|
Helpdesk Site info Zoeken Extra
|
6.3.4. Boosheid
Inhoud:
- Anderen de schuld geven
- Beheerste en onbeheerste boosheid
- Kaïns boosheid
- Omgaan met boosheid
Evenals een vluchtreactie is een vechtreactie op moeilijke levensomstandigheden een veel voorkomende gevoelsreactie. Ook al klinkt het vreemd, het kan samengaan met vluchtgedrag. Vechtgedrag gaat goed zolang het een motivatie is om je innerlijke pijn goed te verwerken. Maar in veel gevallen uit vechtgedrag zich in boosheid. Als je blijft steken in boosheid ontstaat er bitterheid en wrok in je hart. In dit onderwerp gaat het vooral over boosheid tegenover mensen.
Er zijn ook mensen die God verantwoordelijk stellen voor de beproevingen waar ze onder lijden en boos worden op Hem. Waarom heeft God me dit aangedaan? Waarom heeft God mij niet bewaard voor deze beproeving?
Anderen de schuld geven
Als je iets moeilijks meemaakt kun je bijvoorbeeld boos worden:
- op tegenstanders in een conflictsituatie
- op de veroorzaker van een ongeval of andere ramp
- op personen of instanties die je onrecht hebben aangedaan
- op mensen die je te weinig respecteren of aandacht geven
- op mensen die je teleurstellen of irriteren, bewust of onbewust
- op artsen die je niet beter kunnen maken of het naar jouw mening niet goed doen
- op je ouders omdat je vindt dat ze je niet goed genoeg hebben opgevoed
- op je zelfstandig wonende kinderen omdat ze niet zoveel naar je omkijken als je had gehoopt
- op je kerkelijke gemeente wanneer er besluiten worden genomen waar je niet blij mee bent
Mensen die hun probleem niet kunnen oplossen of verwerken kunnen daardoor een machteloze woede ontwikkelen, die zich op alle mogelijke manieren kan uiten. Ze worden dan lichtgeraakt en kunnen soms bij de kleinste aanleidingen onredelijk boos worden op iemand. Ze kunnen hun innerlijke frustraties gaan afreageren op mensen, die dan verbaasd zijn vanwege de onverwachte uitbarstingen van woede. Als mensen irrationele uitbarstingen van boosheid laten zien komt dat bijna altijd omdat er innerlijke pijn of opgekropte boosheid zit, die de persoon nog niet goed heeft verwerkt. Sommige mensen reageren hun boosheid af op de mensen die hun het naast staan, zoals hun eigen huwelijkspartner, kinderen of naaste vrienden.
Vooral wanneer je iets ergs is aangedaan door familieleden of vrienden, kan dat een extra zware beproeving voor je zijn.
"Zou een vijand mij grieven, ik zou het verdragen, zou hij mij haten en zich tegen mij keren, ik zou me voor hem verschuilen. Maar jij, die dacht en deed als ik, mijn hartsvriend, mijn vertrouwde!" (Psalm 55:13-14, NBV2004)
En dat is precies wat ook Jezus heeft meegemaakt toen Judas Hem ging verraden.
Beheerste en onbeheerste boosheid
Er bestaat zoiets als gerechtvaardigde boosheid. Deze kan zelfs worden ingegeven door de Heilige Geest:
"Toen Saul dat verhaal hoorde (namelijk dat de stad Jabes door vijanden belegerd en bedreigd werd), werd hij aangegrepen door de geest van God en een hevige woede maakte zich van hem meester. Hij nam een koppel runderen, hakte ze in stukken en liet die door boden in heel Israël rondbrengen met de boodschap: 'Als u niet met Saul en Samuel oprukt, zal het met uw runderen net zo gaan!' Toen werd het volk bang voor de HEER: als één man kwamen zij op." (1 Samuel 11:6-7, WV2012)
We zien in dit voorbeeld dat gerechtvaardigde boosheid de aanzet is tot verstandige en beheerste daden. In de Bijbel komen we ook verkeerde vormen van boosheid tegen, zoals bij David die zichzelf meestal wel goed kon beheersen, maar bijna uit zijn vel sprong van woede toen hij onrechtvaardig werd behandeld door boer Nabal, voor wie hij altijd goed was geweest. Als iemand goed met kwaad vergeldt, dan is het moeilijk om je niet op te winden. David dacht niet na, maar ging direct met een boos hart en vierhonderd man op weg om het Nabal betaald te zetten. Het had niet veel gescheeld of David had zwaar gezondigd door een heftige wraakneming. Abigaïl, de vrouw van Nabal, kwam hem tegemoet met het verzoek een verzoeningsgeschenk te aanvaarden. Ze sprak wijze woorden:
"Zo waar de HEER leeft, mijn heer, en zo waar u zelf leeft, de HEER heeft u ervan weerhouden om het recht in eigen hand te nemen en bloedschuld op u te laden ... Wanneer de HEER al zijn goede beloften aan u inlost en u aanstelt tot vorst van Israël, zult u niet gehinderd worden doordat u uw geweten hebt belast door het recht in eigen hand te nemen en onschuldig bloed te vergieten ..." (1 Samuel 25:26,30-31, NBV2004)
Abigaïl sloeg de spijker precies op de kop. Deze geschiedenis spreekt voor zich als waarschuwing tegen onbeheerste boosheid.
