|
Start Inhoud Zoekmogelijkheden
|
5.4.7. Tien geboden
|
- Wetgeving en verbondssluiting |
Wetgeving en verbondssluiting
Het moet een bijzonder en emotioneel moment zijn geweest voor God, toen Hij zijn volk bij de berg Sinaï zag staan. God zei tegen Mozes:
"Jullie hebben gezien ... hoe Ik je op adelaarsvleugels gedragen heb en je hier bij mij heb gebracht." (Exodus 19:4, NBV2004)
Ik vind dit één van de mooiste uitspraken van God uit het Bijbelboek Exodus. Uit die paar woorden spreekt zoveel liefde en zorgzaamheid van de Almachtige. Het zijn woorden van een liefdevolle God, die met zijn eigen uitgekozen volk een verbond wil sluiten. Als een soort huwelijksceremonie. Nu ging God de Israëlieten toespreken om hen uit te leggen hoe ze van hun kant hun toewijding konden tonen aan hun God en redder.
"Toen sprak God deze woorden: Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd." (Exodus 20:1-2, NBV2004)
Let goed op die belangrijke, inleidende woorden. In de eerste plaats benadrukte God aan de Israëlieten dat Hij alleen HUN God was. God had zijn enorme kracht en toewijding aan het volk getoond door een einde te maken aan hun slavernij en hen als een bevrijd volk een nieuwe toekomst te geven. Nu ging God hen tien korte, begrijpelijke geboden geven die hen zouden waarschuwen en bewaren voor vernietigende zonden die hun vrijheid en hun levensgeluk konden wegnemen.
Zie ook onderwerp 'Pinksteren in het Oude Testament' in hoofdstuk 'Heilige Geest'.
Grondwet
De tien geboden (die in de Bijbel overigens de Tien Woorden worden genoemd, zie Exodus 34:28) vinden we in Exodus 20:2-17 en in een wat uitgebreidere vorm in Deuteronomium 5:6-21. In Exodus 24:12 lezen we dat God eigenhandig zijn Tien Geboden op twee stenen platen had geschreven en die aan Mozes overhandigde. Ik vermoed dat God ze als oneliners heeft opgeschreven en dat Mozes er in Exodus 20:2-17 en Deuteronomium 5:6-21 enkele toelichtende opmerkingen heeft bijgeschreven die hij van God had gehoord.
We zouden de tien geboden een soort grondwet kunnen noemen van de wet van Mozes. In de huidige staat Israël behoren de tien geboden ook bij de grondwet van het land. Maar de Tien geboden zijn vooral richtingwijzers naar de hogere waarden van Gods koninkrijk.
De tien geboden zijn dus niet DE wet van Mozes, maar een soort samenvatting in 10 oneliners die goed te onthouden zijn. Deze Tien geboden zijn verder uitgewerkt in allerlei leefregels die op ander plaatsen in de Bijbelboeken Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium te lezen zijn. Daarin staan ook leefregels die niet direct te koppelen zijn aan één van de tien geboden.
Het volgende overzicht geeft een zo korte samenvatting van de tien geboden weer:
| Tien geboden (kort samengevat) | |
|---|---|
| 1. | geen andere goden dienen |
| 2. | geen afgodsbeelden maken en aanbidden |
| 3. | Gods naam niet onheilig gebruiken |
| 4. | niet werken op de sabbatdag |
| 5. | je ouders respecteren |
| 6. | niet moorden |
| 7. | niet echtbreken |
| 8. | niet stelen |
| 9. | niet kwaadspreken |
| 10. | niet begeren wat anderen hebben |
Tien geboden - samenvatting
Verboden en geboden
Als we de tien geboden doorlezen, valt het op dat ze allemaal in de VERbiedende wijs staan, behalve het vijfde gebod. Dat heeft me altijd verbaasd. Ik vond de tien geboden altijd zo streng en vermanend klinken. Totdat ik ging ontdekken dat de gedragingen die hierin verboden worden de uiterste grenzen zijn van ontoelaatbaar gedrag. Gedragingen moorden, echtbreken, liegen en stelen kunnen niet ongestraft of ongecorrigeerd blijven omdat je daarmee anderen én jezelf ernstig beschadigt. Als zulke grenzen worden overschreden, moet er worden ingegrepen. Maar als mensen hebben ontdekt dat God een goede God is, een God van liefde, genadigheid en barmhartigheid is, hebben ze er plezier in om het tegenovergestelde doen: ervoor zorgen dat de ander het goed heeft en de ander helpen als die ergens gebrek aan heeft.
Op die manier heeft Jezus de wet vervuld. Jezus vervulde de wet niet doordat Hij bijvoorbeeld nooit iemand vermoord heeft en nooit iets gestolen heeft, maar doordat Hij mensen uit de dood heeft opgewekt en mensen voedsel gaf wanneer ze niets te eten hadden. Jezus heeft niet alleen geen slechte dingen gedaan, maar heeft uitsluitend het goede gedaan.
"... hoe Hij (=Jezus) het land doorgegaan is, terwijl Hij goeddeed en allen die door de duivel overweldigd waren, genas, want God was met Hem." (Handelingen 10:38, HSV2010)
Jezus heeft in zijn leven een demo gegeven van Gods werkelijke bedoelingen van Gods levenswet: niet alleen het kwade laten, maar het goede doen. Want God is goed!
In het volgende overzicht zie je van de tien geboden zowel de verbiedende kant als de positieve kant:
| verbod | gebod | |
|---|---|---|
| 1. | geen andere goden dienen | alleen God dienen, die je bevrijd heeft uit je slavernij |
| 2. | geen afgodsbeelden maken die aanbidden | God aanbidden zoals Hij aanbeden wil worden |
| 3. | Gods naam niet onheilig gebruiken | Gods naam met diep respect gebruiken |
| 4. | niet werken op de sabbatdag | de sabbatdag eerbiedigen als een geschenk van God |
| 5. | niet rebelleren tegenover je ouders | je ouders respecteren |
| 6. | niet moorden | respect hebben voor het menselijk leven |
| 7. | niet echtbreken | het huwelijk in ere houden |
| 8. | niet stelen | het goede voor je medemensen zoeken |
| 9. | niet kwaadspreken | goed spreken over anderen |
| 10. | niet begeren wat anderen hebben | tevreden zijn, anderen het beste gunnen |
Tien verboden en geboden
God en je medemensen liefhebben
Zoals eerder gezegd kunnen we Gods levenswet samenvatten met de woorden: God en je medemensen liefhebben. Die twee elementen vinden we ook terug in de Tien Geboden:
De eerste vier leefregels van de tien geboden hebben betrekking op de relatie met God, het dienen, respecteren en aanbidden van de enige ware God. De overige zes leefregels hebben te maken met de omgang met andere mensen. Deze laatste zes gedragsregels zijn zo fundamenteel voor een gezonde samenleving dat ze ook buiten de sfeer van het Joodse en christelijke geloof toepasbaar zijn. Waar samenlevingen functioneren volgens deze principes vinden we meer vrijheid, rechtvaardigheid, welvaart en psychisch gezonde mensen.