3.6.18. Zacheüs

Inhoud:

- Oppertollenaar
- Jezus komt in Jericho
- Jezus nodigt zichzelf uit bij Zacheüs
- Zacheüs ontvangt Jezus in huis
- Bekering van Zacheüs
- Echt bekeerd
- Gespreksvragen

---

Kort voor zijn lijdenstijd had Jezus een ontmoeting met een oppertollenaar, waardoor het leven van deze man radicaal veranderde. Deze geschiedenis is beschreven in Lucas 19:1-10. Jezus bevestigde hiermee de uitspraak die Hij eerder gedaan had toen Joodse leiders Hem bekritiseerden vanwege zijn belangstelling voor tollenaars:

"... ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars." (Marcus 2:17, NBV2004)

Oppertollenaar

 

"Jezus ging Jericho in en trok door de stad. Er was daar een man die Zacheüs heette, een rijke hoofdtollenaar." (Lucas 19:1-2, NBV2004)

Twee dingen worden van Zacheüs vermeld: zijn beroep en zijn rijkdom. Zacheüs was tolontvanger voor het Jericho district. In die tijd werden de indirecte belastingen geïnd door tolgelden. Bij poorten, bruggen en bepaalde wegen werd tolgeld gevraagd aan de voorbijgangers. Tollenaars moesten een vast bedrag afstaan aan de Romeinse overheid, maar ze mochten zelf bepalen hoeveel tolgeld ze de mensen vroegen. Ze waren gehaat door de Israëlieten omdat ze én handlangers van de Romeinen waren én buitensporige winsten maakten. Johannes de Doper was ook heel goed bekend met hun graaigedrag. Dat blijkt uit het volgende Bijbelgedeelte:

"Er kwamen ook tollenaars om gedoopt te worden en zij zeiden tegen hem: Meester, wat moeten wij doen? Hij zei tegen hen: Eis niet meer dan wat u voorgeschreven is." (Lucas 3:12-13, HSV2010)

Zacheüs was een oppertollenaar, de enige oppertollenaar die in de Bijbel genoemd wordt. Dat betekent dat hij één of meer tolplaatsen binnen zijn district had uitbesteed aan 'kleine tollenaars'. Een oppertollenaar zorgde er natuurlijk voor dat een deel van hun winsten in zijn zak terechtkwam.

Jericho was een interessante plaats om tol te heffen, want het was een knooppunt van belangrijke wegen, waaronder de drukke karavaanroute vanuit het oosten. Bij Jericho moesten duizenden reizigers en kooplieden de rivier de Jordaan oversteken en dat was natuurlijk een goudmijn voor het innen van invoerrechten! En zo was Zacheüs schatrijk geworden. Maar hoe voller zijn geldkist werd, hoe meer hij geminacht werd door zijn volksgenoten. Tel uit je winst!

Zie ook onderwerp 'Jezus en tollenaars' in dit hoofdstuk.

Jezus komt in Jericho

 

Op een dag was er iets bijzonders aan de hand. Zacheüs merkte dat er erg veel volk op straat was en het kostte hem weinig moeite om erachter te komen wat er gaande was. Men zei dat Jezus van Nazaret op weg was naar Jericho. Er kwam ook een behoorlijk aantal mensen met Jezus mee (Lucas 18:36). Dat kon een gedrang worden als die hele stoet dwars door Jericho zou komen!

"Jezus ging Jericho in en trok door de stad ... Zacheüs ... wilde Jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was ..." (Lucas 19:1-3, NBV2004)

Waarom zou de rijke, gehate Zacheüs Jezus willen zien? Hij had ongetwijfeld het één en ander over Hem gehoord van andere tollenaars die Hem hadden horen spreken:

"Alle tollenaars en zondaars kwamen hem opzoeken om naar hem te luisteren." (Lucas 15:1, NBV2004)

Sommige tollenaars waren in Hem gaan geloven (zoals Levi, Marcus 2:14) en dat moet hij geweten hebben. Tollenaars hielden waarschijnlijk voldoende contact met hun vakgenoten.

