|
Start Inhoud Zoekmogelijkheden
|
3.8.5. Tempelreiniging
Bij zijn opzienbarende intocht in Jeruzalem was Jezus als een koning binnengehaald. De mensen dachten dat Hij nu een einde zou maken aan de Romeinse bezetting. Maar Jezus had heel andere plannen. Hij ging niet naar het paleis van de stadhouder Pilatus, het centrum van de Romeinse macht. Maar wel naar de tempel, het centrum van de Joodse godsdienst, de plaats waar de almachtige God aanbeden werd.
Dat was dan ook waar Jezus gedurende een aantal dagen bijna elke dag te vinden was. Zijn twaalf discipelen waren waarschijnlijk steeds bij Hem. Het was de week voorafgaande van het Pesachfeest. In die week kampeerden duizenden Joden rondom Jeruzalem en in de stad was het natuurlijk ook enorm druk.
"... Opeens zal hij naar zijn tempel komen, de Heer naar wie jullie uitzien, de engel van het verbond naar wie jullie verlangen..." (Maleachi 3:1, NBV2004)
Veemarkt op het tempelplein
De tempel in Jeruzalem was de meest heilige plaats op aarde. Jezus noemde het tempelcomplex 'het huis van zijn Vader'. Om bij de tempel te komen moest je eerst een brede trap beklimmen (waarvan een gedeelte nog steeds bestaat) en dan kwam je op het tempelplein, ook wel het 'voorhof voor de heidenen' genoemd. Dit was het enige gebied van het tempelcomplex waar ook niet-Joden mochten komen.
"Kort voor Pesach, het Joodse paasfeest, reisde Jezus naar Jeruzalem. Daar trof hij op het tempelplein de handelaars in runderen, schapen en duiven aan, en de geldwisselaars die daar altijd zaten." (Johannes 2:13-14, NBV2004)
Op dat grote plein werd vooral op die tijd van het jaar een uitgebreide veemarkt gehouden. Wanneer Joden in de tempel een dierenoffer wilden brengen, mochten ze ook een offerdier van huis meebrengen, maar dat moest dan eerst gekeurd worden. De meeste meegebrachte offerdieren werden afgekeurd, voor een laag bedrag opgekocht en met een stevige winst doorverkocht als goedgekeurde dieren. Op het tempelplein kostte een offerdier al gauw tien tot twintig keer zoveel meer als de normale marktprijs. En dan nog iets. Op het tempelplein kon je alleen met tempelgeld betalen en daarom waren er geldwisselaars bij wie je dat kon omwisselen met een behoorlijke opslag. Kortom: de bezoekers van de tempel betaalden zich scheel als ze een offer wilden brengen en de Joodse leiders vulden hun zakken met een behoorlijk aandeel van de winsten van veeverkopers en geldwisselaars. De geldzucht van de Joodse leiders was algemeen bekend bij het volk.
Jezus wordt boos
Toen Jezus op het rumoerige tempelplein verscheen werd Hij vreselijk boos. Deze heilige plek werd op zo'n vreselijke manier ontheiligd door het geschreeuw, de woekerprijzen die gevraagd werden en het zakkenvullen van de geestelijke elite, dat Jezus vol werd van heilige verontwaardiging.
"Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de tempel uit, met hun schapen en runderen. Hij smeet het geld van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver." (Johannes 2:15, )
"... en hij liet niet toe dat iemand voorwerpen over het tempelplein droeg." (Marcus 11:16, NBV2004)
Hier trad Jezus op als de Zoon van God, die handelde vanuit de autoriteit van zijn Vader, om het tempelplein schoon te vegen. Er viel een heilige vrees op zowel de handelaren als de bezoekers van het tempelplein zodat ze maakten dat ze wegkwamen. Wat zullen ze verontwaardigd geweest zijn. Zie je het voor je, al die geldwisselaars die over de grond kropen om hun munten te redden, en de mensen die met hun offerdieren de trappen af renden?
Gebedshuis
Waarom was Jezus zo vreselijk kwaad geworden?
"Hij hield de omstanders voor: 'Staat er niet geschreven: "Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn"? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!' " (Marcus 11:17, NBV2004)
Waren de Joodse leiders vergeten waarvoor het 'voorhof van de heidenen' was bedoeld? Om ook niet-Joden de gelegenheid te geven om zich tot de God van Israël te richten met hun gebeden en om Hem respect te geven. En wie zou er rustig kunnen bidden bij al die drukte?
