|
Start Inhoud Zoekmogelijkheden
|
3.6.12. Marta en Maria
Vrienden van Jezus in Betanië
In Betanië, een stadje ongeveer 3 kilometer buiten Jeruzalem, woonden twee zussen, Marta en Maria. Ze woonden met hun broer Lazarus in hetzelfde huis.
"Jezus hield veel van Marta en haar zuster, en van Lazarus." (Johannes 11:5, NBV2004)
Over Lazarus lezen we opvallend weinig in de Bijbel, behalve dat Jezus hem een geliefde vriend noemde en dat Jezus hem uit de dood heeft opgewekt. Uit de volgorde van de namen zouden we kunnen afleiden dat Marta de oudste was en Lazarus een heel stuk jonger dan zijn zussen. Marta lijkt de leiding in huis te hebben.
Ik denk dat Jezus en zijn discipelen regelmatig bij hen op bezoek kwamen, misschien wel elk elk jaar dat zij in Jeruzalem kwamen in de tijd van het Pesachfeest. In ieder geval verbleef Jezus tijdens zijn laatste week voorafgaand aan zijn lijdenstijd in Betanië, waarschijnlijk bij hen in huis. Kortom: Jezus had duidelijk een vriendschappelijke band met deze drie mensen.
Karakterverschillen bij Marta en Maria
De beide dames hadden totaal verschillende temperamenten.
- Marta had vooral verstandelijke eigenschappen. Ze komt over als een ijverige tante die goed wist wat ze deed en als oudste zus de leiding had. Ze had een krachtig geloof en een sterk verantwoordelijkheidsbesef.
- Maria had vooral gevoelsmatige eigenschappen. We leren haar in de Bijbel kennen als een gevoelige vrouw. Ze had een relatiegerichte, fijngevoelige en spontane persoonlijkheid.
Vergeleken bij Maria komt Marta bij veel mensen minder sympathiek over: meer taakgericht dan persoonsgericht. Maar dat is een verwerpelijk vooroordeel. Alle soorten karakters zijn immers even waardevol! Ik vind persoonlijk dat ze allebei ongeveer even sterk naar voren komen, alleen op een verschillende manier. En door hun vriendschap met Jezus ontwikkelden hun natuurlijke karaktergaven zich op een bijzondere manier en kwamen ze allebei wat meer in balans.
Meer over karakters in hoofdstuk ' Karakter en geloof'.
Marta toont gastvrijheid voor Jezus
De Bijbel vermeldt een anekdote waardoor we Marta en Maria wat beter leren kennen. Jezus en zijn discipelen kwamen in Betanië en klopten aan bij het huis van de beide zusters. Ze waren allebei even blij om Jezus weer te ontmoeten. Allebei lieten ze hun liefde aan Hem blijken: Marta door haar dienstbare gastvrijheid, Maria door haar onverdeelde aandacht.
"Toen ze verder trokken ging hij een dorp in, waar hij gastvrij werd ontvangen door een vrouw die Marta heette." (Lucas 10:38, NBV2004)
We zien hier Marta op de voorgrond treden: vriendelijk en gastvrij. Niets was haar teveel om het Jezus en zijn discipelen naar de zin te maken. Ze ging meteen aan de slag om een goede maaltijd klaar te maken, vooral voor Jezus die zoveel voor haar betekende.
Maria wil graag luisteren naar Jezus
Jezus en de anderen gingen zitten om uit te rusten van de reis en Maria ging bij hen zitten. Maar toen Jezus over van alles en nog wat ging vertellen vergat Maria dat er in de keuken werk te doen was. Ze had alleen nog oog voor Jezus.
