5.4.7. Tien geboden
Wetgeving en verbondssluiting
Het moet een bijzonder en emotioneel moment zijn geweest voor
God, toen Hij zijn volk bij de berg Sinaï zag staan. God zei tegen Mozes:
"Jullie hebben gezien ... hoe Ik je op adelaarsvleugels gedragen
heb en je hier bij mij heb gebracht." (Exodus 19:4, NBV2004)
Ik vind dit één van de mooiste uitspraken van God uit het Bijbelboek Exodus.
Uit die paar woorden spreekt zoveel liefde en zorgzaamheid van de Almachtige.
Het zijn woorden van een liefdevolle God, die met zijn eigen uitgekozen volk een
verbond wil sluiten. Als een soort huwelijksceremonie. Nu ging God de
Israëlieten toespreken om hen uit te leggen hoe ze van hun kant hun toewijding
konden tonen aan hun God en redder.
"Toen sprak God deze woorden: Ik ben de HEER, uw God, die u uit
Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd." (Exodus 20:1-2, NBV2004)
Let goed op die belangrijke, inleidende woorden. In de eerste plaats
benadrukte God aan de Israëlieten dat Hij alleen HUN God was. God had zijn
enorme kracht en toewijding aan het volk getoond door een einde te maken aan hun
slavernij en hen als een bevrijd volk een nieuwe toekomst te geven. Nu ging God
hen tien korte, begrijpelijke geboden geven
die hen zouden waarschuwen en bewaren voor vernietigende zonden die hun vrijheid
en hun levensgeluk
konden wegnemen.
Zie ook onderwerp 'Pinksteren
in het Oude Testament' in hoofdstuk 'Heilige Geest'.
Grondwet
De tien geboden (die in de Bijbel overigens de Tien Woorden worden genoemd,
zie Exodus 34:28) vinden we in Exodus 20:2-17 en in een wat uitgebreidere vorm
in Deuteronomium 5:6-21. In Exodus 24:12 lezen we dat God eigenhandig zijn Tien
Geboden op twee stenen platen had geschreven en die aan Mozes overhandigde. Ik
vermoed dat God ze als oneliners heeft opgeschreven en dat Mozes er in Exodus
20:2-17 en Deuteronomium 5:6-21 enkele toelichtende opmerkingen heeft bijgeschreven die hij
van God had gehoord.
We zouden de tien geboden een soort grondwet kunnen noemen van de wet van
Mozes. In de huidige staat Israël behoren de tien geboden ook bij de grondwet
van het land.
Maar de Tien geboden zijn vooral richtingwijzers naar de
hogere waarden van Gods
koninkrijk.
De tien geboden zijn dus niet DE wet van Mozes, maar een soort samenvatting
in 10 oneliners die goed te onthouden zijn. Deze Tien geboden zijn verder
uitgewerkt in allerlei leefregels die op ander plaatsen in de Bijbelboeken
Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium te lezen zijn. Daarin staan ook leefregels
die niet direct te koppelen zijn aan één van de tien geboden.
Het volgende overzicht geeft een zo korte samenvatting van de tien geboden weer:
Tien geboden - samenvatting
Verboden en geboden
Als we de tien geboden doorlezen, valt het op dat ze allemaal in de VERbiedende wijs staan,
behalve het vijfde gebod. Dat heeft me altijd verbaasd.
Ik vond de tien geboden altijd zo streng en vermanend klinken. Totdat ik ging
ontdekken dat de gedragingen die hierin verboden worden de uiterste grenzen zijn
van ontoelaatbaar gedrag. Gedragingen moorden, echtbreken, liegen en stelen
kunnen niet ongestraft of ongecorrigeerd blijven omdat je daarmee anderen én
jezelf ernstig beschadigt. Als zulke grenzen worden overschreden, moet er
worden ingegrepen. Maar als mensen hebben ontdekt dat God een goede God is,
een God van liefde, genadigheid en
barmhartigheid is, hebben ze er plezier in om het tegenovergestelde doen:
ervoor zorgen dat de ander het goed heeft en de ander helpen als die ergens
gebrek aan heeft.
Op die manier heeft Jezus de wet vervuld. Jezus vervulde de wet niet doordat
Hij bijvoorbeeld nooit iemand vermoord heeft en nooit iets gestolen heeft, maar
doordat Hij mensen uit de dood heeft opgewekt en mensen voedsel gaf wanneer ze
niets te eten hadden. Jezus heeft niet alleen geen slechte dingen gedaan, maar
heeft uitsluitend het goede gedaan.
"... hoe Hij (=Jezus) het land doorgegaan is, terwijl Hij
goeddeed en allen die door de duivel overweldigd waren, genas, want God was met
Hem." (Handelingen 10:38, HSV2010)
Jezus heeft in zijn leven een demo gegeven van Gods werkelijke bedoelingen
van Gods levenswet: niet alleen het kwade laten, maar het goede doen. Want God
is goed!
In het volgende overzicht zie je van de tien geboden zowel de verbiedende kant
als de positieve kant:
Tien verboden en geboden
God en je medemensen liefhebben
Zoals eerder gezegd kunnen we Gods levenswet samenvatten met de woorden: God
en je medemensen liefhebben. Die twee elementen vinden we ook terug in de Tien
Geboden:
De eerste vier leefregels van de tien geboden hebben betrekking op de
relatie met God, het dienen,
respecteren en aanbidden van de enige ware God. De overige zes leefregels
hebben te maken met de omgang met andere mensen.
Deze laatste zes gedragsregels zijn zo fundamenteel voor een gezonde samenleving dat ze ook
buiten de sfeer van het Joodse en christelijke geloof toepasbaar zijn. Waar
samenlevingen functioneren volgens deze principes vinden we meer
vrijheid, rechtvaardigheid, welvaart en psychisch gezonde mensen.
Volgend onderwerp: 5.4.8. Geen andere goden dienen