Maar Zacheüs had een probleem: hij was maar een klein mannetje en de straten liepen al vol met mensen die Jezus wilden zien. Hij zou nooit over hen heen kunnen kijken, en een gehate tollenaar zouden ze nooit vooraan laten staan. Zacheüs moest een list verzinnen:

"Hij wilde Jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was, maar dat lukte hem niet vanwege de menigte, want hij was klein van stuk. Daarom liep hij snel vooruit en klom in een vijgenboom om Jezus te kunnen zien wanneer hij voorbijkwam." (Lucas 19:3-4, NBV2004)

Als je iets heel graag wil, dan heb je er heel wat voor over. Het feit dat deze rijke, belangrijke man van Jericho zich vernederde door als een schooljongen in een boom te klimmen zegt iets van een diep verlangen in zijn hart. Een verlangen naar iets wat waardevoller was dan geld, waarvan hij onderhand wist dat het hem niet gelukkig had gemaakt.

Jezus nodigt zichzelf uit bij Zacheüs

 

Zacheüs zat lekker verscholen in de boom. Hij zou stiekem naar Jezus kunnen kijken zonder gezien te worden. Hij feliciteerde zichzelf met de prachtige plek die hij gevonden had. En eindelijk kwam Jezus voorbij en Zacheüs zag Hem. Eigenlijk een heel gewone man, zo op het eerste gezicht. Zag er bepaald niet uit als een beroemd prediker. Nog even en dan zou Jezus weer voorbij zijn.

Maar toen gebeurde er iets onverwachts:

"Toen Jezus bij die plek kwam, keek Hij omhoog ..." (Lucas 19:5, WV2012)

En toen zagen de omstanders Zacheüs ook in de boom zitten en ze riepen hem ongetwijfeld van alles toe. Het was natuurlijk geen gezicht: zo'n voorname persoonlijkheid in een boom. Het was duidelijk te zien dat Zacheüs niet goed raad wist met de situatie. Hij was met stomheid geslagen. Toen sprak Jezus Zacheüs aan:

"... Zacheüs, kom vlug naar beneden; vandaag moet Ik in uw huis verblijven." (Lucas 19:5, WV2012)

In die paar woorden had Jezus zoveel gezegd dat hij het niet zo gauw kon verwerken:

1. Jezus had Zacheüs bij zijn naam aangesproken. Terwijl ze elkaar nooit ontmoet hadden.
2. De stem van Jezus klonk vriendelijk en uitnodigend. Niet veroordelend of minachtend, maar met respect en genegenheid, en dat maakte hij maar zelden mee.
3. Jezus riep Zacheüs bij zich. Alsof Hij speciaal voor hem naar Jericho was gekomen. Hij hoefde niet vanaf een afstand naar Hem te kijken of te luisteren, maar hij mocht vlak bij Hem komen. Jezus vroeg of Zacheüs haast wilde maken. De ontmoeting leek erg belangrijk voor Jezus.
4. Jezus vroeg niet of Hij bij hem thuis op bezoek mocht komen. Jezus zei dat Hij juist bij hem MOEST zijn, om bij hem thuis te eten en te overnachten. Alsof Jezus dat van tevoren al in zijn agenda had staan. Het bezoek aan Zacheüs maakte deel uit van zijn goddelijke missie! Uitgerekend bij hem, waarschijnlijk de meest gehate inwoner van Jericho. Jezus had hem niet afgeschreven als een verachtelijke zondaar, maar Hij accepteerde hem en wilde vriendschappelijk met hem omgaan.

Die paar woorden zeggen heel veel over de manier waarop Jezus graag een ontmoeting met jou wil hebben, voor het eerst een ECHTE ontmoeting, of een volgende ontmoeting om de relatie te vernieuwen en te versterken:

1. Jezus kent je naam en weet dat je vanuit jezelf niet zo'n lieverdje bent, want Hij kent alle schuilhoeken van je hart en je meest geheime gedachten. Ondanks dat stelt Hij de ontmoeting met jou erg op prijs.
2. Jezus wil contact met je, en alle tijd nemen om naar je te luisteren en om tot je te spreken. En tegelijk is het duidelijk dat het initiatief bij Jezus ligt. 'God zoekt de mens', dat is het hoofdthema van de Bijbel, en niet 'Mens zoekt God'.