"Haar zuster, Maria, ging aan de voeten van de Heer zitten en luisterde naar zijn woorden." (Lucas 10:39, NBV2004)
Haar houding van 'aan de voeten van de Heer zitten' betekent niet dat ze voor zijn
voeten op de grond zat, maar dat ze zich door
Jezus liet onderwijzen. Zo zei de
apostel Paulus eens over de tijd dat hij theologie studeerde in Jeruzalem:
"... Ik heb als leerling aan de voeten van Gamaliël gezeten en ben strikt volgens de voorschriften van de wet van onze voorouders opgevoed ..." (Handelingen 22:3, NBV2004)
Maria genoot van wat ze van Jezus leerde. Bedenk daarbij dat Joodse wetgeleerden uit principe weigerden om onderwijs aan vrouwen te geven. En Jezus sprak net zo goed tot haar als tot mannen! Dat was één van de vele aspecten waarin Jezus uniek was in zijn tijd. Maria luisterde naar de woorden van Jezus als een spons die water opzuigt.
Gestreste Marta wordt boos op Jezus
"Maar Marta werd helemaal in beslag genomen door de zorg voor haar gasten ..." (Lucas 10:40, NBV2004)
Marta liet zich meeslepen door haar werkijver. Ze vond dat zij haar Meester diende zoals het hoorde. Beter dan Maria die eigenlijk helemaal niets voor Hem deed. Marta was zo gespannen als een veer en ze baalde heftig omdat ze alles alleen moest doen met zoveel gasten op bezoek.
En waarom deed Jezus daar niets aan? Zag Hij dan niet hoe zij hoe zij handen tekort kwam om alles klaar te krijgen? Ze zou wel even naar Hem toestappen.
"... Ze ging naar Jezus toe en zei: 'Heer, kan het u niet schelen dat mijn zuster mij al het werk alleen laat doen? Zeg tegen haar dat ze mij moet helpen.' " (Lucas 10:40, NBV2004)
Dat klonk behoorlijk gepikeerd! Ze gaf Jezus de wind van voren omdat Hij medeverantwoordelijk was voor haar eenzame gezwoeg! Of Hij maar even Maria in de looppas naar de keuken wilde sturen.
Jezus werd niet boos op Marta, want Hij wist dat ze het allemaal goed bedoelde en dat ze zich uitsloofde uit liefde voor Hem. Jezus wees haar niet terecht omdat ze Hem zo onbehouwen had gecommandeerd. Maar Jezus gaf haar wel een duidelijke hint om haar prioriteiten anders te stellen.
"... 'Marta, Marta!' antwoordde de Heer haar. 'Je loopt maar te zorgen en maakt je druk over zoveel dingen; toch is er maar één ding echt nodig. Maria heeft het goede gekozen en dat zal haar niet worden afgenomen.' " (Lucas 10:41-42, GNB1996)
Dat Jezus tweemaal haar naam noemde klonk niet als een scherp verwijt, maar als een vriendelijke correctie. Het moet ongeveer geklonken hebben als: "Lieve meid, wat maak je je druk. Laat het werk toch even rusten en kom er gezellig bij." Jezus waardeerde haar ijver, maar spoorde haar aan om de dingen te relativeren.
Dat is de les die vooral gelovigen met een verstandelijk, gewetensvol en gedreven karakter moeten leren. Laat je niet beheersen door je werk, door alles waar je mee bezig bent, maar richt je op dat wat op dat moment het belangrijkste is. Alles wat je beheerst en niet uit God is, trekt je van God af en keert zich tegen je. Alle gelovigen kunnen uit dit voorval leren dat de relatie met Jezus niet in de eerste plaats een werkrelatie maar een liefdesrelaties is.
Jezus zei dat Maria een betere keuze had gemaakt door bij Hem te blijven zitten. Zij had een houding van leergierigheid en afhankelijkheid. Ze richtte zich op wat blijvende waarde heeft: eeuwigheidswaarde. Marta had een houding van werken en uitsloven voor de maaltijd en daarmee was ze vooral gericht op de aardse dingen. Marta had er beter aan gedaan wanneer ze ook gewoon bij Jezus was aangeschoven. En dan maar wat later eten.
