrouw gemaakt van die ene kleine gave die ze nog had. Wat denk je dat Jezus tegen haar gezegd heeft toen Hij haar in de hemel verwelkomde? Inderdaad, op zijn minst hetzelfde als tegen de mannen in de gelijkenis, die hun twee of vijf talenten hadden verdubbeld.

Maar ook de derde medewerker moet verantwoording afleggen van wat hij gedaan heeft met zijn talent. Hij komt met het volgende slappe verhaal:

"... Heer, ik wist van u dat u streng bent, dat u maait waar u niet hebt gezaaid en oogst waar u niet hebt geplant, en uit angst besloot ik uw talent te begraven; alstublieft, hier hebt u het terug." (Matteüs 25:24-25, NBV2004)

Deze medewerker heeft weinig begrepen van het doel van zijn opdracht. Hij heeft niet door dat de manager hem een mooie kans had geboden om iets goeds te kunnen doen, zijn bekwaamheden te ontwikkelen en daarna een betere positie te krijgen. Daarentegen beschouwt hij zijn werkgever als iemand die rijk wil worden ten koste van hem. Dus had hij zijn talent veilig weggeborgen, zodat hij in ieder geval geen verlies zou lijden. Hij is het symbool van gelovigen die niet van harte toegewijd aan Jezus zijn en geen geestelijke vruchten voortbrengen.

Een nulopbrengst van je levenskapitaal laat zien dat je het niet waard bent om in het hiernamaals met Jezus zelfs maar de geringste verantwoordelijkheid te dragen. Wie zijn kansen op vruchtdragen systematisch heeft laten liggen, heeft geen waarde voor Gods koninkrijk en zal daarin geen plaats hebben. Zo iemand ontvangt het eeuwige leven niet, ook al was hij ooit wedergeboren:

"En die nutteloze dienaar, gooi die eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt." (Matteüs 25:30, NBV2004)

Deze zin past niet meer in het beeldverhaal van de gelijkenis. Hier schakelt Jezus over naar de geestelijke werkelijkheid achter de gelijkenis. Dat is een ernstige boodschap en we zijn gewaarschuwd. Wat kunnen we van deze derde persoon uit de gelijkenis leren? Welke factoren speelden een rol bij zijn mislukte leven?

• Hij minachtte de gaven en de mogelijkheden die God hem had gegeven. Die houding komen we ook wel onder gelovigen tegen en dat werkt verlammend.
• Hij kende God niet echt, want hij noemde Hem een hard, streng persoon, die te hoge eisen stelt aan zijn personeel (Matteüs 25:24).
• Hij was ook bang (Matteüs 25:25). Waarvoor eigenlijk? Bang om te falen of had hij een slecht geweten? Door een verkeerd beeld van God kan de lust ontbreken om voor Hem te willen leven.
• Hij was ook lui, want hij deed niet zijn best om er iets van te maken. Als we, ook als gelovigen, alleen maar voor onszelf leven, behalen we hetzelfde nulresultaat als deze man.

 

Gelijkenis van de ponden

In de gelijkenis van de ponden (Lucas 19:11-27) krijgt iedere medewerker (anders dan in de gelijkenis van de talenten) hetzelfde beginkapitaal.

"Hij riep tien van zijn dienaars en gaf hun ieder een zilverstuk ter waarde van een pond. Doe er zaken mee zolang ik weg ben, zei hij." (Lucas 19:13, GNB1996)

Vergeleken met een talent is een pond maar een beperkt bedrag. De geldwaarde van een pond komt overeen met ongeveer honderd daglonen. Dit beginkapitaal zou vergeleken kunnen worden met het nieuwe leven dat elke gelovige ontvangt bij zijn wedergeboorte. Dat heeft in het begin meestal maar een beperkte uitwerking in iemands leven, maar het heeft enorme groeimogelijkheden. Iedere gelovige krijgt bij zijn wedergeboorte de onbeperkte toegang tot alle hemelse bronnen (Efeziërs 1:3) en iedereen start dus in zekere zin met gelijke kansen in Gods koninkrijk.

De afrekening laat een opmerkelijk verschil met de andere gelijkenis zien.

