4.1.10. Gevoel en gemoed
Gevoel
Je gevoel is de functie van je ziel, waarbinnen je emoties of gevoelens zich
afspelen. Alles wat je meemaakt aan gebeurtenissen, ontmoetingen, wat je hoort,
ziet, voelt of ruikt, het komt allemaal via je zintuigen van buiten naar binnen
en laat allerlei gevoelsindrukken achter. Met je verstand ben je bewust van je
leven, met je gevoel beleef je je leven.
Het woord emotie komt van het Latijnse woord 'emovare' dat 'in beweging
zetten' betekent. Emoties zijn krachtige drijfveren voor gedrag. Meestal heeft
een emotie een duidelijk positieve of negatieve lading. Zo kun je
verdriet, angst en boosheid als negatieve emoties ervaren, terwijl je
blijdschap en vrede vooral als positieve emoties ervaart.
Gevoelens laten je merken hoe je je omgeving ervaart. Gevoelens zijn erg
subjectief en daarom mogen ze nooit je leven
beheersen. Wie zich door zijn gevoel laat overheersen, is als een stuurloos
schip dat zich door de golven en de wind laat meeslepen. Gevoelens mag je ook
niet negeren, want God heeft ze niet voor niets gegeven. Ze vertellen je vooral
wat in je hart leeft en helpen je om niet als een machine, maar als een MENS
door het leven te gaan. Daarom moeten gevoelens de juiste plek krijgen in je
leven, maar wel onderworpen blijven aan het verstand dat zich richt op de
stabiliserende waarheid van God Woord.
Gemoed
De 'dikke Van Dale' geeft de volgende definitie: 'het binnenste van de mens als zetel
van zijn geestelijk gevoel, zijn neigingen, hartstochten en stemmingen'.
Je gemoed is de innerlijke gevoelsfunctie van je hart die je
gevoel motiveert en aanstuurt. Omdat hart en
ziel min of meer in elkaar overvloeien is het moeilijk een grens aan te wijzen
tussen gevoel en gemoed. In je gemoed spelen vooral je dieper liggende
gevoelens, waarden, behoeften en verlangens een belangrijke rol.
Het woord 'gemoed' is niet erg gangbaar meer in het dagelijkse spraakgebruik
en het komt als zodanig niet vaak voor in de gangbare
Bijbelvertalingen. Een paar voorbeelden uit de Bijbel waarbij het direct of indirect over diepere
gevoelens in het
gemoed gaat:
"Toen haastte hij (=Jozef) zich weg, want bij het zien van
zijn broer schoot zijn gemoed vol, hij voelde dat hij zijn tranen niet kon
bedwingen. Hij ging een kamer binnen en daar huilde hij." (Genesis 43:30,
NBV2004)
"Ik, Daniël, was tot in het diepst van mijn gemoed geraakt ..."
(Daniël 7:15, NBV2004)
"Ook bij het lachen kan het hart pijn hebben ..." (Spreuken
14:13, WV2012)
Behoeften en verlangens
Je gevoel is waar je behoeften en verlangens vastliggen. In je gemoed liggen
je diepere verlangens. Hoe meer aan je levensbehoeften is voldaan, hoe gelukkiger je jezelf
voelt. Dit kan zich uiten in
gevoelens als vrede of onvrede, blijdschap of verdriet, genot of pijn.
Veel behoeften liggen op het lichamelijke vlak, zoals behoeften aan eten
en drinken. Maar ieder mens heeft ook geestelijke behoeften waardoor je gaat
verlangen naar zingeving in je leven en relaties. De diepste geestelijke
behoefte van de mens kan pas bevredigd worden als hij kennis maakt met zijn
Schepper en de geestelijke verbondenheid met Hem door de
Heilige Geest.
Verlangens, begeerten en hartstochten
oefenen krachtige druk uit op de wil om daaraan te voldoen. Ook
verleidingen
kunnen daarbij een sterke rol spelen.
Zie meer hierover in onderwerp 'Behoeften'
in hoofdstuk 'Gelukkig
leven'.