Lazarus overlijdt
Een tijd later, terwijl Jezus met zijn twaalf discipelen door het land trok, werd hun broer Lazarus ziek. Alles wees erop dat hij niet meer beter zou worden. Marta en Maria wisten ongeveer waar Jezus moest zijn, dus stuurden ze hem snel een bericht, in de hoop dat Jezus de tijd zou nemen om Lazarus op te zoeken en hem te genezen.
"De zusters stuurden iemand naar Jezus met de boodschap: 'Heer, uw vriend is ziek.' " (Johannes 11:3, NBV2004)
Vreemd genoeg maakte Jezus geen haast om erheen te gaan, met als gevolg dat Lazarus al lang en breed gestorven en begraven was toen Jezus en zijn discipelen eindelijk in Betanië aankwamen.
Marta's geloof
"Toen Marta hoorde dat Jezus eraan kwam, ging ze hem tegemoet; Maria bleef thuis." (Johannes 11:20, GNB1996)
Dat ene zinnetje zegt veel over de karakterverschillen van beide zusters: De verstandelijke Marta was goed bij haar positieven en liep naar Jezus toe, maar de gevoelsmatige Maria bleef thuis, waarschijnlijk omdat haar emoties haar te sterk waren: verdriet om het verlies van haar broer en boosheid omdat Jezus te laat kwam.
"Marta zei tegen Jezus: 'Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn. Maar zelfs nu weet ik dat God u alles zal geven wat u vraagt.' " (Johannes 11:21-22, NBV2004)
Dat waren verstandige woorden van Marta. Ze was verdrietig over het verlies van haar broer en teleurgesteld omdat dat Jezus te laat was om hen te genezen. Maar toch sprak er een verbazingwekkende geloofskracht uit haar woorden. Haar hoop was nog steeds op Jezus gevestigd en uit het volgende gesprek blijkt dat Marta veel had opgestoken uit het onderwijs van Jezus.
"Jezus zei: Je broer zal uit de dood opstaan. 'Ja', zei Marta, 'ik weet dat hij bij de opstanding op de laatste dag zal opstaan'. Maar Jezus zei: Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven. Geloof je dat'? 'Ja Heer', zei ze 'ik geloof dat u de messias bent, de Zoon van God, die naar de wereld zou komen'." (Johannes 11:23-27, NBV2004)
Jezus probeert altijd het beste uit de mensen naar boven te halen. Marta had geloof getoond en Jezus prikkelde haar om nog een stap verder te gaan in geloof. Jezus wist dat Hij Lazarus uit de dood zou opwekken, maar Hij wilde uit haar mond horen of ze Hem voor dit enorme wonder zou vertrouwen. Jezus moet haar met een intense, verwachtingsvolle blik hebben aangekeken toen Hij zei: "Geloof je dat?" En wat zei Marta? "Ja Heer ik geloof!" Ze begreep misschien niet helemaal hoe ze de woorden van Jezus moest plaatsen: in de toekomst of in het heden, maar ze geloofde in zijn onbeperkte mogelijkheden. Dat was genoeg.
Maria's verdriet
Maria was nog niet klaar om Jezus tegemoet te gaan. Door haar verdriet om het overlijden van haar broer en daarbovenop het onbegrip over het wegblijven van Jezus waren haar gedachten en emoties totaal verward. Toen ze wegbleef ging Marta terug naar huis om Maria te halen.
"Na deze woorden ging ze terug, ze nam haar zuster Maria apart en zei: 'De meester is er, en hij vraagt naar je.' " (Johannes 11:28, NBV2004)
Uiteindelijk was Maria zover dat ze Jezus wilde zien.
"Zodra Maria op de plek kwam waar Jezus was en hem zag, viel ze aan zijn voeten neer. Ze zei: 'Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn!' " (Johannes 11:32, NBV2004)
Dat waren geen woorden van geloof, maar van diepe rouw, innerlijke pijn en frustratie. Mensen met een gevoelsmatig karakter zijn eerder van slag dan anderen als zich moeilijke omstandigheden voordoen. Ze hebben meer tijd nodig om hun emoties op orde te krijgen. Jezus wist dat en zei verder niets. Hij zal haar vast getroost hebben. Mooi om te zien hoe Jezus rekening houdt met het karakter van mensen.