Zacheüs ontvangt Jezus in huis

 

"Zacheüs klom er snel uit en ontving hem met vreugde in zijn huis. " (Lucas 19:6, GNB1996)

Toen Zacheüs van de eerste schrik bekomen was, liet hij zich uit de boom glijden en begroette hij Jezus. Vervolgens bracht Zacheüs Jezus (en zijn naaste discipelen) naar zijn huis. Onderweg begon zijn hart al te reageren op de aanwezigheid van Jezus: hij werd blijer in zijn hart dan hij ooit geweest was. Trouwens, iedereen, die Jezus in zijn leven binnen laat, wordt vol van blijdschap!

"En allen die het zagen, morden onder elkaar en zeiden: Hij is bij een zondige man binnengegaan om daar Zijn intrek te nemen." (Lucas 19:7, HSV2010)

En dat is nu precies wat Jezus zo graag doet. Ook vandaag nog!

Veel buitenkerkelijken in ons land hebben het gevoel dat kerkmensen veroordelend op hen neerkijken en zich van hen distantiëren. Laten wij met de ogen van Jezus leren kijken naar mensen die Hem nog niet kennen.

Bekering van Zacheüs

 

Het bezoek van Jezus maakte een diepe indruk op Zacheüs. Hij luisterde goed naar wat Jezus te vertellen had. Zacheüs proefde dat Jezus een waarheid verkondigde die dieper en reiner was dan het wettische onderwijs van de Joodse rabbi's. Jezus vertelde hem de gelijkenis van de ponden. Dat ging over geld en winst maken en daar had Zacheüs wel ervaring mee. Hij moet hebben ingezien dat het nieuwe leven en het koninkrijk van de hemel, waar Jezus het steeds over had, veel meer en geluk zouden opleveren dan zijn bestaan als tollenaar.

Zacheüs kreeg hoop op een nieuwe toekomst, een verlangen om opnieuw te beginnen en opende zijn hart voor Jezus.

"Maar Zacheüs was gaan staan en zei tegen de Heer: 'Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst vergoed ik het viervoudig.' " (Lucas 19:8, NBV2004)

Zacheüs ging staan en daarmee drukte hij uit dat hij een keuze had gemaakt.

Echt bekeerd

 

Bij een bekering is een keuze van de mens een belangrijke voorwaarde: een keuze om anders te willen leven: het verkeerde uit het verleden afzweren en goed willen leven. Een bekering is niet compleet als je daarna op dezelfde manier blijft leven. Als het nieuwe leven je hart binnenstroomt krijg je nieuwe normen, waarden en prioriteiten. En dat gebeurde ook bij Zacheüs. Hij was tollenaar geworden vanwege het geld en zijn geld was zijn grootste schat geworden. Nu had hij een innerlijke rijkdom ontvangen waardoor hij niet meer vast zat aan die aardse schat. Sterker nog: hij zou zijn rijkdom gaan gebruiken om er iets goeds mee te doen. Hij had de liefde van Jezus in zijn hart ontvangen en nu ging hij die liefde op zijn manier uitdelen. Volgens de wet van Mozes zou hij maar 20% extra aan de mensen moeten terugbetalen na oplichting. Zacheüs ging veel verder en bewees overduidelijk dat zijn bekering ECHT was.

Ook het hart van Jezus stroomde over van blijdschap:

"Jezus zei tegen hem: 'Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen, want ook hij is een zoon van Abraham. De Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.' " (Lucas 19:9-10, NBV2004)

Ja, Jezus had Zacheüs gezocht EN gevonden. En juist daarvoor was Hij naar de aarde gekomen.

Overigens, Zacheüs was geen heiden, maar een Jood. Dat blijkt uit de laatst genoemde woorden van Jezus, want Hij noemde hem een 'zoon van Abraham'. Jezus zoekt ook mensen die een kerkelijke achtergrond hebben en vervreemd zijn geraakt van het evangelie. Hij wil ook hen doen kennismaken met het echte leven, dat je alleen ontvangt via de weg van bekering en wedergeboorte. En dat is een weg die ook veel kerkmensen en kerkverlaters nog niet hebben gevonden.

Volgend onderwerp:

 3.6.19. Joodse leiders