5.3.17. Positief denken

Leren positief denken

Er zijn heel wat boeken in omloop over positief denken vanuit de psychologie. Daarin is veel goeds te vinden dat ook voor christenen heel nuttig kan zijn. Een gezonde discipline in het denken, aanleren en het tegengaan van nutteloze negatieve gedachtestromen, daar is natuurlijk niets verkeerds mee. Je leert daarbij bijvoorbeeld om steeds na te gaan of je gedachten zijn gebaseerd op (1) waarheid en feiten of op (2) onwaarheid en verbeelding.

De wereldse methoden gaan uit van de eigen wilskracht van de mens als energiebron en maken gebruik van de menselijke verbeeldingskracht. Afhankelijk van je mentale conditie en je levensomstandigheden heb je dan veel of weinig bij te zetten.

Gelovigen hebben meer hulpbronnen tot hun beschikking. Zij kunnen inzicht ontvangen vanuit de Bijbel en bovenal: inzicht en kracht van de Heilige Geest ontvangen om van binnenuit te veranderen. Zo nodig kunnen zij pastorale hulp ontvangen van de pastorale medewerkers of de voorganger van hun kerkelijke gemeente. Of er zijn medegelovigen die hen kunnen bemoedigen.

Positief denken als on-Bijbelse geestelijke stroming

Jaren geleden werd het boek van Norman Vincent Peale, 'de kracht van positief denken' een bestseller. De schrijver gebruikte de Bijbel wel als uitgangspunt, maar voegde een stevige dosis verbeeldingskracht en eigen wilskracht toe aan zijn adviezen. Als je het leest lijkt het op het eerste gezicht heel Bijbels, maar dat is verraderlijk. Het komt uiteindelijk neer op het gebruiken van Bijbelse waarheden in het streven naar zelfverbetering in eigen kracht.

Dezelfde stijl vinden we tot op zekere hoogte ook bij bekende voorgangers als Joel Osteen, die in de Verenigde Staten veel bekendheid heeft gekregen. Om te beginnen heb ik hem horen beweren dat iedereen een kind van God is en dat iedereen alles kan bereiken als hij maar wil. Het geloof kan gezien worden als een springplank naar succes. Het kruis van Jezus wordt nauwelijks genoemd, want dat is een gepasseerd station: je mag ervan uitgaan dat Jezus alles voor ons allemaal in orde heeft gemaakt. We leven nu in de tijd van de overwinning. We kunnen van de satan terugpakken wat hij van ons heeft afgenomen. We zijn niet langer slachtoffer, maar overwinnaar, "from victim to victor" (van slachtoffer naar overwinnaar). En God heeft voor iedere gelovige een podium van succes.

Deze stijl is eigenlijk een oproep tot zelfrealisatie, waarbij het christelijk geloof als hulpmiddel wordt gebruikt. Deze misleidende vorm van positief denken kom je in allerlei gradaties tegen in de succestheologie en bij sommige populaire kerkelijke stromingen of megakerken.

Bijbelse manier van positief denken

Bijbels positief denken ontstaat waar een gezonde denkdiscipline en Bijbels denken samengaan.

De Bijbel is een bron van waarheid waar je op bouwen kan, zodat je niet afhankelijk bent van je eigen verbeeldingskracht. De Bijbel laat het verschil zien tussen waarheid en leugen, tussen echt en onecht, tussen waardevol en waardeloos. Door de Bijbel krijg je zicht op de echte werkelijkheid en dat is de werkelijkheid waarin God de hoofdrol speelt. Als je soms moeite hebt met negatieve gedachten zoals:

(en wie heeft dat niet?) dan word je aangespoord om je gedachten te vullen met positieve zaken. Dat is: leren denken vanuit de hemel:

"Bedenkt de dingen, die boven zijn, niet die op de aarde zijn." (Kolossenzen 3:2, NBG1951)

Het is belangrijk dat je je gedachten onder de autoriteit van het Woord van God brengt en dat je je hoofd niet laat vullen met gedachten die gebaseerd zijn op gevoelens of leugens. In het volgende Bijbelgedeelte vind je een goede checklist met positieve dingen, waarvan Paulus je aanspoort om daarop je aandacht te richten

"Voorts, broeders, al wat waar, al wat waardig, al wat rechtvaardig is, al wat rein, al wat beminnelijk, al wat welluidend is, al wat deugd heet en lof verdient, bedenkt dat." (Filippenzen 4:8, NBG1951)

Laten we het allemaal nog eens op een rijtje zetten:

Alle vormen van negatief denken kunnen voorkomen of overwonnen worden door ervoor te kiezen Gods waarheid en Gods beloften te accepteren en te overdenken. De hoofdregel voor positief denken is het volgende:

Als je gekweld wordt door negatieve gedachten, vraag je af of die op waarheid berusten. Zo niet, bedenk dan het tegenovergestelde.

Het goede of het slechte willen zien

Wie vast zit aan negatieve denkpatronen ziet overal het slechte in. Wie in vrede met God, zijn omgeving en zichzelf leeft, heeft veel meer oog voor de goede dingen. Daarom is het eerbaar voor christengelovigen om in gesprekken het positieve altijd te laten overheersen boven het negatieve. Dat kost vaak moeite. omdat negatieve dingen vaak veel boeiender lijken te zijn om te bespreken. En als er geroddeld wordt over iemand, zegt iets goeds over de persoon en je zal zien dat het geroddel ophoudt. En als je dat vaker doet, roddelt niemand meer als jij erbij bent.

Dankbaarheid

De Bijbel geeft nog een belangrijke aansporing over positief denken:

"dank God onder alle omstandigheden, want dat is wat hij van u, die één bent met Christus Jezus, verlangt." (1 Tessalonicenzen 5:18, NBV2004)

Accepteer wie je bent, accepteer je levensomstandigheden als geschenken van God, als de achtergrond waartegen God zijn zegeningen aan jou geeft. Het komt er op neer dat we alles vanuit Gods perspectief gaan bekijken, het enige perspectief waarmee we goed zicht krijgen op de werkelijkheid. Dat zal de grootste aanleiding zijn tot gezond en positief denken, en dat is de frisse lucht die je geestelijke leven zo hard nodig heeft.

Zie ook onderwerp 'Dankbaarheid' in hoofdstuk 'Gelukkig leven'.