"Als u kwaad wordt, bega dan geen zonde; blijf niet boos tot de volgende dag." (Efeziërs 4:26, GNB1996)
Hieruit kunnen we leren dat boos worden op zich niet erg is. Boosheid moet ook niet worden weggeduwd. Weggestopte boosheid kan leiden tot bitterheid en wrok. Dat is een ernstige blokkade in je zielenleven, waarbij deskundige hulp nodig kan zijn om die te verwijderen. Heelwording gaat niet zonder in contact te komen met je gevoelens. Boosheid mag dan ook best geuit worden, maar wel op een goede manier. Dat kan bijvoorbeeld door op een beheerste manier eerlijk tegen de ander te zeggen dat je boos op hem bent en uitlegt waarom je boos bent. Samen kun je dan naar een oplossing zoeken.
Boosheid ontaardt echter onmiddellijk in zondigen als er sprake is van grof of onbesuisd taalgebruik, beledigingen uitspreken, scheldpartijen, agressiviteit of het kwetsen van mensen. Zulke opwellingen van woede, die schade toebrengen aan anderen, zijn natuurlijk zonden. Deze moeten zo snel mogelijk beleden en goedgemaakt worden, ongeacht wat de aanleiding tot die boosheid was.
"Wind je niet op, laat je woede varen, erger je niet, dat brengt maar onheil." (Psalm 37:8, NBV2004)
"De dwaas laat zijn woede de vrije loop, maar de wijze weet zich te beheersen." (Spreuken 29:11, GNB1996)
Er is geen excuus voor een dergelijk gedrag, hoezeer je misschien denkt dat de ander je heeft benadeeld!
Kaïns boosheid
Uit de geschiedenis van Kaïn, de oudste zoon van Adam en Eva, kunnen we iets leren over het gevaar van intense boosheid, in zijn geval ging het om boosheid door jaloezie tegenover zijn broer Abel. God zag de gevaarlijke ontwikkeling in Kaïns gedachten en gaf hem een duidelijke waarschuwing:
"En de HEERE zei tegen Kaïn: Waarom bent u in woede ontstoken en waarom heeft u uw hoofd laten zakken? Is het niet zo dat u, als u het goede doet, uw hoofd kunt opheffen? Maar als u niet het goede doet, ligt de zonde aan de deur. Naar u gaat zijn begeerte uit, maar moet over hem heersen." (Genesis 4:6-7, HSV2010)
God probeerde Kaïn duidelijk te maken dat de zonde van boosheid een gevaarlijke vijand is die mensen in zijn macht probeert te krijgen, maar waar zij zich tegen moeten verzetten. God heeft de mens de macht en de mogelijkheid gegeven om zijn gevoelens te beheersen. Dit wordt in de Bijbelvertaling van 'Het Boek' mooi omschreven:
"... Want de zonde ligt op de loer ... Maar als je wilt, kun je hem overwinnen." (Genesis 4:7, HB2008)
Of iemand dat ook werkelijk doet is een persoonlijke keuze van de eigen wil. Er ontstaat in zo'n geval een innerlijke tweestrijd tussen:
- hevige emoties van boosheid en afgunst en
- het verstand dat waarschuwt om geen onbesuisde dingen te doen.
Kaïn liet zich meeslepen door zijn boosheid en ... vermoordde zijn broer. Daarmee ruïneerde hij niet alleen het leven van zijn broer, maar ook van zijn familie. En er kwam een levenslange vloek op zijn eigen leven. De gevolgen van onbeheerste boosheid zijn enorm!
Lees meer hierover in onderwerp 'Broedermoord' in hoofdstuk 'Voortijd'.
Omgaan met boosheid
Als je echt boos op iemand bent, bijvoorbeeld in een conflictsituatie, dek dat dan niet af door te zeggen dat je verdrietig of teleurgesteld bent, want dan leg je alleen maar een vroom vernisje over je boosheid. Het is heel verleidelijk om dat te doen. Andere mensen vinden je immers sympathieker wanneer je pijn hebt dan wanneer je boos bent. Als je zegt dat je pijn hebt roep je medeleven op en daardoor krijg je eerder dat mensen jouw kant kiezen. Als je zegt dat je boos bent stoot dat mensen van je af. Dus noemen sommige mensen hun eigen boosheid pijn of verdriet. Vooral bij christenen komt dit voor, omdat zij drommels goed weten dat de Bijbel niet goedkeurt dat ze in hun boosheid blijven hangen. Let op, deze houding komt vaker voor dan je denkt! Wees vooral eerlijk over wat er in je leeft en noem boosheid gewoon boosheid. Als je het pijn blijft noemen blijf je een gevangene van je boosheid en dat neemt alle vreugde en vrede uit je leven weg.
Wanneer weet je of je je boosheid nog niet goed verwerkt hebt? Wanneer je je elke keer weer opwindt of een naar gevoel of negatieve gedachten krijgt wanneer je aan de persoon denkt die je iets heeft aangedaan. En dan is het hoog tijd dat je er iets aan gaat doen. Doe je dat niet, dan glijd je vanzelf af in een moeras van zelfbeklag, bitterheid of wrok en dat verzwakt je geloofsleven meer dan je denkt.
Er is eigenlijk maar één manier om af te komen van boosheid en dat is vergeving schenken tegenover de betreffende persoon of personen. Dat gaat niet vanzelf, maar het begint met een keuze om te WILLEN vergeven.
Volgend onderwerp: