3.2.1. Zacharias

 

- Zacharias en Elisabet: voorbeeldige mensen - Aankondiging van de geboorte van Johannes - Het ongeloof van Zacharias - Met stomheid geslagen

 

Lang voor de geboorte van Jezus had de profeet Jesaja geprofeteerd over iemand die zijn wegbereider zou zijn:

"Hoor, een stem roept: 'Baan voor de HEER een weg door de woestijn, effen in de wildernis een pad voor onze God." (Jesaja 40:3, NBV2004)

Eeuwen later brak de tijd aan dat deze profetie werd vervuld. Deze wegbereider zou een bijzonder persoon zijn en hij zou een bijzondere taak hebben: Johannes de Doper.

 

Zacharias en Elisabet: voorbeeldige mensen

God koos er ook voor dat Johannes op een bijzondere manier zou worden geboren, en wel bij godvrezende ouders ... die geen kinderen konden krijgen. Wanneer God iets belangrijks doet, gebeurt dat altijd op een manier die menselijkerwijs onmogelijk is, om daarmee duidelijk aan te tonen dat het onder Gods regie gebeurt.

"Toen Herodes koning van Judea was, leefde er een priester die Zacharias heette en tot de priesterafdeling Abia behoorde. Zijn vrouw, Elisabet, stamde af van Aäron. Beiden waren vrome en gelovige mensen, die zich strikt aan alle geboden en wetten van de Heer hielden. Ze hadden geen kinderen, want Elisabet was onvruchtbaar, en beiden waren al op leeftijd." (Lucas 1:5-7, NBV2004)

Kinderloosheid werd in die dagen gezien als een straf van God. Zacharias en Elisabet baden voortdurend of God hen kinderen wilde schenken. Hun namen hebben interessante betekenissen. Zacharia betekent: 'De Heer gedenkt'. Elisabet betekent: 'De Heer is mijn belofte'. Waarschijnlijk waren ze opgehouden te bidden en te pleiten op Gods belofte, toen ze merkten dat ze te oud waren geworden om nog kinderen te krijgen. Ondanks dat God hun gebeden niet leek te horen, bleven ze trouw aan hun godsdienstige verplichtingen. Een voorbeeldig echtpaar dus.

Zacharias kan niet zo oud zijn geweest, want priesters mochten geen tempeldienst verrichten wanneer ze ouder dan vijftig jaar waren (Numeri 1:1-4). Correct vertaald was Zacharias niet 'op leeftijd', wat de indruk wekt dat hij bejaard was, maar op 'gevorderde' leeftijd en dat noemen wij 'middelbare leeftijd'. Elisabet zal waarschijnlijk ook ongeveer die leeftijd hebben gehad, in ieder geval kon ze menselijkerwijs niet meer zwanger worden.

 

Aankondiging van de geboorte van Johannes

"Toen de afdeling van Zacharias eens aan de beurt was om de priesterdienst te vervullen, werd er volgens het gebruik van de priesters geloot en werd Zacharias door het lot aangewezen om het reukoffer op te dragen in het heiligdom van de Heer. De samengestroomde menigte bleef buiten staan bidden terwijl het offer werd gebracht." (Lucas 1:8-10, NBV2004)

De priester Zacharias mocht een aanbiddingsoffer brengen op het reukofferaltaar dat zich dicht bij het allerheiligste vertrek van de tempel bevond. Dat dagelijkse reukoffer moest 6 uur lang branden, van 9:00 uur tot 15:00. De rook en de geur, die van het reukofferaltaar opsteeg, was een symbool van de gebeden van het volk tot God (en dus ook de persoonlijke gebeden van Zacharias en zijn vrouw). Het was een groot voorrecht voor Zacharias, een eer die de meeste priesters in die tijd hooguit eenmaal in hun leven konden meemaken.

Precies op dat unieke moment in het leven van Zacharias zond God een engel om hem te vertellen dat hij de vader zou worden van een bijzonder kind.