"De eerste verscheen en zei: 'Uw pond, heer, heeft tien pond opgeleverd.' Hij zei tegen hem: 'Uitstekend, goede dienaar. Omdat je in het klein betrouwbaar bent geweest, krijg je het gezag over tien steden!' De tweede kwam en zei: 'Uw pond, heer, heeft vijf pond opgebracht.' Tegen hem zei hij: 'En jij wordt de baas over vijf steden.' " (Lucas 19:16-19, WV2012)

De succesvolle medewerkers behalen in deze gelijkenis een opvallend hoger winstpercentage dan in de vorige gelijkenis: ze kwamen niet uit op het dubbele bedrag, maar op het tienvoudige en het vijfvoudige bedrag. Dit zegt iets over de groeimogelijkheden van het nieuwe leven dat God geeft. Maar ook de wijze van belonen is anders. Hier worden de medewerkers namelijk WEL op hun hoeveelheid winst afgerekend en niet op het winstpercentage en zo ontvangen ze een verschillende beloning. Ook dat is eerlijk. De succesvolle medewerkers mogen als beloning het beginkapitaal plus de winst behouden. En dat terwijl ze daar eigenlijk geen recht op hebben, want het was nooit hun eigen kapitaal geweest. Maar bovenal (en daar gaat het om!) krijgen ze een eerbare positie aangeboden: de verantwoordelijkheid over even veel steden als dat ze er ponden bij hadden verdiend.

Wat we hieruit kunnen leren is: toegewijde gelovigen die geestelijke vruchten voortbrengen ontvangen een passende positie in het hiernamaals en een bijbehorende beloning. Nogmaals: het gaat hier niet om de toegang tot het eeuwige leven, maar om de positie en de beloning in het eeuwige leven. De Bijbel spreekt over het feit dat gelovigen later met Jezus zullen regeren. Daarbij gaat het om verantwoordelijke posities binnen het koninkrijk. Voor sommige gelovigen zal het misschien letterlijk betekenen dat ze 'burgemeester' zullen worden van één of meer plaatsen. Voor anderen zal er misschien een onderwijzende of een andere dienende taak zijn. Ik denk dat God ons in het hiernamaals verschillende taken zal geven, die waarschijnlijk zullen samenhangen met onze persoonlijkheden en aan wat we op aarde hebben gedaan.

Behalve de twee succesvolle medewerkers was er ook de derde medewerker, die helemaal niets had gedaan met het geld dat hem was toevertrouwd.

"Toen kwam de derde dienaar, die zei: 'Heer, hier is uw geld, ik heb het in een doek voor u bewaard. Ik was bang voor u, omdat u een streng man bent die terugvordert wat hij niet heeft gestort en oogst wat hij niet heeft gezaaid.' " (Lucas 19:20, NBV2004)

Het blijkt dat een nulopbrengst van iemands nieuwe leven ernstige gevolgen heeft. De manager zegt tegen deze medewerker niet: "Wat goed dat je mijn pond zo goed bewaard hebt!" maar:

"... Neem hem het pond af en geef het aan hem die de tien ponden heeft." (Lucas 19:24, WV2012)

Dit komt overeen met een uitspraak die Jezus eerder gedaan had:

"... wie iets heeft zal nog meer krijgen; maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij denkt te hebben worden ontnomen." (Lucas 8:18, NBV2004)

Zelfs het pond, dat de derde medewerker was toevertrouwd, wordt hem afgenomen. In geestelijke zin betekent dat hetzelfde als wat we gezien hebben in de andere gelijkenis: de ontrouwe, niet-toegewijde werknemer zal niet het eeuwige leven ontvangen, ondanks dat hij goed begonnen is. Het is een ernstige boodschap, maar de Bijbel zegt het niet anders. Laten we er niet van uitgaan dat het uiteindelijk bij de eindbeoordeling voor lauwe kerkmensen allemaal wel zal meevallen. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.

In hoofdstuk 'Vruchtdragen' wordt uitvoerig uitgelegd wat geestelijk vruchtdragen inhoudt.

 Volgend onderwerp: 3.5.28. Tien bruidsmeisjes