3.6.10. Nikodemus 2 - Nieuw leven

Dit is het vervolg op onderwerp 'Nikodemus 1 - Wedergeboorte' in dit hoofdstuk.

Voor zover we weten was dit de enige keer dat Jezus kon spreken met een vooraanstaand theoloog die open stond voor wie Hij was. Daarom probeerde Jezus hem uit te leggen wat de geestelijke betekenis was van zijn komst op aarde, namelijk om de weg te openen voor mensen om door geloof een permanente verbondenheid met God te ontvangen. Daarbij zijn 'wedergeboorte' en 'eeuwig leven' de twee kernbegrippen.

De rol van Jezus als de Mensenzoon

Hiervoor had Jezus het met de schriftgeleerde Nikodemus gehad over wedergeboorte, de innerlijke vernieuwing van mensenharten door de Heilige Geest. Nu wilde Jezus hem een stap verder brengen en met hem spreken over Gods diepere bedoelingen met de mens.

"Wanneer jullie me niet geloven als ik over aardse dingen spreek, hoe zouden jullie me dan geloven als ik over hemelse dingen spreek?" (Johannes 3:12, NBV2004)

Jezus wilde hem uitleggen waar die innerlijke vernieuwing (wedergeboorte) een mens naartoe leidt. En daarbij ging Jezus ook iets zeggen over zijn eigen rol als Mensenzoon.

"Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon?" (Johannes 3:13, NBV2004)

Hieruit blijkt dat Jezus (hoogstwaarschijnlijk kort na zijn doop) in de hemel was geweest en daardoor kennis had van de hemelse dingen. Daardoor had Hij veel kennis over de hemelse dingen, meer dan ieder ander mens.

Zie meer hierover in onderwerp 'Jezus in de woestijn' in hoofdstuk 'Komst van Jezus'.

Nikodemus hoorde dus dat Jezus zichzelf de 'Mensenzoon' noemde. Daardoor moest Nikodemus natuurlijk meteen denken aan de overbekende profetie van Daniël over de komst van de messias die namens God over de aarde zou gaan heersen:

"Ik keek toe in de nachtvisioenen, en zie, er kwam met de wolken van de hemel Iemand als een Mensenzoon ... Hem werd gegeven heerschappij, eer en koningschap, en alle volken, natiën en talen moesten Hem vereren. Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, die Hem niet ontnomen zal worden,en Zijn koningschap zal niet te gronde gaan." (Daniël 7:13-14, HSV2010)

Talloze Bijbelse profetieën gaan immers over de komst van het messiaanse vrederijk en over het oordeel over al wat zondig is, waar ook Johannes de Doper steeds voor waarschuwde. Jezus ging aan Nikodemus uitleggen dat Hij als Mensenzoon was gekomen om mensen met God te verzoenen zodat ze niet in verlorenheid zouden blijven, maar dat zij nieuw, onvergankelijk leven zouden ontvangen. Pas veel later zou Jezus naar de aarde terugkomen om als vredevorst over de aarde te regeren.

Koperen slang

Als inleiding op Johannes 3:16 begon Jezus bij een gebeurtenis uit het Oude Testament die bekend was bij Nikodemus.

"Zoals Mozes in de woestijn de bronzen slang omhooggeheven heeft, zo moet ook de Mensenzoon omhooggeheven worden; dan zal iedereen die gelooft, eeuwig leven hebben in hem." (Johannes 3:14-15, GNB1996)

Tijdens de woestijnreis van het volk Israël werden de mensen op een dag opstandig tegenover God. Toen liet God giftige slangen komen, waardoor veel mensen gebeten werden en daardoor stierven. De andere mensen waren doodsbang dat zij ook door de slangen zouden worden gebeten. Toen maakte Mozes op Gods aanwijzingen een koperen slang en bevestigde die op een lange paal. Als mensen, die gebeten waren, in geloof naar die slang zouden komen kijken, zouden ze genezen en in leven blijven.

Geloof in Gods macht en voorzienigheid maakte het verschil uit tussen in leven blijven of sterven (Numeri 21:4-9). Op dezelfde manier zou geloof in Jezus de voorwaarde zijn om onvergankelijk leven te ontvangen in plaats van een leven te leiden dat verloren is. In gedachten gelovig opzien naar het kruis waaraan Jezus was 'omhooggeheven' (of verhoogd) is de voorwaarde tot het ontvangen van eeuwigheidsleven. Hiermee illustreerde Jezus het principe 'leven door geloof' dat niet helemaal nieuw was.