Zie ook onderwerp ' Lazarus' in hoofdstuk 'Wonderen van Jezus'.
Jezus' laatste bezoek aan Betanië
"Zes dagen voor Pesach ging Jezus naar Betanië, naar Lazarus die hij uit de dood had opgewekt." (Johannes 12:1, NBV2004)
Jezus kwam weer naar Betanië om als het ware afscheid te nemen van zijn dierbare vrienden voordat zijn lijdenstijd zou beginnen. Hij logeerde ongetwijfeld bij Marta, Maria en Lazarus. Ik denk dat Marta en Maria doorhadden dat dit wel eens de laatste keer kon zijn. Jezus had steeds openlijker gesproken over zijn naderend lijden en sterven. De twaalf discipelen hadden die gedachte steeds verdrongen, maar de twee vrouwen hadden het wel in zich opgenomen. Marta en Maria gingen dat elk op hun eigen manier mee om. Allebei bedachten ze iets waarmee ze Jezus blij konden maken voordat al dat erge zou gebeuren.
Marta organiseert een etentje voor Jezus
"Daar hield men ter ere van hem een maaltijd; Marta bediende ..." (Johannes 12:2, NBV2004)
Ik lees hierin dat Marta een bijzonder etentje 'ter ere van Jezus' organiseerde. Dat was haar manier om haar liefde en respect voor Jezus vorm te geven. En ze deed het goed, ongetwijfeld op een meer ontspannen manier dan die vorige keer. Jezus zal het erg hebben gewaardeerd.
Maria zalft Jezus
Toen kwam Maria eraan met een andere verrassing voor Jezus:
"Maria nam een kruikje kostbare, zuivere nardusolie, zalfde de voeten van Jezus en droogde ze af met haar haar. De geur van de olie trok door het hele huis." (Johannes 12:3, NBV2004)
Maria was duidelijk voorbereid op het lijden en sterven van Jezus. Deze zalving van Jezus was een uiting van buitengewoon diepgaande, liefdevolle toewijding aan Jezus. Het was de allerhoogste daad van eerbetoon die Jezus tijdens zijn leven op aarde ooit van iemand had ontvangen.
Het geschenk moet een vermogen gekost hebben, mogelijk al haar geld dat ze gespaard had voor een eventueel huwelijk, zoals sommige Bijbeluitleggers aangeven. Jezus was haar ALLES waard, ze had het er voor over om ALLES aan Hem te geven en ... ze deed het ook!
Zie ook onderwerp ' Zalving van Jezus' in hoofdstuk 'Lijden van Jezus'.
Marta en Maria, twee bijzondere vrouwen die Jezus liefhadden en dat op hun eigen manier toonden. Marta door haar ijver, Maria door haar spontaniteit. Allebei even waardevol!
Gespreksvragen
- We hebben de neiging om Maria sympathieker en geestelijker te vinden dan Marta. Waar komt dat vooroordeel vandaan?
- Hoe moet je omgaan met mensen met een ander karakter dan jouw eigen karakter?
- Marta en Maria lieten zien dat ze verschillende prioriteiten hadden en dat gaf spanning. Herken je dat waar mensen met verschillende karakters met elkaar omgaan in je plaatselijke gemeente?
- Waardoor liet Jezus zien dat Hij als godsdienstleraar anders was dan de farizeeën?
- Wat vind je van Jezus' reactie op het verwijt dat Marta uitsprak tegenover Jezus?
- Marta sprak haar geloof uit tegenover Jezus toen Hij over de opstanding van Lazarus sprak. Wat denk je dat ze nu precies geloofde?
- Waarom sprak Jezus wel verder over Lazarus met Marta en niet met Maria?
- Wat kunnen we leren van Marta en Maria en van de verschillende manieren waarop zijn met omstandigheden omgingen?