Waarden en waardeoordelen
Geweten en gemoed voeren allebei een beoordeling uit. Terwijl je
geweten
bepaalt in hoeverre iets goed of slecht is volgens je normen en idealen, zo
bepaalt je gemoed welke waarde je hecht aan wat je bedenkt of ervaart. Je gemoed
beoordeelt alles volgens jouw persoonlijke
waarden en geeft daar een waardeoordeel over en dat leidt tot positieve of
negatieve emoties: je vindt iets waardevol of waardeloos, mooi of lelijk, prettig of onprettig,
enzovoort.
Jezus zei:
"Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn." (Matteüs 6:21,
NBV2004)
In je hart liggen je waarden vastgelegd ofwel een lijst met alles wat je
waardevol vindt in je leven en waaraan je je geluk of welbevinden ontleent, of
waarbij je je ongelukkig voelt als ze ontbreken.
Waarden (we spreken ook wel van gevoelswaarden) kunnen te maken hebben met:
- relaties
- interesses, favoriete vrijetijdsbesteding, hobby's
- geld, bezittingen, financiële voorzieningen, materiële dingen
- persoonlijk welzijn (zoals gezondheid, veiligheid, zingeving)
Onder geestelijke waarden vallen al Gods geestelijke beloften en gaven, die
direct verband houden met het leven dat God geeft in verbondenheid met Hem.
We kunnen dan denken aan:
Zie meer hierover in hoofdstuk 'Gelukkig
leven'.
Gevoel, gemoed en geloof
Bij de
bekering
spelen persoonlijke ervaringen (en dus ook je gevoel) een belangrijke rol.
Als je mensen leert kennen
die echte christenen zijn, kan dan een aansporing zijn om te verlangen naar wat
zij hebben. Ook persoonlijke omstandigheden, vooral moeilijkheden of
crisissituaties, kunnen mensen ertoe brengen om te verlangen naar een ander
soort leven, een zinvol leven, en dat is precies wat Jezus wil geven.
Voordat je ervoor kiest om je leven aan Jezus te geven, wil je graag een
basis voor je vertrouwen hebben. Een belangrijke vraag is dan: vertrouw ik de
Bijbel en Jezus goed genoeg om mijn leven helemaal aan Hem toe te vertrouwen? Vertrouwen is eerder een
zaak van intuïtie dan van het verstand.
Bij de wedergeboorte
komt de Heilige Geest in je hart wonen en
dat kun je ook ervaren als een
diepe zekerheid van zijn aanwezigheid. Na je wedergeboorte begint een levenslang leerproces van
geloofsgroei en daarbij speelt je
gevoel een belangrijke rol.
Zie ook onderwerp 'Heilige
Geest en je gevoel' in hoofdstuk 'Heilige
Geest'.
Geloofsvertrouwen
Geloofsvertrouwen
is het gevoelsaspect van je geloof. Met je
gevoel kun je Gods vrede en
blijdschap ontvangen en beleven. Daardoor ervaar je veel meer
levensgeluk
dan voor je wedergeboorte.
God wil je helpen om goed met je levensomstandigheden om te gaan. Daarbij zal
je steeds moeten terugvallen op je geloofsfundament van de Bijbelse waarheid,
want je gevoelens wijzen je onder moeilijke omstandigheden bijna altijd de
verkeerde weg! Maar God wil je helpen om door eventuele
beproevingen
heen te komen en er zelfs sterker van te worden. Andere strijdpunten in je
gevoelsleven zijn
verleidingen. Ook daardoor wordt de echtheid van je geloof beproefd en God
wil je ook daardoor helpen sterker te worden. Je gaat steeds meer waarde hechten
aan Gods zegeningen, speciaal op het geestelijke vlak. Dit alles is alleen
mogelijk door de actieve hulp
van de Heilige Geest die ook in je gevoelsleven werkt.
Voor elke gelovige is de relatie met
God één van de kostbaarste geschenken in hun leven. Vanuit die relatie zijn
ze ook in staat duurzame relaties met
andere mensen te hebben.
Dit wordt allemaal uitvoerig uitgewerkt in 'herschepping'
deel 7 'Geloofsvertrouwen'.
Volgend onderwerp:
4.1.11. Wil en loyaliteit
