5.2.1. Wat is waarheid?
Waarheidsvragen
De Joodse leiders hadden
Jezus
gearresteerd en voor het gerecht gesleept. Zij wilden Hem ter dood laten
brengen en Pilatus had de moeilijke taak om deze
rechtszaak te behandelen.
Als een onderdeel van dat
proces had Pilatus een persoonlijk gesprek met Jezus om Hem te bevragen over de
kern van zijn identiteit: zijn koningschap.
"Pilatus zei: 'U bent dus koning?' 'U zegt dat ik
koning ben,' zei Jezus. 'Ik ben geboren en naar de wereld gekomen om van de
waarheid te getuigen, en ieder die de waarheid is toegedaan, luistert naar wat
ik zeg.' Hierop zei Pilatus: 'Maar wat is waarheid?' " (Johannes
18:37-38, NBV2004)
Vervolgens liep Pilatus naar buiten om tegen de menigte te zeggen dat Jezus
onschuldig was. Even later stemde hij in met zijn terechtstelling. Uit deze
geschiedenis komen de volgende dringende vragen naar boven:
- Wat is waarheid?
- Hoe herken je de waarheid?
- Wat doe je met de waarheid?
Dat zijn vragen van levensbelang en het is goed om het beste antwoord te
vinden op elk van deze drie vragen.
Materiële waarheid
Materiële waarheid is gekoppeld aan de
waarneembare werkelijkheid en alles wat logisch te beredeneren valt. De meeste
wetenschappers houden zich
uitsluitend bezig met de materiële wereld om daar hun waarnemingen en
metingen te verrichten. Maar wetenschappers, die niet verder kijken
dan het materiële, hebben geen antwoord op diepere levensvragen.
Mensen zijn op zoek naar die antwoorden en alleen
vanuit religies en godsdiensten worden serieuze zoektochten ondernomen om die
antwoorden te vinden. Zij zoeken die op het geestelijke vlak en houden terecht
rekening met de geestelijke wereld.
Samenlevingen die zich alleen richten op materiële zaken en religies
uitbannen zijn de meest ontaarde samenlevingen die we in de loop der
geschiedenis zijn tegengekomen. Vooral in de vorige eeuw hebben we de
verwoestende uitwerking gezien van politieke systemen die antigodsdienstig
waren. De bekendste zijn:
- de Sovjet-Unie (communisme)
- het Duitse Rijk van Hitler (nationaal socialisme)
- de Chinese Volksrepubliek (communisme, maoïsme)
- de huidige volksrepubliek van Noord-Korea (communisme, het Juche systeem
van zelfredzaamheid)
Er wordt wel eens beweerd dat religies leiden tot oorlogen. Het zijn juist
deze en andere antigodsdienstige regimes die tientallen miljoenen mensen hebben
uitgemoord of een vroegtijdige dood hebben laten sterven door verhongering,
concentratiekampen, slavernij, enzovoort. Met alleen materiële waarheid
komen we dus letterlijk op een doodlopende weg terecht.
Historische waarheid
Een andere soort waarheid is historische waarheid. We hebben het dan over
de beschrijving van feiten en gebeurtenissen. Geschiedkundigen vertellen
wat er ooit is gebeurd en hoe
het is gebeurd. Op het eerste gezicht lijken
hun beschrijvingen waarheidsgetrouw, maar de betrouwbaarheid hangt sterk af van de
keuzen die de geschiedschrijver maakt uit het beschikbare materiaal en van zijn eigen
levensbeschouwing. Geschiedenissen worden nogal eens herschreven om beter aan te
sluiten bij wat mensen willen horen. Het is dus niet zo eenvoudig
om uit te maken of een
geschiedenis ook echt de objectieve waarheid vertelt. Denk maar aan de discussie
die ontstond toen de canon van de Nederlandse geschiedenis werd vastgesteld.
Iedereen heeft zo zijn eigen ideeën over wat de belangrijkste feiten uit onze
geschiedenis zijn.
Van het NOS journaal verwachten we een objectieve weergave van de recente
gebeurtenissen. Toch ligt het er duimendik bovenop dat de overheersende
levensbeschouwing bij de media een seculiere levensbeschouwing is. Daarom is het vandaag de dag belangrijk
om naast het seculiere nieuws ook andere nieuwsbronnen te raadplegen. Enkele persoonlijke
tips:
- Lees een goede krant, met commentaren op het nieuws en opinies van mensen
die nadenken. Zelf heb ik veel aan het Nederlands
Dagblad omdat je daarin goed
onderbouwde en gebalanceerde columns en artikelen tegenkomt, en ook de
opiniepagina helpt je om actuele zaken van meerdere kanten te bekijken, en
vooral vanuit het christelijk perspectief. Anderen geven de voorkeur aan het
Reformatorisch dagblad, waarvoor hetzelfde geldt.
- Natuurlijk zijn er ook op Internet betrouwbare nieuwsbronnen te vinden met nieuws dan vanuit
een Bijbelgetrouwe visie wordt gebracht, zoals het Christelijk Informatie
Centrum cip.nl.
- Wees goed geïnformeerd over Israël, want vooral daarover geven de
seculiere media een eenzijdig negatief beeld. Zelf raad ik het
behoorlijk gebalanceerde tijdschrift
Israel Today aan, met het nieuws dat
anderen niet brengen over Israël, vanuit een messiaans-Joodse achtergrond.
Is er een absolute waarheid?
Veel mensen steigeren als er iemand beweert dat hij met de
absolute waarheid aankomt. Zij
vinden dat er geen absolute waarheid bestaat. Dat is een vreemde stelling, want
zodra iemand zegt dat er geen absolute waarheid bestaat, spreekt hij op dat
moment zelf een absolute waarheid uit, die ook moeilijk te bewijzen is. Bovendien
is het aannemelijker te maken dat er WEL een absolute waarheid bestaat, een
waarheid die van God komt. Want wie zou beter weten wat waar is dan de God de
schepper, die alles gemaakt heeft wat bestaat en die alwetend is? Jezus
bevestigde dat toen Hij de volgende gebedswoorden sprak tegenover God de Vader:
"... Uw woord is de waarheid." (Johannes 17:17, HSV2010)
Als christenen geloven we dat de waarheid, die van God komt en ook door Jezus
is geopenbaard, volkomen betrouwbaar, heilzaam en geloofwaardig is.
"Het Woord (=Jezus) is mens geworden en heeft bij ons gewoond,
vol van goedheid en waarheid ..." (Johannes 1:14, NBV2004)
Gods waarheid
De Bijbel is een belangrijke bron
van Gods waarheid en tegelijk een openbaring van wie God zelf is. En hierin zijn wezenlijke
antwoorden te vinden op de diepste vragen van de
mens. Gods waarheid is een betrouwbaar fundament waar je mee kan leven en
sterven. Gods
waarheid is oneindig zuiver, omdat God oneindig zuiver is.
Gods waarheid is oneindig diep
omdat God oneindige diepgang heeft. Gods waarheid is geen theoretische waarheid
en geen veronderstelde waarheid, maar een levende waarheid, een echte waarheid,
een reinigende waarheid, een zegenende waarheid, een bevrijdende waarheid en
niet te vergeten: een praktische waarheid.
Jezus is de bron van waarheid. Daarom kon Hij
naar waarheid zeggen:
"... Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij
de Vader komen dan door mij." (Johannes 14:6, NBV2004)
Gods waarheid heeft meer diepgang dan materiële of historische waarheid: het
is een geestelijke waarheid. Daarom kan Gods waarheid nooit volledig door beperkte en
aards denkende mensen worden bevat. Alleen door de Heilige Geest kan de
gelovige Gods waarheid tot op zekere hoogte leren verstaan.
"Maar wanneer de Geest van de waarheid komt, zal hij jullie de
weg wijzen naar de volle waarheid ..." (Johannes 16:13, GNB1996)
Persoonlijk geloof ik dat Gods Woord waar is, ook als wij mensen die waarheid moeilijk kunnen begrijpen.
Dat is tegelijk het spannende en het boeiende van Gods
Woord. Je raakt er nooit op uitgekeken!
Zie meer hierover in
hoofdstuk 'Bijbel'.
Volgend onderwerp: 5.2.2. Fundament van waarheid
