3.2.4. Wie is Johannes de Doper?

De mensen vroegen zich af wie Johannes eigenlijk was. Was hij de messias? Of was hij soms Elia, die volgens een profetie ooit zou terugkeren? De Joodse leiders moesten niets van Johannes hebben, maar massa's mensen gingen naar hem luisteren. Het was eeuwen geleden dat er een echte profeet was opgetreden. Dus trok Johannes veel bekijks.

Zou Johannes de messias zijn?

Het is niet zo vreemd dat veel mensen dachten dat Johannes de beloofde messias was. Die opvatting werd nog eens versterkt door de donderpreken van Johannes over een oordeelsdag die elk moment zou kunnen aanbreken. Maar toch legde Johannes uit dat hij zelf niet de messias was, alleen maar de wegbereider voor de messias.

"... allen vroegen zich af of Johannes misschien de messias was, maar Johannes zei tegen hen: 'Ik doop jullie met water, maar er komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om de riemen van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur." (Lucas 3:15-16, NBV2004)

"... De Joden hadden vanuit Jeruzalem priesters en Levieten naar hem toe gestuurd om hem te vragen: 'Wie bent u?' Hij gaf zonder aarzelen antwoord en verklaarde ronduit: 'Ik ben niet de messias." (Johannes 1:19-20, NBV2004)

Zou Johannes de profeet Elia zijn?

Veel Joden vroegen zich af of Johannes misschien de profeet Elia was die terug zou komen, zowel vanwege zijn prediking als van zijn verschijning. Johannes maakte hen duidelijk dat dit niet zo was:

"Toen vroegen ze hem (=Johannes): 'Wie dan? Bent u Elia?' Hij zei: 'Die ben ik ook niet ...' " (Johannes 1:21, NBV2004

Maar daar is niet alles mee gezegd. Toen de engel Gabriël destijds aan Zacharias was verschenen om de geboorte van Johannes aan te kondigen, had hij het volgende gezegd:

"Als bode zal hij (=Johannes) voor God uit gaan met de geest en de kracht van Elia om ouders met hun kinderen te verzoenen en om zondaars tot rechtvaardigheid te brengen, en zo zal hij het volk gereedmaken voor de Heer." (Lucas 1:17, NBV2004)

Natuurlijk zou Johannes geen incarnatie van Elia zijn, want zoiets komen we nergens in de Bijbel tegen. Wel zou hij even vurig en krachtig ALS Elia een boodschap van bekering prediken aan een volk dat de weg kwijt was. De engel Gabriël verwees met die woorden naar één van de laatste profetieën uit het Oude Testament:

"Voordat de dag van de HEER aanbreekt, die groot is en ontzagwekkend, stuur ik jullie de profeet Elia, en hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders. Anders zou ik het land volledig moeten vernietigen." (Maleachi 3:23-24, NBV2004)

Door deze twee Bijbelgedeelten wordt duidelijk een verbinding gelegd tussen Johannes en Elia, de meest bekende profeet na Mozes. Er zijn wel degelijk overeenkomsten tussen Elia en Johannes de Doper. Denk ook maar aan zijn mantel van kameelhaar, waardoor ze allebei herkenbaar waren:

"Zij zeiden tegen hem: Het was een man met een haren mantel en een leren gordel om zijn middel gebonden. Toen zei hij: Dat is Elia, de Tisbiet. " (2 Koningen 1:8, HSV2010)

"Deze Johannes had kleding van kameelhaar en een leren gordel om zijn middel ..." (Matteüs 3:4, HSV2010)

Johannes de profeet

Zijn vader Zacharias had bij zijn geboorte de volgende woorden uitgesproken:

"En jij, mijn jongen, zult profeet van de Allerhoogste worden genoemd, want je zult voor de Heer uit gaan als zijn wegbereider..." (Lucas 1:76, WV2012)

Jezus had hem de grootste profeet genoemd, dus ook groter dan Elia (Matteüs 11:11). Het is overduidelijk dat Johannes een profeet van God was en dat God hem ongetwijfeld veel over Jezus had verteld.

Al deze dingen heeft Johannes ook verteld tegen de mensen die bij hem kwamen.