Johannes 3:16

Toen sprak Jezus de woorden van het meest bekende Bijbelvers uit het Nieuwe Testament, het hele evangelie in een paar woorden. Nikodemus hoorde deze woorden als eerste.

"Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon gegeven heeft, opdat iedereen die in hem gelooft, niet verloren gaat maar eeuwig leven heeft." (Johannes 3:16, GNB1996)

Er is erg veel te zeggen over dit korte gedeelte, maar ik wil er alleen een paar punten uitlichten die betrekking hebben op de kern van het gesprek met Nikodemus.

Wat is nieuw leven / eeuwig leven?

Wat is het nieuwe, eeuwige leven dan wel? Het is een bovennatuurlijk leven dat een voorproefje is van het leven dat trouwe gelovigen in het hiernamaals zullen ontvangen.
Dat nieuwe leven ontvang je bij je wedergeboorte, die samenhangt met je bekering. Dat leven is geestelijk van aard en het is niets minder dan het leven van God dat dan wordt geïmplanteerd in je hart. Dat leven is natuurlijk ook EEUWIG, dus het kan niet sterven. Maar nogmaals: het eeuwigheidsleven van Johannes 3:16 gaat over een nieuw leven voor NU!

Zie ook onderwerp 'Nieuw leven, eeuwig leven' in hoofdstuk 'Bekering en wedergeboorte'.

Kiezen

Jezus heeft Nikodemus dus laten zien dat mensen een keuze moeten maken: Jezus in geloof aannemen en het nieuwe leven ontvangen ofwel Jezus afwijzen of negeren en een verloren mens blijven. Deze keuze heeft belangrijke consequenties voor het verdere leven op aarde EN op de eeuwigheid daarna.

"Wie in hem gelooft, wordt niet veroordeeld; wie niet gelooft, is al veroordeeld, omdat hij niet geloofd heeft in Gods enige Zoon. Hier valt de beslissing ..." (Johannes 3:18-19, GNB1996)

Het woord voor 'oordeel' of 'veroordeling' in de Griekse brontekst is 'krisis' en dat betekent: scheiding. Dus bij dit Bijbelgedeelte moeten vooral denken aan scheidingsproces dat zich op aarde afspeelt tussen gelovigen en ongelovigen. Daardoor bepalen mensen door hun keuze vóór of tegen Jezus hun eigen toekomst.

Het was duidelijk dat Jezus Nikodemus dezelfde keuze voorhield. Hij had veel om over na te denken. Nikodemus had veel nieuwe dingen gehoord en toch waren die dingen niet helemaal nieuw, want de oudtestamentische profeten hadden er al over geschreven. Ik twijfel er geen moment aan dat de Heilige Geest Nikodemus heeft geholpen om het niet alleen met zijn verstand te begrijpen, en op een rijtje te zetten, maar om met zijn hart te gaan zien.

Nikodemus verdedigt Jezus

Het evangelie van Johannes vermeldt een kleine anekdote waaruit blijkt dat Nikodemus in zijn hart toch voor Jezus had gekozen.

Tijdens het Loofhuttenfeest hadden de Joodse leiders een aantal leden van de tempelpolitie de opdracht gegeven om Jezus gevangen te nemen, want ze wilden Hem doden (Johannes 7:1). Maar toen deze mannen Jezus hoorden spreken waren ze zo onder de indruk dat ze Hem niet durfden aan te pakken (Johannes 7:30,44, 46). De Joodse leiders waren daar ontstemd over en zeiden:

"... Hebben jullie je ook al laten misleiden? Er is toch geen enkele leider of farizeeër tot geloof in hem gekomen? Alleen de massa die de wet niet kent - vervloekt zijn ze!" (Johannes 7:47-49, NBV2004)

Nikodemus stond daar ook bij. Hij ergerde zich blauw aan de totaal verkeerde toepassing van een tekst uit de wet van Mozes:

"Vervloekt is wie de woorden van deze wet niet uitvoert door ze te houden! ..." (Deuteronomium 27:26, HSV2010)

