|
Start Inhoud Zoekmogelijkheden
|
3.2.4. Wie is Johannes de Doper?
|
- Zou Johannes de messias zijn? |
De mensen vroegen zich af wie Johannes eigenlijk was. Was hij de messias? Of was hij soms Elia, die volgens een profetie ooit zou terugkeren? De Joodse leiders moesten niets van Johannes hebben, maar massa's mensen gingen naar hem luisteren. Het was eeuwen geleden dat er een echte profeet was opgetreden. Dus trok Johannes veel bekijks.
Zou Johannes de messias zijn?
Het is niet zo vreemd dat veel mensen dachten dat Johannes de beloofde messias was. Die opvatting werd nog eens versterkt door de donderpreken van Johannes over een oordeelsdag die elk moment zou kunnen aanbreken. Maar toch legde Johannes uit dat hij zelf niet de messias was, alleen maar de wegbereider voor de messias.
"... allen vroegen zich af of Johannes misschien de messias was, maar Johannes zei tegen hen: 'Ik doop jullie met water, maar er komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om de riemen van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur." (Lucas 3:15-16, NBV2004)
"... De Joden hadden vanuit Jeruzalem priesters en Levieten naar hem toe gestuurd om hem te vragen: 'Wie bent u?' Hij gaf zonder aarzelen antwoord en verklaarde ronduit: 'Ik ben niet de messias." (Johannes 1:19-20, NBV2004)
Johannes spoorde de mensen aan om Jezus te volgen zodra Hij zich aan de mensen zou vertonen. En dat gebeurde ook, zoals de evangelist Johannes ons laat zien:
"Hij (=Jezus) ging terug naar de overkant van de Jordaan, naar de plaats waar Johannes eerder gedoopt had. Daar bleef hij. Veel mensen kwamen naar hem toe; ze zeiden: 'Johannes heeft weliswaar geen wonderteken gedaan, maar alles wat hij over deze man gezegd heeft is waar.' En velen kwamen daar tot geloof in hem." (Johannes 10:40-42, NBV2004)
Zou Johannes de profeet Elia zijn?
Veel Joden vroegen zich af of Johannes misschien de profeet Elia was die terug zou komen, zowel vanwege zijn prediking als van zijn verschijning. Johannes maakte hen duidelijk dat dit niet zo was:
"Toen vroegen ze hem (=Johannes): 'Wie dan? Bent u Elia?' Hij zei: 'Die ben ik ook niet ...' " (Johannes 1:21, NBV2004
Maar daar is niet alles mee gezegd. Toen de engel Gabriël destijds aan Zacharias was verschenen om de geboorte van Johannes aan te kondigen, had hij onder meer het volgende gezegd:
"Als bode zal hij (=Johannes) voor God uit gaan met de geest en de kracht van Elia om ouders met hun kinderen te verzoenen en om zondaars tot rechtvaardigheid te brengen, en zo zal hij het volk gereedmaken voor de Heer." (Lucas 1:17, NBV2004)
Natuurlijk zou Johannes geen incarnatie van Elia zijn, want zoiets vinden we nergens in de Bijbel. Wel zou hij even vurig en krachtig ALS Elia een boodschap van bekering prediken aan een volk dat de weg kwijt was. De engel verwees met die woorden naar de laatste profetie uit het Oude Testament, die Zacharias ongetwijfeld kende:
"Voordat de dag van de HEER aanbreekt, die groot is en ontzagwekkend, stuur ik jullie de profeet Elia, en hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders. Anders zou ik het land volledig moeten vernietigen." (Maleachi 3:23-24, NBV2004)
Door deze twee Bijbelgedeelten wordt duidelijk een verbinding gelegd tussen Johannes en Elia, de meest bekende profeet na Mozes. Er zijn wel degelijk overeenkomsten tussen Elia en Johannes de Doper. Denk ook maar aan zijn mantel van kameelhaar, die in dat gebied erg ongebruikelijk was:
"Zij zeiden tegen hem: Het was een man met een haren mantel en een leren gordel om zijn middel gebonden. Toen zei hij: Dat is Elia, de Tisbiet. " (2 Koningen 1:8, HSV2010)
"Deze Johannes had kleding van kameelhaar en een leren gordel om zijn middel ..." (Matteüs 3:4, HSV2010)
Jezus over Johannes
Kort nadat Johannes was overleden deed Jezus uit de doeken wie Johannes de Doper werkelijk was:
"... Waar zijn jullie in de woestijn naar gaan kijken? Naar het wuiven van het riet in de wind? Wat zijn jullie dan gaan zien? Een mens die rijk gekleed ging? Welnee, wie rijk gekleed is, verkeert in koninklijke kringen. Maar wat zijn jullie dan wel gaan zien? Een profeet? Jazeker, zeg ik jullie, en zelfs meer dan een profeet. Hij is degene over wie geschreven staat: “Let op, ik zend mijn bode voor je uit, hij zal een weg voor je banen." (Matteüs 11:7-10, NBV2004)
Met deze woorden bevestigde Jezus dat Johannes een door God gezonden profeet was om zijn wegvoorbereider te zijn. Daarmee haalde Jezus de profetie uit Maleachi 3:1 aan, de laatste profetie uit het laatste boek van het Oude Testament.
