link naar Home Page  Bijbelstudies - startmenu  

 

 Helpdesk    Site info    Zoeken    Extra  

 

 

 

3.2.7. Levenseinde van Johannes

Inhoud:

- Moeilijkheden met de Herodes familie
- Johannes gevangen genomen
- Teleurgesteld in Jezus
- De list van Herodias


De viervorst Herodes Antipas had gezag over twee gebieden: (1) Galilea ten noorden van Judea en Samaria en (2) Perea ten oosten van Judea aan de overkant van de Jordaan. Antipas regeerde vanuit Caesarea (aan de Samaritaanse kust, dichtbij Galilea) maar hij reisde geregeld van Caesarea naar zijn paleis/fort Machaerus in Perea. Dat was niet ver van de doopplaats van Johannes verwijderd. Antipas had dus genoeg gelegenheden om zo nu en dan naar de prediking van Johannes de Doper te luisteren.

Moeilijkheden met de Herodes familie

 

"... Herodes had ontzag voor Johannes, omdat hij wist dat hij een rechtvaardig en heilig man was." (Marcus 6:20, NBV2004)

De woorden van Johannes hadden Antipas toch wel in zijn geweten aangesproken en hadden mogelijk ook wel enig effect op zijn gedrag. Maar een bekeerling was hij beslist niet!

Waarschijnlijk heeft Antipas ook wel persoonlijke gesprekken gehad met Johannes. Maar Johannes hield geen blad voor mond en had Antipas kritisch aangesproken omdat hij was getrouwd met Herodias, de vrouw van zijn broer Herodes Filippus. Dat was een huwelijk waar iedereen schande van sprak. Toen Herodias, de vrouw van Antipas, hoorde dat Johannes haar man daarover had aangesproken was ze woedend geworden.

"Sindsdien had Herodias het op hem gemunt en wilde ze hem uit de weg ruimen, maar ze kreeg er de kans niet toe, want Herodes had ontzag voor Johannes, omdat hij wist dat hij een rechtvaardig en heilig man was, en hij nam hem in bescherming. En hoewel hij altijd in grote onzekerheid verkeerde als hij naar hem geluisterd had, bleef hij hem toch graag horen. " (Marcus 6:19-20, NBV2004)

Herodias was net zo'n kreng als Izebel (de vrouw van koning Achab). Izebel was toen de gevaarlijkste tegenstander van Elia geweest (1 Koningen 19:1-3). Merkwaardig dat Johannes ook in dat opzicht iets met Elia gemeenschappelijk had: een boosaardige vrouw van een machthebber die hen naar het leven stond.

Johannes gevangen genomen

 

Vanwege de wraakzucht van Herodias besloot Antipas om Johannes gevangen te nemen, maar hij spaarde zijn leven, uit respect voor hem. Zo kwam Johannes in de kerker van fort Machaerus in Perea terecht.

"... Herodes had Johannes gevangen laten nemen en hem, aan handen en voeten geketend, laten opsluiten vanwege Herodias, de vrouw van zijn broer Filippus, met wie hij getrouwd was. Johannes had namelijk tegen Herodes gezegd: 'U mag niet trouwen met de vrouw van uw broer.' " (Marcus 6:17-18, NBV2004)

Teleurgesteld in Jezus

 

Voor Johannes moet zijn gevangenneming een grote teleurstelling zijn geweest. Hij heeft waarschijnlijk ongeveer anderhalf jaar gevangen gezeten.

"Toen Johannes in de gevangenis over het optreden van de messias hoorde, stuurde hij enkele van zijn leerlingen naar hem toe met de vraag: 'Bent u degene die komen zou of moeten we een ander verwachten?' " (Matteüs 11:2-3, NBV2004)

Johannes had de mensen verteld dat de Messias zou komen om een oordeelsdag te houden en vervolgens zijn koninkrijk op aarde zou stichten. Maar Jezus trad op als een zachtmoedige prediker en genas talloze mensen. Dat moet Johannes in verwarring hebben gebracht. Zou er na Jezus misschien iemand anders komen die de oordeelsdag zou houden en was Jezus misschien een tweede voorloper van de Messias? En waarom zat hij, Johannes, in de gevangenis, terwijl hij met zoveel toewijding zijn taak had uitgevoerd en zoveel mensen tot inkeer waren gekomen?

Om Johannes ervan te overtuigen dat Hij wel degelijk de messias was, vroeg Jezus de discipelen van Johannes om zijn antwoord aan hun leermeester door te geven.

"Juist toen genas Hij veel mensen van ziekten, kwalen en boze geesten, en schonk Hij veel blinden het gezicht. Hij gaf hun dit antwoord: 'Ga Johannes vertellen wat u hebt gezien en gehoord: blinden zien weer, kreupelen lopen, melaatsen worden rein, doven horen, doden staan op en aan armen wordt de goede boodschap verkondigd. Gelukkig degene die geen aanstoot neemt aan Mij.' " (Lucas 7:21-23, WV2012)

Die laatste zin klinkt misschien als een verwijt, maar ik geloof niet dat Jezus zijn vriend een trap na wilde geven. Ik denk dat Jezus het volgende bedoelde: "Vertrouw erop dat ik weet wat ik doe. Ik verricht volop messiaanse tekenen (Jesaja 35:5-6) en jij en ik passen precies in Gods plan. Ik ben echt de messias, maar alles gebeurt wel volgens Gods tijdschema en dat is anders dan jij denkt." Ik neem aan dat Johannes de boodschap van Jezus aanvaardde en er vrede mee kreeg. Hij was tenslotte een man van God en vol van Gods Geest.

