4.2.15. Rechtvaardigmaking

Toen Jezus aan het kruis stierf, heeft Hij de zondeschuld van de hele wereld gedragen. Bij je wedergeboorte wordt deze verdienste van Jezus persoonlijk op jou toegepast, waardoor je zondeschuld wordt vergeven. Vanaf dat moment is je status veranderd van 'zondaar' naar 'rechtvaardige'.

Zie onderwerp 'Jezus droeg de zonden' in hoofdstuk 'Sterven van Jezus'.

Rechtvaardigmaking is het fundament van de wedergeboorte. Je zou kunnen zeggen dat de overige drie aspecten (verzoening, verlossing en levendmaking) daar verder op doorbouwen. Rechtvaardigmaking is de morele kant van de wedergeboorte die gaat over de cruciale vraag: ben je schuldig of onschuldig tegenover God? Hierbij staat vooral Gods rechtvaardigheid op de voorgrond.

"... gerechtigheid en recht zijn de grondslag van zijn troon." (Psalm 97:2, NBG1951)

Wat is rechtvaardigmaking?

Een ZONDAAR die zich tot God bekeert wordt bij zijn wedergeboorte tot RECHTVAARDIGE verklaard door God, de hoogste rechterlijke macht van het heelal. Deze verklaring is door Jezus, de Zoon van God, ondertekend met zijn eigen bloed. Deze verklaring is eenmalig, heeft een eeuwige geldigheidsduur en kan alleen ongedaan worden gemaakt op verzoek van de persoon zelf, als hij ervoor kiest zich van God los te maken.

Gods prachtige herscheppingsplan voor de mens, waarvan de rechtvaardigmaking een onderdeel is, komt voort uit de eindeloze bron van genade die zo kenmerkend is voor onze edelmoedige Schepper:

"Want allen hebben gezondigd en missen de heerlijkheid van God, en worden om niet gerechtvaardigd door Zijn genade ..." (Romeinen 3:23-24, HSV2010)

De profeet Jesaja profeteerde de volgende woorden over Jezus, die eeuwen later op aarde zou komen:

"... Wanneer Hij Zijn leven heeft geofferd voor de zonde ... zal mijn rechtvaardige dienaar (=Jezus) vele mensen bevrijden van schuld en hen rechtvaardig maken in de ogen van God, want Hij zal al hun zonden dragen." (Jesaja 53:10-11, HB2008)

Bij rechtvaardigmaking onderscheiden we een minkant (vergeving van zondeschuld) en een pluskant (toerekening van Jezus' gerechtigheid). In dit verband betekent de term 'minkant' dat God iets schadelijks wegneemt dat bij het oude leven hoort. De term 'pluskant' betekent dat God daarvoor in de plaats iets goeds geeft dat bij het nieuwe leven hoort.

Minkant van rechtvaardigmaking: vergeving van zondeschuld

De minkant van rechtvaardigmaking houdt in dat je vergeving van je persoonlijke zondeschuld ontvangt. Zonden zijn daden die tegen Gods wil in gaan en schuld is de mate waarin je daarvoor verantwoordelijk gesteld wordt. In Leviticus 1-4 zien we dat God zondoffers had ingesteld en apart daarvan ook nog eens schuldoffers om het verschil te benadrukken. Bij schuldoffers is bijvoorbeeld herstelbetaling verplicht, bij zondoffers niet. In het Nieuwe Testament worden 'zonde' en 'schuld' vaak door elkaar gebruikt, omdat ze sterk met elkaar samenhangen.

Vergeving houdt in dat je schuld is betaald door Jezus. Dat heeft Hij gedaan doordat Hij aan het kruis de zondeschuld van de hele mensheid op zich genomen heeft en zijn eigen zondeloze leven als zondoffer en schuldoffer heeft gegeven. De vergeving die Jezus op Golgota mogelijk heeft gemaakt voor de mensheid als geheel, wordt individueel toegepast wanneer je je tot God hebt bekeerd door het geloof in Jezus.

"God echter bevestigt Zijn liefde voor ons daarin dat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren." (Romeinen 5:8, HSV2010)

De gerechtvaardigde mens is dus officieel vrijgesproken van zijn zonden. Zijn geweten is volledig gereinigd van alle zonden. Hij wordt door God goedgekeurd en aanvaard.

