6.3.5. Bitterheid en wrok

Doorgaande boosheid

"... ieder mens moet zich haasten om te luisteren, maar traag zijn om te spreken, traag ook in het kwaad worden. Want de woede van een mens brengt niets voort dat in Gods ogen rechtvaardig is. Wees daarom zachtmoedig en leg alle verdorvenheid en elk denkbaar wangedrag af ..." (Jakobus 1:19-21, NBV2004)

De Bijbel roept boze mensen op om gas terug te nemen, hun zonden te belijden en hun boosheid achter zich te laten. Wie zich laat corrigeren kan daardoor gered worden. Het woord 'redden' in het aangehaalde Bijbelgedeelte slaat niet op het ontvangen van eeuwig leven, maar gered worden uit de gevangenis van bitterheid en wrok.

Bitterheid en wrok zijn gebondenheden waarvoor je bevrijding nodig hebt.

Bitterheid

Onverwerkte boosheid leidt tot bitterheid tegenover mensen door wie je je bedreigd of verkeerd behandeld voelt of die niet aan je verwachtingen hebben voldaan. Bitterheid verschaft voortdurend voedsel aan negatieve gedachten, woorden of daden ten opzichte van de mensen waarover je verbitterd bent. Sommige gelovigen kunnen zichzelf en anderen misleiden door aan de buitenkant vriendelijk te doen tegenover de ander, terwijl ze inwendig vol van bitterheid zijn. Dat moet niet te lang duren, anders gaat het echt fout.

Iemands bitterheid grijpt om zich heen, doordat de bittere persoon bijna altijd andere mensen probeert op te stoken om dezelfde bittere houding aan te nemen (Hebreeën 12:15). Daarom zegt de Bijbel:

"Ga niet om met een heethoofd, houd je niet op met een driftkop, opdat je niet dezelfde weg gaat als hij en voor jezelf een valstrik zet." (Spreuken 22:24-25, NBV2004)

Het gevolg van bitterheid is bijna altijd een bepaald vermijdingsgedrag ten opzichte van de ander en negatieve gedachten die je steeds meer gaan beheersen. Je hebt geen helder zicht meer op de ander, maar je ontwikkelt een karikatuurbeeld van de ander. Alles van die ander zie je dan in een 'kwaad daglicht'. Wat ze zeggen of wat ze doen leg je negatief uit, alsof ze er voortdurend opuit zijn om jou te kwetsen.

Bitterheid is een soort gezwel. Ieder dag vreet het iets van je weg totdat er niets meer van je over is en dan word je iemand zonder gevoelens, zonder vrienden en het leven vloeit uit je weg. En al die tijd blijf je die parasiet verdedigen omdat je vindt dat je alle reden hebt om bitter te zijn. Zo wil je toch niet worden?

Wrok

Bitterheid tegenover andere mensen wordt nooit vanzelf minder, wel meer. Het volgende stadium van bitterheid is wrok, een conditie die nog gevaarlijker is. Wrok is een soort innerlijk gezwel van opgekropte boosheid en haat, dat tot een uitbarsting van woede komt als er ook maar iets gebeurt dat je niet zint. Vooral mensen met een sterke ego en mensen die niet goed kunnen omgaan met schaamtegevoelens komen gemakkelijk tot gewelddadige conflicten. Schaamte is eigenlijk een gevoel van vernedering, de angst dat je bekeken en veroordeeld wordt en dat is onverteerbaar voor sommige mensen.

De kosten van woede-uitbarstingen zijn enorm:

1. Andere mensen kunnen emotionele schade oplopen.
2. Relaties worden beschadigd.
3. Je komt daardoor steeds meer in een isolement terecht.
4. Als je het niet goed maakt met de betreffende mensen, word je steeds meer een gevangene van je eigen bitterheid.
5. Je karakter wordt misvormd door innerlijke bitterheid.

Wrok en vergeldingsdrang

"Denk niet: Die ander heeft mij slecht behandeld, ik zal hem ook slecht behandelen." (Spreuken 24:29, BGT2016)

"Zeg niet: 'Ik zal dat kwaad vergelden,' wacht op de HEER, hij zal je helpen." (Spreuken 20:22, NBV2004)

"Vergeld niemand kwaad met kwaad. Wees bedacht op wat goed is voor alle mensen." (Romeinen 12:17, HSV2010)

Het woord 'wrok' is verwant aan het woord 'wreken'. Mensen die wrok koesteren kunnen bij zichzelf een zekere vergeldingsdrang constateren, een verlangen om het de ander betaald te zetten zodra de kans zich voordoet. Of een verlangen dat de ander iets ergs overkomt als straf. Als je zulke verlangens koestert ben je op een gevaarlijke en heilloze weg. Vergelding zou je een kortstondige verlichting kunnen geven, waardoor je boosheid wegzakt onder het motto van 'eindelijk gerechtigheid', maar het lost niets op. De leegte en de problematiek in je hart blijft bestaan en bovendien wordt je geweten bezwaard door de schuld die elke vergelding met zich meebrengt. Vergelding brengt je van de wal in de sloot.

Vergeving

Er is maar één manier om vrij te komen van die innerlijke frustraties, bitterheid en wrok tegenover andere mensen: vergeving schenken.

"Laat alle bitterheid, woede, toorn, geschreeuw en laster van u weggenomen worden ... vergeef elkaar, zoals ook God in Christus u vergeven heeft." (Efeziërs 4:30-31, HSV2010)

"Zolang ik verbitterd was, gekwetst van binnen, dom en dwaas, was ik bij u als een redeloos dier. Maar nu weet ik mij altijd bij u, u houdt mij aan de hand en leidt mij volgens uw plan ..." (Psalm 73:21-23, NBV2004)