banner image

 

5.1.12. Nederlandse Bijbelvertalingen

Statenvertaling (SV1637/1977) - letterlijke vertaling

De Statenvertaling uit 1637 (laatst herzien in 1977) is ruim drie eeuwen lang de 'officiële' Nederlandse Bijbelvertaling geweest. De Statenvertaling is de eerste Nederlandse vertaling van Bijbelgedeelten voor een groot deel vertaald vanuit de originele talen van de Bijbel: het Hebreeuws, Aramees en Grieks. De Bijbelgedeelten waarvan geen manuscripten in de brontaal beschikbaar waren, zijn vertaald vanuit de Latijnse Bijbel (de Vulgata). Daarnaast is ook gebruik gemaakt van bestaande Nederlandse vertalingen (vooral de Deux Aes Bijbel uit 1562) en de Septuagint (de Griekse vertaling van het Oude Testament vanuit het Hebreeuws en het Aramees).

In de Statenvertaling klinken gereformeerde geloofsopvattingen door in allerlei Bijbelgedeelten, in opdracht van de synode van Dordrecht (1618-1619). Daarom is het naar mijn mening geen eerlijke vertaling. Maar datzelfde kan gezegd worden van de NBG1951, de NBV2004 en de NBV21.

De Statenvertaling is een letterlijke vertaling en ook een concordante vertaling. Dat wil zeggen: hetzelfde woord in de brontekst is zoveel mogelijk vertaald met hetzelfde woord in het Nederlands. Daardoor is de vertaling aan de ene kant betrouwbaar en consequent. De vertaling is geschikt voor Bijbelstudie in kerkelijke kringen waar men gehecht blijft aan deze vertaling.

Het verouderde woordgebruik van de Statenvertaling sluit slecht aan bij het leefklimaat van vandaag, waardoor de Bijbel ver weg lijkt van het dagelijks leven van nu. Deze vertaling is niet geschikt voor jongeren en voor mensen die minder vertrouwd zijn met de Bijbel.

Utrechtse Vertaling (UV1927) - letterlijke vertaling

Deze vertaling was het werk van de hoogleraren H.Th. Obbink (Oude Testament) en A.M. Brouwer (Nieuwe Testament). Zij vertaalden de Bijbel opnieuw vanuit de brontekst om een verstaanbaar alternatief te bieden voor de inmiddels sterk verouderde Statenvertaling. De Utrechtse vertaling was bij veel gelovigen erg populair, maar na de komst van de NBG vertaling werd de Utrechtse Vertaling steeds minder gebruikt. Daarom is die vandaag de dag vrijwel onbekend. Toch was deze vertaling moderner dan de veel later verschenen NBG1951 vertaling!

Nederlands Bijbelgenootschap (NBG1951) - letterlijke vertaling

Deze vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap was bedoeld als de vervanging van de Statenvertaling en werd bijna als vanzelfsprekend de meest gebruikte Bijbelvertaling in de meeste Nederlandse kerken. De vertaling is gebaseerd op betrouwbaardere bronteksten dan de Statenvertaling en een betere kennis van de brontalen. Veel fouten in de Statenvertaling zijn verbeterd. Toch was het taalgebruik al vanaf het begin ouderwets te noemen. De vertaling is behoorlijk betrouwbaar en geschikt voor Bijbelstudie, maar minder geschikt voor jongeren van nu, vanwege het verouderde taalgebruik.

Na het verschijnen van de Nieuwe Bijbelvertaling in 2004 en de Herziene Statenvertaling in 2010 is het gebruik van de NBG vertaling sterk afgenomen.

Willibrord Vertaling (WV1957/2012) - letterlijke vertaling

De Willibrord vertaling is nog steeds een redelijk moderne vertaling van de Katholieke Bijbelstichting. Deze heeft hier en daar een wat ander woordgebruik dan de andere Bijbelvertalingen. Binnen protestantse kringen wordt deze vertaling nauwelijks gebruikt, waarschijnlijk vanwege de rooms-katholieke oorsprong. Daardoor krijgt deze vertaling bij andersgelovigen niet de waardering die ze verdient (onbekend maakt onbemind). Deze vertaling verscheen in 1957, een grondige revisie van deze vertaling kwam in 1995 uit en een volgende (zeer beperkte) revisie in 2012.

Deze Bijbelvertaling heeft een mooi evenwicht tussen nauwkeurige vertaling van de brontekst en goed leesbaar Nederlands. Het kan verfrissend zijn om eens kennis te nemen van deze vertaling en deze naast andere vertalingen te gebruiken. Hij is behoorlijk geschikt voor studiedoeleinden.

TELOS Vertaling (TELOS1962/2018) - letterlijke, eerlijke vertaling

Deze tamelijk onbekende vertaling is verschenen in 1962 en herzien in 2018. Deze vertaling bevat alleen het Nieuwe Testament en lijkt veel op de NBG vertaling, maar is iets moderner van taalgebruik en ook nauwkeuriger vertaald. Het is ook een eerlijke vertaling, dus niet aangepast om de meest gangbare opvattingen van kerken in de vertaling te laten doorklinken. Heel geschikt voor studiedoeleinden.

Groot Nieuws Bijbel (GNB1983/1996) - vertaling in eenvoudig Nederlands

Deze vertaling was indertijd een prima aanvulling naast de NBG vertaling, met moderner en eenvoudiger taalgebruik, vooral geschikt voor jongeren en mensen met een minder grote woordenschat. Juist door dat eenvoudige taalgebruik zijn veel Bijbelgedeelten op veel plaatsen wat oppervlakkiger van inhoud, waardoor deze vertaling minder geschikt is voor studiedoeleinden. Deze Bijbelvertaling is verschenen in 1983 en is herzien in 1996.

Toch heeft deze vertaling soms verrassende gedeelten, die scherper zijn dan de andere vertalingen en de precieze betekenis van de brontekst kort en duidelijk wordt weergeven. Na de verschijning van Het Boek is deze vertaling wat meer op de achtergrond terechtgekomen. Persoonlijk vind ik dat deze vertaling niet de aandacht gekregen heeft die ze verdiende.

Het Boek (HB1987/2008) - vlot leesbare vertaling, parafrase

Dit is een vloeiende gedachte-voor-gedachte vertaling in modern Nederlands, maar wel minder modern dan de Nieuwe Bijbelvertaling. Het Boek is duidelijk, levendig en begrijpelijk. Het geeft een frisse kijk op de Bijbeltekst voor lezers die met een andere vertaling vertrouwd zijn. Het nadeel is dat er veel interpretaties in voorkomen die vaak onnodig veel afwijken van de oorspronkelijke tekst. Het Boek houdt het midden tussen een parafrase en een vertaling.

Het Boek is uitstekend geschikt voor beginnende Bijbellezers, jongeren, mensen die weinig vertrouwd zijn met de Bijbel, mensen die weinig Bijbelachtergrond hebben en mensen die andere Bijbelvertalingen te moeilijk vinden. In de nieuwste versie van 2008 zijn verbeteringen aangebracht, maar de verschillen zijn niet spectaculair.

Vooral de brieven van het Nieuwe Testament komen in Het Boek goed uit de verf vanwege de goede leesbaarheid. Ook moeilijke Bijbelgedeelten zijn daardoor veel begrijpelijker gemaakt. Voor Bijbelstudie is deze vertaling alleen geschikt NAAST een meer letterlijke vertaling.

"Het leven" is een speciale uitgave van Het Boek met beknopte commentaren, achtergronden en toepassingen. Zeer aan te bevelen voor Bijbelstudie, ook voor (leiders van) Bijbelkringen.

Nieuwe Bijbelvertaling (NBV2004) - moderne vertaling

De Nieuwe Bijbelvertaling is een oecumenische vertaling (voor rooms-katholieke en protestantse lezers) die de ambitie heeft om de standaardvertaling te zijn in kerken en publieke ruimtes.

Wat opvalt is het voortreffelijke, moderne taalgebruik en de prettige leesbaarheid. Ook wordt recht gedaan aan de verschillende stijlen van de Bijbelschrijvers. Zo komt bijvoorbeeld de poëtische stijl van de Psalmen goed tot zijn recht. Jammer dat we in deze vertaling toch nog wel enkele ouderwetse termen tegenkomen en te veel ingewikkelde zinnen (waaronder tangconstructies). Er worden te vaak betekeniselementen 'wegvertaald' of aangepast voor een betere leesbaarheid. Veel vertaalfouten en onduidelijkheden uit de NBG1951 zijn wel verbeterd. Maar er zijn wel andere onnauwkeurigheden en fouten voor in de plaats gekomen. Al met al vind ik deze Bijbelvertaling redelijk geschikt voor Bijbelstudie.

Nieuwe Bijbelvertaling (NBV21) - moderne vertaling

Dit is een Herziene Nieuwe Bijbelvertaling, waarin onvolkomenheden van de NBV2004 vertaling zijn weggewerkt. De verschillen vallen niet erg op voor mensen die aan de NBV2004 gewend zijn. Daarnaast zijn de eerbiedshoofdletters weer aangebracht en dat leest prettiger.

Voor wie een NBV2004 Bijbel heeft is het naar mijn mening nauwelijks de moeite waard om deze herziene vertaling aan te schaffen.

Naardense Bijbel - (NB2004/2014) - letterlijke, eerlijke vertaling

Deze vertaling is het werk van Pieter Oussoren en is gelijktijdig met de Nieuwe Bijbelvertaling uitgebracht. Het is een concordante vertaling, dus een woord uit de brontekst is steeds op dezelfde manier vertaald. De vertaling heeft korte zinnen en een (literair en vaak poëtisch) woordgebruik dat nogal afwijkt van de meer gangbare vertalingen. Daardoor voelen veel mensen zich niet zo thuis in deze Bijbelvertaling. Maar anderen, die aan de eigenaardigheden van deze vertaling gewend zijn geraakt, vinden hem boven de andere uitstijgen. Want, terwijl in moderne vertalingen heel wat wordt 'wegvertaald' om de tekst prettig leesbaar te maken, laat de Naardense Bijbel meer details zien die in de brontekst voorkomen. 

Het is ook een eerlijke vertaling, dus niet aangepast om de meest gangbare opvattingen van Nederlandse kerken in de vertaling te laten doorklinken.

Herziene Statenvertaling (HSV2010) - letterlijke, betrouwbare vertaling

Deze vertaling is bedoeld als een vervanger van de Statenvertaling. In deze vertaling zijn de vertaalprincipes van de Statenvertaling in stand gehouden, dezelfde bronteksten zijn aangehouden en dezelfde interpretaties worden gehanteerd als die van de Statenvertaling. Het is dus geen volledig nieuwe vertaling, maar een hertaling of restauratie van de Statenvertaling. De vertaling is over het algemeen prettig leesbaar met redelijk modern taalgebruik. Maar de HSV vertaling bevat toch nog heel wat verouderde of onduidelijke woorden.

Voor jongeren en mensen die niet erg vertrouwd zijn met de Bijbel is de vertaling dan ook even wennen. Veel Bijbellezers die grootgebracht zijn met de Statenvertaling en Bijbellezers die teleurgesteld zijn in de Nieuwe Bijbelvertaling, hebben deze vertaling hartelijk verwelkomd. De HSV2010 vertaling is beslist nauwkeuriger dan de NBV2004 vertaling en dat is een belangrijk pluspunt. Dus zeker geschikter voor studiedoeleinden dan de NBV vertalingen.

Bijbel in gewone taal (BGT2012) - vlot leesbare vertaling

Deze vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap is een eenvoudige en duidelijke Bijbelvertaling. Het is een waardevolle tegenhanger van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV), waardoor ook tamelijk moeilijke Bijbelgedeelten voor veel lezers toegankelijker zijn geworden. Het taalgebruik is modern en eenvoudig. Er worden alleen algemeen bekende woorden gebruikt, korte zinnen, heldere zinsconstructies en begrijpelijke beeldspraak. Daardoor is de tekst erg gemakkelijk leesbaar.

De vertaling houdt het midden tussen een kinderbijbel en een gewone Bijbel en is dan ook erg geschikt om aan opgroeiende kinderen voor te lezen. Ook wel voor jonge tieners en voor mensen voor wie Nederlands niet hun moedertaal is en voor mensen die niet vertrouwd zijn met de Bijbel.

Omdat gekozen is voor een zeer eenvoudig en begrijpelijk taalgebruik, is er veel diepgang en betekenis van de oorspronkelijke tekst verloren gegaan. Dat is een logisch gevolg van de gekozen vertaalprincipes. Daarom is deze uitgave duidelijk minder nauwkeurig en volledig ongeschikt voor studiedoeleinden. Gebruik deze vertaling vooral niet in Bijbelgespreksgroepen, want dan krijg je steeds gesprekken over de grote verschillen met andere vertalingen die andere deelnemers bij zich hebben!

Tegelijk kom ik in de BGT ook Bijbelgedeelten tegen die verrassend scherp vertaald zijn en precies de juiste betekenis van de oorspronkelijke tekst weergeven. En zo heeft elke vertaling zijn waarde!

BasisBijbel - de Bijbel in gemakkelijk Nederlands (BB2013)

De BasisBijbel is geschreven door één persoon: J. Kleyn. Hij is gemakkelijk leesbaar en geschikt voor beginnende Bijbellezers. De tekst is gebaseerd op de Statenvertaling, evenals de Herziene Staten Vertaling en is een prima alternatief voor de Bijbel in gewone taal van het Nederlands Bijbelgenootschap. Deze Bijbelvertaling is natuurlijk niet geschikt voor studiedoeleinden of Bijbelkringen.

Één Engelse vertaling: New International Version (NIV1978)

Er zijn zo langzamerhand al enige tientallen Bijbelvertalingen in de Engelse taal. Aan degenen die goed met Engels overweg kunnen raad ik vooral aan om de Engelse NIV (New International Version) te gebruiken, die wereldwijd zeer geliefd is vanwege uitstekende betrouwbaarheid EN leesbaarheid.

Gebruik van Bijbelvertalingen in Herschepping

In Herschepping vind je relatief veel citaten uit de Nieuwe Bijbelvertaling, vanwege de goede leesbaarheid en uitstekende woordkeuze in veel gevallen. Op één na de meeste citaten komen uit de Herziene Statenvertaling. Bedenk daarbij wel dat de meeste onderwerpen zijn geschreven voordat de Herziene Statenvertaling verschenen was. Er is ook gebruik gemaakt van andere vertalingen, zodat lezers kennis kunnen maken met goede kwaliteiten van andere Nederlandse vertalingen en soms om de verschillen tussen vertalingen te laten zien.