Pluskant van rechtvaardigmaking: toerekening van gerechtigheid

Vergeving houdt in dat Jezus bij de wedergeboorte je zondeschuld op zich heeft genomen. Daardoor is de schuld vereffend en is het dus met God in orde gekomen. Dat begrip is overbekend bij iedere kerkganger. Maar rechtvaardigmaking betekent dat bovendien de rechtvaardigheid van Jezus (door in jouw plaats te sterven aan het kruis) aan jou wordt toegerekend. Dat begrip is veel minder bekend. Paulus zegt hierover:

"Hem, die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot ZONDE gemaakt, opdat wij zouden worden GERECHTIGHEID Gods in Hem." (2 Korintiërs 5:21, NBG1951)

Dat is niet alleen de schuld wegnemen, zodat je niets meer hoeft terug te betalen, maar dat je ook nog eens een enorme bonus erbij ontvangt. Dat is dubbele genade en dubbel onbegrijpelijk! God heeft aan Jezus al jouw zonden toegerekend. Nu rekent God jou al het goede toe dat Jezus gedaan heeft. Stel je eens voor dat een crimineel voor de rechtbank staat vanwege ernstige, bewijsbare misdrijven. Het OM eist 18 jaar gevangenisstraf, maar de rechter verklaart hem onschuldig en geeft hem ook een flink geldbedrag om een nieuw leven te beginnen. Dat nieuws zou over de hele wereld op tv komen. Gewoon te gek voor woorden. En net zo 'te gek voor woorden' is de rechtvaardigmaking die God een bekeerling toekent.

Het gevolg van rechtvaardigmaking is dat de schaamte en de onvrede van je zonden verdwijnt en dat Gods vrede ervoor in de plaats komt.

"Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede met God door onze Here Jezus Christus." (Romeinen 5:1, NBG1951)

Die vrede kun je ervaren alsof er een pak van je hart is en dat is ook letterlijk zo.

Voorbeelden van rechtvaardigmaking

Ook in het Oude Testament komen we deze beide kanten van rechtvaardigmaking tegen, bijvoorbeeld in het visioen van de profeet Zacharia over de hogepriester Jozua:

"... 'Trek hem zijn vuile kleren uit.' En Zich tot Jozua wendend, zei Hij: 'Kijk,Ik heb uw zonden van u weggenomen en geef u nu deze feestkleren.' " (Zacharia 3:4, HB2008)

In het Nieuwe Testament komen we de prachtige gelijkenis tegen van de verloren zoon, die bij zijn smadelijke thuiskomst tegen zijn vader zei dat hij voortaan zijn knecht wilde zijn. Nee, hij werd als zoon binnengehaald, kreeg een zegelring om zijn vinger en er werd een knalfeest gebouwd. Hij werd:

(- kant) vergeven en (+ kant) in ere hersteld
(- kant) zijn vuile plunje mocht hij uitdoen en (+ kant) feestkleding mocht hij aandoen

Rechtvaardigmaking is een begrip waarover ik me blijf verwonderen. Het vreemde is dat gelovigen tig keer zo vaak spreken over vergeving dan over rechtvaardigmaking. Misschien dat ze gewend zijn aan Bijbels onderwijs waarbij de zonde wordt overbelicht ten koste van de genade die God schenkt.

Geen zondaar meer, maar een rechtvaardige geworden

Een wedergeboren persoon is een rechtvaardige geworden en zo staat hij geregistreerd in de hemel. Als hij daarna zondigt, blijft die registratie als rechtvaardige ongewijzigd. Als hij daarna zijn zonden belijdt, worden ook die zonden vergeven.

"Als wij onze zonden belijden: Hij is getrouw en rechtvaardig om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid." (1 Johannes 1:9, HSV2010)

Voor een onbekeerd mens is zondigen de regel, maar voor een wedergeboren mens is zondigen de uitzondering. Daarom schreef de apostel Johannes bijvoorbeeld:

"We weten dat iemand die uit God geboren is niet zondigt ..." (1 Johannes 5:18, NBV2004)

Die uitspraak lijkt op het eerste gezicht gewoon niet waar te zijn, omdat zelfs de beste gelovigen toch wel zonden blijven doen. Maar het is de uitzondering geworden, niet meer de regel. Een ware gelovige kent de weg naar de vergeving van zonden en naar de overwinning over zijn zondige neigingen door de kracht van Gods Geest op de leerweg van het geloof. Naarmate een wedergeboren mens geestelijk groeit, zal hij een steeds grotere afkeer van de zonde krijgen en zal de Heilige Geest hem helpen steeds meer een rein en heilig leven te leiden.

Zie ook hoofdstuk 'Omgaan met zonden'.

Nieuwe identiteit

De wedergeboren mens heeft rechtvaardigheid als uitgangspunt, dus mag hij daarna nooit meer zeggen dat hij een zondaar is. Het zondigen hoort niet meer bij zijn nieuwe identiteit als herschapen mens. Het is belangrijk om dat te begrijpen, ook wanneer de praktijk van het leven weerbarstig is.

De zondeschuld was de oorzaak van:

de verwijdering tussen God en de mens
de macht van de satan over je leven
de geestelijke dood

Door de vergeving van schuld en de rechtvaardigmaking is de weg vrijgemaakt voor de volgende drie aspecten van de wedergeboorte die in de volgende onderwerpen aan de orde komen:

het herstel van de relatie met God (verzoening)
de vrijheid van God in je leven (verlossing)
het ontvangen van nieuw leven (levendmaking)