Niet de mensen met weinig Schriftkennis waren vervloekt, maar de mensen die zich niet aan de wet hielden. En dat waren de Joodse leiders, omdat ze Jezus wilden doden zonder dat ze een wettige aanklacht tegen Hem konden inbrengen. Bovendien was er wel een leider en farizeeër tot geloof gekomen: Nikodemus zelf! Nu kon hij niet meer zwijgen en moest hij kleur bekennen:

"Maar Nikodemus, die destijds bij Jezus was geweest, iemand uit hun eigen kring, zei: 'Onze wet veroordeelt iemand toch pas als hij gehoord is en als bekend is wat hij heeft gedaan?' Ze zeiden tegen hem: 'Kom jij soms ook uit Galilea? Zoek het maar na, dan zul je zien dat er uit Galilea geen profeet kan komen.' Daarop ging iedereen terug naar huis." (Johannes 7:50-53, NBV2004)

Zonder op het steekhoudende argument van Nikodemus in te gaan serveerden ze deze vooraanstaande schriftgeleerde af als een dom figuur die zijn Bijbel beter moest lezen. Het is duidelijk dat ze niet open stonden voor de waarheid, maar op een leugenachtige manier te werk wilden gaan om Jezus uit de weg te ruimen.

De nieuwe Nikodemus

Nikodemus moet het hele proces van het verhoor van Jezus, zijn veroordeling en zijn kruisiging hebben meegemaakt. Tijdens het verhoor door de hogepriester Kajafas hoorde hij Jezus enkele vlammende woorden uitspreken na de beschamende schertsvertoning van de raad:

"... Maar ik zeg tegen u allen hier: vanaf nu zult u de Mensenzoon zien zitten aan de rechterhand van de Machtige en hem zien komen op de wolken van de hemel." (Matteüs 26:64, NBV2004)

Nikodemus wist dat Jezus naar waarheid sprak, want Hij WAS de Mensenzoon. Nikodemus wist het en hij zag het opnieuw. Hier stond geen veroordeelde dwaalprediker, hier stond de Zoon van de levende God en Hij sprak woorden met het allerhoogste gezag. Hoe kwam het dat al die andere raadsleden het niet zagen?

Mogelijk stond Nikodemus later op die dag ook in de buurt van het kruis en herinnerde hij zich de woorden van Jezus en keek hij met afschuw naar wat zijn volk met Hem gedaan had:

"Zoals Mozes in de woestijn de bronzen slang omhooggeheven heeft, zo moet ook de Mensenzoon omhooggeheven worden; dan zal iedereen die gelooft, eeuwig leven hebben in hem. Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon gegeven heeft, opdat iedereen die in hem gelooft, niet verloren gaat maar eeuwig leven heeft. Want God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen maar om de wereld door hem te redden." (Johannes 3:14-17, GNB1996)

Later op die dag, nadat Jezus was gestorven, kwam Nikodemus uit de anonimiteit naar voren. Samen met Jozef uit Arimatea droeg hij zorg voor de begrafenis van Jezus (Johannes 19:38-40). Door op deze manier kleur te bekennen voor Jezus was hij zijn vooraanstaande positie in het Sanhedrin kwijt. God moet zijn hart wel heel radicaal veranderd hebben om zo'n daad van geloof en offerbereidheid uit te voeren. Dat nachtelijke bezoek aan Jezus bleek achteraf het grote keerpunt in zijn leven te zijn geweest. Of misschien moeten we zeggen: het beginpunt van zijn innerlijke vernieuwingsproces dat zijn leven totaal veranderde.

Veel mensen hebben tijd nodig om zover te komen, net als Nikodemus. Heb je zelf nog geen zekerheid over je wedergeboorte? Open je hart dan voor wat de Bijbel er over zegt en God zal ook jouw hart openen. En om je gerust te stellen: je hoeft niet alles van dit moeilijke gesprek tussen Jezus en Nikodemus te begrijpen om wedergeboren te kunnen worden.

Gespreksvragen

  1. Wat was de roeping van Jezus de Mensenzoon voor de tijd die Hij op de aarde leefde, voorafgaande aan zijn lijden en sterven?
  2. In welke opzichten is de geschiedenis van de koperen slang te vergelijken met tot geloof in Jezus komen?
  3. Wat bedoelde Jezus met eeuwig leven in Johannes 3:16?
  4. Wordt je positie in het hiernamaals na je sterven bepaald of terwijl je in het volle leven staat?
  5. Waaruit blijkt dat Nikodemus later toch in Jezus was gaan geloven?