Maar zijn gevangenschap moet wel moeilijk zijn geweest voor Johannes. Want dezelfde profeet Jesaja had immers ook de volgende messiaanse profetie uitgesproken:

" 'De geest van God, de HEER, rust op mij, want de HEER heeft mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden, om aan verslagen harten hoop te bieden, om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan geketenden hun bevrijding ..." (Jesaja 61:1, NBV2004)

Waarom had Jezus hem, Johannes, niet bevrijd uit de gevangenis? Waarom was Jezus zelfs niet naar hem toegekomen om hem te bemoedigen? Ook daarvoor moet Jezus zijn redenen hebben gehad.

De list van Herodias

 

Herodias had uiteindelijk een listig plan bedacht om Johannes toch uit de weg te ruimen. Herodes Antipas zou binnenkort jarig worden en om hem te verrassen zou ze persoonlijk zijn verjaardagsfeestje organiseren dat dan in ... het paleis/fort Machaerus moest worden gehouden, waar Johannes gevangen zat. Dat was geen voor de hand liggende plaats, want ze woonden zelf in Ceasarea. Dat was de bestuurlijke hoofdstad van de regio, met de meeste faciliteiten voor cultuur en vermaak, zoals die ook in Rome te vinden waren. En de meeste genodigden kwamen ook uit Galilea. Voor dat feest zouden alle gasten dus twee dagreizen heen en twee dagreizen terug moeten inplannen en enkele dagen voor het feest. Zouden ze daar blij mee zijn?

"Op een keer deed zich echter een gunstige gelegenheid voor, toen Herodes op zijn verjaardag een feestmaal gaf voor zijn hovelingen en de hoge militairen en de voornaamste inwoners van Galilea." (Marcus 6:21, NBV2004)

Zulke feesten werden in Romeinse stijl gevierd: eerst een uitgebreid diner en daarna trekken de mannen zich in een aparte ruimte terug om zich vol te gieten met wijn en zich te vermaken met schaars geklede danseressen. En juist dan zou Antipas het meest kwetsbaar zijn om in de val te lopen die zij, Herodias, ging klaarzetten...

Alles liep precies volgens haar plan van en haar dochter Salome werkte erin mee. Zowel moeder als dochter hadden veel te verliezen. Want stel je voor dat Antipas de opmerkingen van Johannes over hun huwelijk serieus zou nemen en het huwelijk zou verbreken...

Dus toen de mannen flink gedronken hadden en Antipas behoorlijk beneveld was, stuurde Herodias haar dochter Salome naar binnen om voor de mannen te dansen. Dit was heel ongebruikelijk, want normaal deden alleen slavinnen dat, die vaak ook prostituees waren. Ongetwijfeld danste Salome een sensuele dans waarin ze veel van haar lichamelijke schoonheid liet zien. De mannen gingen helemaal uit hun dak.

"De dochter van Herodias kwam binnen om voor Herodes en zijn gasten te dansen, wat bij hen erg in de smaak viel. De koning zei tegen het meisje: Vraag me wat je maar wilt, en ik zal het je geven.' En hij bezwoer haar: 'Wat je ook vraagt, ik zal het je geven, al was het de helft van mijn koninkrijk!’ Ze ging naar haar moeder en vroeg: ‘Wat zal ik vragen?' Haar moeder zei: 'Het hoofd van Johannes de Doper.' Haastig ging ze weer naar binnen, stapte recht op de koning af en zei tegen hem: 'Ik wil dat u me nu meteen op een schaal het hoofd van Johannes de Doper geeft.' " Deze vraag bedroefde de koning zeer, maar hij wilde het haar niet weigeren omdat hij in het bijzijn van zijn gasten een eed had gezworen. Hij stuurde iemand van zijn garde weg met het bevel hem het hoofd te brengen. De soldaat ging naar de gevangenis en onthoofdde Johannes. Hij bracht het hoofd binnen op een schaal en gaf het aan het meisje, en zij gaf het aan haar moeder." (Marcus 6:22-28, NBV2004)

Wat een schaamteloze vertoning! Allereerst dat Salome, de stiefdochter van Herodes Antipas, zich had verlaagd tot het niveau van een danseres. En dan de manier waarop Herodias haar man erin geluisd had om in een dronken toestand de opdracht te geven tot het doden van Johannes de Doper. Maar Antipas was verantwoordelijk voor wat hij deed. Want hij had zijn afgedwongen belofte ook kunnen verbreken. Dat zou vast niet de eerste belofte zijn die hij ooit verbroken had!

En zo eindigde het leven van de grootste profeet van het Oude Verbond. Zijn gevangenneming en terechtstelling kunnen we zien als een voorafschaduwing van wat Jezus enkele tijd later zou meemaken. Jezus zei kort voordat Jezus gekruisigd zou worden:

"... ik zeg jullie dat Elia al gekomen is, ze hebben hem alleen niet herkend, en ze hebben met hem gedaan wat ze wilden. Zo zal ook de Mensenzoon door hun toedoen moeten lijden." (Matteüs 17:12, NBV2004)


Volgend onderwerp:

 3.2.8. Na de dood van Johannes 

 

 

 

HELPDESK

 

HELPDESK

Site info
- Wat betekent herschepping?
- Wat vind je op deze site?
- Achtergrond
- Vier aspecten
- Copyright

 

 

 

 

Helpdesk

Zoeken
- Zoekmogelijkheden
- Tips voor zoektermen
- Populaire zoektermen
- Inhoudsopgave (kort)
- Inhoudsopgave (lang)
- Trefwoord index
- Bijbeltekst index

 

 

 

 

 

Extra
- Geloofsvragen
- PDF bestanden downloaden
- Printklare pagina's
- Gespreksvragen
- Thema's voor Bijbelkringen
- Thema's kerkelijk jaar
- Cursus 'Gods karakter'

 

Herschepping Bijbelstudies - versie 3.4.