"En de vreemdeling die zich met de HEER heeft verbonden om hem te dienen ...
hem breng ik naar mijn heilige berg, hem schenk ik vreugde in mijn huis van
gebed ... Mijn tempel zal heten 'Huis van gebed voor alle volken'." (Jesaja
56:6-7, NBV2004)
Ongeveer op dezelfde plaats had koning Salomo bij de inwijding van de eerste tempel het volgende gebed uitgesproken:
"Ook wanneer een vreemdeling, die niet tot uw volk Israël behoort ... hierheen komt en een gebed richt naar deze tempel, aanhoor hem dan vanuit de hemel, uw woonplaats, en doe wat hij u vraagt. Dan zullen alle volken op aarde uw naam leren kennen en ontzag voor u tonen, zoals uw volk Israël dat doet, en zij zullen weten dat uw naam verbonden is aan deze tempel die ik heb gebouwd." (1 Koningen 8:41-43, NBV2004)
Kortom: de tempel was DE plaats waar alle mensen mochten komen om God te zoeken en Hem te eren. Die onheilige bende op het tempelplein was als een klap in het gezicht van Jezus en een grove belediging voor zijn Vader. De twaalf discipelen waren ongetwijfeld verbaasd over de felheid van hun meester:
"Zijn leerlingen dachten aan wat er geschreven staat: 'De hartstocht voor uw huis zal mij verteren.' " (Johannes 2:17, NBV2004)
'Ik ben de tempel'
Natuurlijk lokte het optreden van Jezus een boze reactie van de Joodse leiders uit.
"Toen antwoordden de Joden en zeiden tegen Hem: Welk teken laat U ons zien dat U het recht hebt deze dingen te doen? Jezus antwoordde en zei tegen hen: Breek deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem laten herrijzen." (Johannes 2:18-19, HSV2010)
Het lijkt me dan ook waarschijnlijk dat Jezus naar zichzelf wees toen Hij zei 'Breek deze tempel af.' Wat is een tempel? Het is een plek waar God woont en troont en waar zijn heerlijkheid zichtbaar wordt. Toen de eerste tempel in gebruik werd genomen door koning Salomo werd Gods heerlijkheid zichtbaar voor iedereen:
"... de heerlijkheid van de HEERE vervulde het huis. De priesters konden het huis van de HEERE niet binnengaan, want de heerlijkheid van de HEERE had het huis van de HEERE vervuld. Toen alle Israëlieten het vuur en de heerlijkheid van de HEERE over het huis zagen neerkomen, knielden zij met hun gezichten ter aarde, op de vloer, bogen zich neer en loofden de HEERE dat Hij goed is, want Zijn goedertierenheid is voor eeuwig." (2 Kronieken 7:1-3, HSV2010)
In de tijd van Jezus was van Gods heerlijkheid niets meer zichtbaar in de tempel. Maar nu was Jezus er, zichtbaar voor iedereen en vol van Gods Geest en Gods heerlijkheid.
"De Zoon is de afstraling van Gods heerlijkheid en de afdruk van zijn wezen ..." (Hebreeën 1:3, GNB1996)
"Want in Hem heeft heel de volheid (=God) willen wonen ..." (Kolossenzen 1:19, WV2012)
Waarschijnlijk begrepen de Joodse leiders wel dat Jezus zichzelf een tempel noemde, maar die gedachte vonden ze natuurlijk te gek voor woorden. Wat verbeeldde Hij zich wel? Om Jezus' woorden belachelijk te laten klinken gaven ze aan dat zijn opmerking over het tempelcomplex in hun ogen onzinnig was!
"De Joden zeiden dan: Zesenveertig jaar is aan deze tempel gebouwd, en Ú zult hem in drie dagen laten herrijzen?" (Johannes 2:20, HSV2010)
" 'Zesenveertig jaar heeft de bouw van deze tempel geduurd,' zeiden de Joden, 'en u wilt hem in drie dagen weer opbouwen?' " (Johannes 2:20, NBV2004)
Let op: Jezus zei niet: 'opbouwen'. Dat maakten de Joodse leiders ervan (en de NBV vertalers ook!). Later zouden enkelen van hen bij het verhoor van Jezus door de hogepriester hun versie van deze woorden van Jezus aanhalen, als een aanklacht omdat Hij Gods tempel zou hebben beledigd:
"Wij hebben Hem horen zeggen: Ik zal deze tempel, die met handen gemaakt is, afbreken en in drie dagen een andere, niet met handen gemaakt, bouwen." (Marcus 14:58, HSV2010)
Het teken van Jezus voor de Joodse leiders
Ooit hadden Joodse leiders Jezus gevraagd om een wonderteken voor hen te doen, om Hem uit te dagen en op de proef te stellen. Jezus beloofde dat Hij hen slechts één wonderteken zou geven: dat Hij eenmaal zou sterven en weer opstaan, naar het voorbeeld van de profeet Jona:
"Daarop reageerden enkele schriftgeleerden en farizeeën met een vraag: 'Meester, we zouden graag een teken van u zien.' Hij antwoordde: 'Dit is een verdorven en trouweloze generatie. Ze verlangt een teken, maar zal geen ander teken krijgen dan dat van de profeet Jona. Want zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van een grote vis zat, zo zal de Mensenzoon drie dagen en drie nachten in het binnenste van de aarde verblijven ... en hier ziet u iemand die meer is dan Jona!' " (Matteüs 12:38-41, NBV2004)
De opstanding van Jezus zou nog wonderlijker zijn dan de geschiedenis van Jona. Jezus had met deze woorden een toespeling gemaakt op zijn sterven en opstanding, iets wat zijn toehoorders op dat moment niet konden vermoeden. De Joodse leiders zouden over enkele dagen zien dat Jezus 'verhoogd' zou worden bij zijn kruisiging. Dan zou het door Jezus genoemde teken zichtbaar worden voor hen allemaal, misschien wel hun laatste kans om Hem te willen zien als de messias en de Zoon van God. Daarover had Jezus eerder het volgende tegen de Joodse leiders gezegd:
"... Wanneer u de Mensenzoon omhoog geheven hebt, dan zult u begrijpen dat Ik het ben en dat Ik niets uit Mijzelf doe; alleen datgene wat de Vader Mij geleerd heeft, dat verkondig Ik. En Hij die Mij gezonden heeft is met Mij: Hij laat Mij nooit alleen, omdat Ik altijd doe wat Hem welgevallig is." (Johannes 8:28-29, WV2012)
En nu, op het tempelplein, had Jezus het over hetzelfde wonderteken: "Breek deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem laten herrijzen."
"Maar hij sprak over de tempel van zijn lichaam. Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn leerlingen zich dat hij dit gezegd had, en zij geloofden de Schrift en alles wat Jezus gezegd had." (Johannes 2:21-22, NBV2004)
Zieken en kinderen
Toen het tempelplein leegstroomde, kwamen er groepen zieke mensen aan om naar Jezus te gaan, om door Hem genezen te worden. Er was nu immers ruimte genoeg voor hen!
"Toen kwamen er in de tempel blinden en verlamden naar hem toe, en hij genas hen." (Matteüs 21:14, NBV2004)
Daarna kwamen er ook groepen kinderen aan die de intocht van Jezus hadden meegemaakt. Toen ze Jezus zagen, die zieken genas, kwamen ze naar Hem toe en riepen de woorden die ze bij de intocht van Jezus hadden gehoord: 'Hosanna voor de Zoon van David!'. Bij de aanwezige Joodse leiders, die al behoorlijk narrig waren vanwege alle belangstelling voor Jezus en zijn optreden in de tempel, schoot dat in het verkeerde keelgat.
"De hogepriesters en de schriftgeleerden zagen welke wonderen hij verrichtte en hoorden de kinderen in de tempel 'Hosanna voor de Zoon van David!' roepen, en ze waren hoogst verontwaardigd. Ze gingen hem vragen: 'Hoort u wat ze zeggen?' En Jezus antwoordde hun: 'Jazeker! Hebt u dan nooit gelezen: "Door de mond van kinderen en zuigelingen hebt u zich een loflied laten zingen"?' Zo liet hij hen staan, en hij ging de stad uit, naar Betanië, waar hij de nacht doorbracht." (Matteüs 21:15-17, NBV2004)
De kinderen zagen meer dan de geestelijk blinde geestelijke leiders.
Wanneer heeft Jezus de tempel gereinigd?
In elk van de vier evangeliën kun je dit verhaal lezen. In Matteüs, Marcus en Lucas lees je dat dit plaatsvond in de week voorafgaande aan het sterven van Jezus. Maar uit Johannes 2 zou je de indruk kunnen krijgen dat de tempelreiniging het eerste publieke optreden van Jezus was. Hoe zit dat nu? We moeten bedenken dat het bij Johannes niet ging om de volgorde van de gebeurtenissen. Zijn evangelie is eerder een portret van Jezus, waarin hij zijn verhalen vanuit een ander perspectief heeft gerangschikt. Sommige Bijbeluitleggers vermoeden dat Jezus meer dan eenmaal de tempel heeft gereinigd: eenmaal bij de eerste Pesachviering ná zijn doop en eenmaal kort voor zijn kruisiging. Alle Bijbeluitleggers geloven dat het in ieder geval gebeurde in de week voorafgaande aan zijn kruisiging.