"Opeens verscheen hem een engel van de Heer, die aan de rechterkant van het reukofferaltaar stond. Zacharias schrok hevig bij het zien van de engel en hij werd door angst overvallen. Maar de engel zei tegen hem: 'Wees niet bang, Zacharias ..." (Lucas 1:11-13, NBV2004)

De engel verscheen plotseling en daar schrok Zacharias hevig van, die natuurlijk heel geconcentreerd bezig was om zijn taak nauwgezet uit te voeren. De engel zag dat Zacharias doodsbang was vanwege zijn verschijning. Waarschijnlijk verspreidde de engel ook een heldere lichtglans van Gods heerlijkheid. Daarom zei de engel eerst: "Wees niet bang" om Zacharias gerust te stellen. Hij was niet gekomen om Zacharias de stuipen op het lijf te jagen, maar om hem blij te maken.

"... je gebed (letterlijk: smeekgebed) is verhoord: je vrouw Elisabet zal je een zoon baren, en je moet hem Johannes noemen. Vreugde en blijdschap zullen je ten deel vallen, en velen zullen zich over zijn geboorte verheugen." (Lucas 1:13-14, NBV2004)

Wat de engel zei was een regelrechte verhoring van zijn gebed om nageslacht. Soms moeten we lang wachten op verhoring, maar God verhoort gebeden nu eenmaal op ZIJN tijd en dat is gegarandeerd de beste tijd.

God zelf had bepaald hoe de zoon van Zacharias en Elisabet zou heten: Johannes. Het betekent: 'genadegave van God'. De engel sprak over 'vreugde en blijdschap':

• blijdschap - voor Zacharias en Elisabet omdat ze een zoon zouden krijgen
• vreugde - omdat Johannes heel veel mensen zou helpen om een nieuw leven te krijgen en om volgelingen van Jezus te worden

Tenslotte vertelde de engel aan Zacharias iets meer over de roeping voor Johannes:

"Hij zal groot zijn in de ogen van de Heer, en wijn en andere gegiste drank zal hij niet drinken. Hij zal vervuld worden van de heilige Geest terwijl hij nog in de schoot van zijn moeder is, en hij zal velen uit het volk van Israël tot de Heer, hun God, brengen." (Lucas 1:15-16, NBV2004)

Johannes zou een taak vervullen die in Gods ogen belangrijk zou zijn. Ook zou hij vóór zijn geboorte al vol van de Heilige Geest zijn. In het Oude Testament stond vervulling met Gods Geest altijd in verband met de uitvoering van een bepaalde taak die God hen had opgedragen. Johannes zou de laatste profeet onder het Oude Verbond zijn.

Vol zijn van de Heilige Geest gaat niet samen met beneveld zijn door alcohol. Dat geldt voor gelovigen in het algemeen (zie Efeziërs 5:18) en vanwege zijn bijzondere roeping was geheelonthouding voor Johannes extra belangrijk als onderdeel van een levensstijl vol toewijding aan God. Het alcoholverbod doet denken aan de nazireeërgelofte (Numeri 5:1-8), maar nazireeërs moesten bovendien hun haar laten groeien en dat werd niet van Johannes verwacht.

"Als bode zal hij voor God uit gaan met de geest en de kracht van Elia om ouders met hun kinderen te verzoenen en om zondaars tot rechtvaardigheid te brengen, en zo zal hij het volk gereedmaken voor de Heer." (Lucas 1:17, NBV2004)

Met deze woorden verwees de engel naar de laatste profetie uit het Oude Testament, die Zacharias ongetwijfeld kende:

"Voordat de dag van de HEER aanbreekt, die groot is en ontzagwekkend, stuur ik jullie de profeet Elia, en hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders. Anders zou ik het land volledig moeten vernietigen." (Maleachi 3:23-24, NBV2004)

In dit verband is me de betekenis van de toenadering tussen ouders en kinderen niet zo duidelijk. Wel is duidelijk dat Johannes het volk Israël klaar moest maken om de messias te ontmoeten door een verandering van levensstijl.

 

Het ongeloof van Zacharias

Zacharias was hevig geschrokken en vooral ook bang geworden van de verschijning van de engel. Zijn hart kon de boodschap van de engel niet oppakken. Dat blijkt uit zijn reactie:

"... Hoe kan ik weten of dat waar is? Ik ben immers een oude man en ook mijn vrouw is al op leeftijd." (Lucas 1:18, NBV2004)

Op het eerste gezicht lijkt deze reactie heel begrijpelijk en redelijk. Hij vroeg om een wonderteken ter bevestiging. Dat is toch niet zo vreemd als je zo'n wonderbaarlijke boodschap krijgt? In het Oude Testament lezen we dat Gideon diverse keren om een teken vroeg en dat hij die ook kreeg. Maar er zijn twee houdingen waaruit mensen om tekenen van God kunnen vragen voordat ze iets als waar aannemen:

1. uit ongeloof - Je gelooft dat het NIET zo is, maar als het wel gebeurt zul je je er misschien door laten overtuigen.
2. uit geloof - Je gelooft dat het WEL zo is, maar om het zeker te weten of om extra bemoedigd te worden zou je graag een bevestigend teken willen zien.

De Bijbel maakt duidelijk dat Zacharias om een teken vroeg uit ongeloof. De engel had dat heel goed in de gaten. Zacharias had nauwgezet volgens de wet van Mozes geleefd, maar wettische gehoorzaamheid aan Gods geboden maakt iemand nog geen man van geloof.

De reactie van de engel was niet mals:

"Ik ben Gabriël, die altijd in Gods nabijheid is, en ik ben uitgezonden om je dit goede nieuws te brengen. Maar omdat je geen geloof hebt gehecht aan mijn woorden, die op de voorbestemde tijd in vervulling zullen gaan, zal je stom zijn en niet kunnen spreken tot de dag waarop dit alles gaat gebeuren." (Lucas 1:19-20, NBV2004)

De engel maakte zijn naam Gabriël bekend (dat betekent: 'kracht van God') en uit zijn woorden is duidelijk dat hij een zeer hooggeplaatste engel was. Later zou Zacharias er achter komen dat dezelfde engel ook naar Maria zou gaan om de geboorte van niet minder dan de messias zelf aan te kondigen, de belangrijkste mens die ooit op aarde geboren zou worden! Zacharias besefte niet half dat hij de vader zou worden van de grootste, de laatste en belangrijkste profeet die ooit onder het Oude Verbond zou optreden.

En daar stond Zacharias, in het tempelgebouw, op de plaats van Gods aanwezigheid. En de engel had hem de meest fantastische boodschap gebracht die een mens ooit van God zou kunnen krijgen. Door zijn ongeloof had hij behoorlijk gefaald, maar dat zou God niet weerhouden om zijn plannen uit te voeren.

 

Met stomheid geslagen

Als dienstdoende priester moest Zacharias om 3 uur in de middag naar buiten komen om het volk op het tempelplein te zegenen. Hij besefte dat hij veel langer dan normaal in het heiligdom was geweest. En toen hij probeerde te spreken bleek dat er geen woorden uit zijn keel kwamen.

"De menigte stond buiten op Zacharias te wachten, en de mensen vroegen zich af waarom hij zo lang in het heiligdom bleef. Maar toen hij naar buiten kwam, kon hij niets tegen hen zeggen. Ze begrepen dat hij in het heiligdom een visioen had gezien; hij maakte gebaren tegen hen, maar spreken kon hij niet." (Lucas 1:21-22, NBV2004)

Zacharias zou een tijd lang niet kunnen spreken: hij was letterlijk met stomheid geslagen, vanwege zijn ongeloof. Zacharias had om een teken gevraagd en hij had zijn teken gekregen. Hij zal er niet gelukkig mee zijn geweest. Nu kwam de grote uitdaging: hoe moest Zacharias aan zijn vrouw vertellen wat hij had meegemaakt, zonder dat hij kon spreken? Hoe hij dat gedaan heeft, weten we niet. Maar op een gegeven moment was Elisabet toch echt in verwachting. De boodschap was goed overgekomen. En Zacharias kon negen maanden nadenken over de les die de engel hem probeerde te leren.

En Zacharias HEEFT zijn les geleerd. De eerste woorden die Zacharias minstens negen maanden later zou spreken zouden geen woorden van ongeloof zijn, maar woorden van doorleefd geloof.

 Volgend onderwerp:  3.2.2. Geboorte van Johannes