Jezus had verder uitgelegd dat Johannes niet naar Jeruzalem was gezonden als een aanzienlijk politiek figuur, die voorbereidingen moest treffen voor de komst van een messias-koning die de regering van het land zou overnemen. In plaats daarvan had God Johannes naar de woestijn gezonden, een plaats zonder comfort en zonder aanzien. Jezus was ook in de woestijn aan zijn taak begonnen en ook Hij had een nederige taak gekregen om als mens een dienaar van de mensen te zijn.
Jezus had Johannes zelfs 'meer dan een profeet' genoemd. Dat ging Jezus verder uitleggen:
"Ik verzeker jullie: er is onder allen die uit een vrouw geboren zijn nooit iemand opgetreden die groter was dan Johannes de Doper; maar in het koninkrijk van de hemel is de kleinste nog groter dan hij. Sinds de dagen van Johannes de Doper wordt het koninkrijk van de hemel door geweld bedreigd en proberen sommigen er zelfs met geweld beslag op te leggen. Want de profetieën van alle profeten en van de wet reiken tot de dagen van Johannes." (Matteüs 11:11-13, NBV2004)
Hiermee verklaarde Jezus dat Johannes de brug vormde tussen twee perioden van de heilsgeschiedenis, de perioden van het Oude Testament en die van het Nieuwe Testament. Johannes zou de allerlaatste profeet van het Oude Verbond zijn.
"En voor wie het wil aannemen: hij is Elia die komen zou. Laat wie oren heeft goed luisteren!" (Matteüs 11:14-15, NBV2004)
Kort voor zijn lijdensweg zei Jezus dat Johannes zelfs in zijn gewelddadige dood iets toonde over de messias waarvan hij de voorbereider was:
"... ik zeg jullie dat Elia al gekomen is, ze hebben hem alleen niet herkend, en ze hebben met hem gedaan wat ze wilden. Zo zal ook de Mensenzoon door hun toedoen moeten lijden." (Matteüs 17:12, NBV2004)
Joodse leiders moeten niets van Johannes hebben
Veel Joodse leiders, waaronder de meeste farizeeën, verwierpen de oproep van Johannes. Ze kwamen wel kijken wat Johannes deed en hoe de mensen erop reageerden, maar hadden totaal geen bekeerlijke houding. Johannes had hen wel door:
"Toen hij (=Johannes) zag dat velen uit de kringen van farizeeën en sadduceeën op zijn doop afkwamen, zei hij tegen hen: 'Addergebroed, wie heeft u voorgespiegeld dat u de komende toorn kunt ontlopen? Breng liever vrucht voort waaruit bekering blijkt. En denk maar niet dat u van uzelf kunt zeggen: Wij hebben Abraham als vader. Want ik zeg u dat God van deze stenen kinderen kan maken voor Abraham.' " (Matteüs 3:7-9, WV2012)
De Joodse leiders meenden dat ze vanwege hun afstamming van Abraham en hun trouwe gehoorzaamheid aan de wet van Mozes in de juiste verhouding tot God stonden. Johannes probeerde hen duidelijk te maken dat het bij God alleen gaat om persoonlijk geloof dat zich uit in daden van gerechtigheid. Wanneer Jezus later op het toneel zou verschijnen, zouden de Joodse leiders ook niet openstaan voor zijn woorden.
In de week voor zijn kruisiging had Jezus op het tempelplein een gesprek met de Joodse leiders. Bij die gelegenheid stelde Jezus hen een vraag over Johannes de Doper, waaruit blijkt dat het verwerpen of aannemen van Johannes in nauw verband stond met het verwerpen of aannemen van Jezus:
"Jezus ... zei tegen hen (=Joodse leiders): Ik zal u ook één ding vragen ... De doop van Johannes, vanwaar was die, uit de hemel of uit de mensen? En zij overlegden met elkaar, en zeiden: Als wij zeggen: Uit de hemel, dan zal Hij tegen ons zeggen: Waarom hebt u hem dan niet geloofd? Maar als wij zeggen: Uit de mensen, dan zijn wij bevreesd voor de menigte, want zij houden allen Johannes voor een profeet. En zij antwoordden Jezus en zeiden: Wij weten het niet ..." (Matteüs 21:24-27, HSV2010)
Even later kwam Jezus nog een keer terug op de bediening van Johannes:
"Want Johannes is bij u gekomen in de weg van de gerechtigheid, en u hebt hem niet geloofd; maar de tollenaars en de hoeren hebben hem geloofd; en hoewel u dat zag, hebt u later geen berouw gehad zodat ook u hem geloofde." (Matteüs 21:32, HSV2010)