Helpdesk Site info Zoeken Extra
|
6.5.11. Zingen
Inhoud:
- Zingen in het Oude Testament
- Zingen in het Nieuwe Testament
- Zingen in de hemel
- Gemeentezang
- Nieuwe liederen
- Muzikale begeleiding
- Emoties bij lofprijzing
- Praise cultuur?
- Gespreksvragen
De meeste geestelijke liederen bevatten woorden van dankzegging, lofprijzing of aanbidding. Ook andere gebedsaspecten, die in dit hoofdstuk behandeld worden, komen in geestelijke liederen voor, zoals verootmoediging, uiten van verdriet, gebed om hulp, voorbede, enzovoort.
Geestelijke liederen gaan bijna altijd over thema's die er toe doen, over alles wat het hart van de gelovige raakt. Veel mensen worden in hun hart aangesproken door de woorden van een gezongen lied, soms nog meer dan door 'gewone' woorden van de Bijbel. Dat komt doordat woorden eerder het verstand raken, terwijl muziek en liederen in de eerste plaats het gevoel aanraken. De balans tussen verstand en gevoel is belangrijk voor je geloofsleven. Muziek en zang zijn geweldige geschenken van onze Schepper die ons geloof versterken en waarmee we onze Maker kunnen eren.
Zingen in het Oude Testament
In het Oude Testament lezen we heel wat gebeurtenissen waarbij het volk Israël liederen aanhief om God te eren om wat Hij had gedaan, om wat Hij zou doen en om wie Hij is. Bijvoorbeeld: na de wonderbaarlijke doortocht door de Rietzee van het volk Israël zong het volk een lied toen ze veilig aan de overkant waren gekomen:
"Toen zong Mozes, samen met de Israëlieten, dit lied ter ere van de HEER: 'Ik wil zingen voor de HEER, zijn macht en majesteit zijn groot! Paarden en ruiters wierp hij in zee.' " (Exodus 15:1, NBV2004)
Toen Barak als rechter over Israël een grote overwinning had behaald, had Debora een lied geschreven, dat zij samen met Barak zong. Dat kunnen we lezen in Rechters 5.
Het Bijbelboek Psalmen is een bundel met liederen tot eer van God. De bekendste psalmdichter was David. Als schaapherder was hij vaak alleen en nam hij de tijd om God te eren met liederen die hij zelf maakte en begeleidde met een eenvoudig snaarinstrument.
"Bij citerspel zal ik U loven, uw trouw loven, o mijn God; bij snarenspel zal ik voor U zingen, o Israëls heilige God." (Psalm 71:22, WV2012)
Als koning stelde David zangers en muzikanten aan en organiseerde hij muziek en zang tot eer van God. In die tijd werden ook veel liederen geschreven door koorleiders en anderen, zoals we kunnen lezen in 1 Kronieken 25. Er waren in die tijd ook profeten, die vooral bij gewijd snarenspel profetieën ontvingen en uitspraken:
"Verder zonderde David met de legerbevelhebbers mensen af voor het dienstwerk uit de nakomelingen van Asaf, Heman en Jeduthun. Zij profeteerden onder het spel van harpen, luiten en cimbalen ... Wat betreft Jeduthun: de zonen van Jeduthun waren Gedalja, Zeri, Jesaja, Hasabja en Mattithja, zes. Zij stonden onder leiding van hun vader Jeduthun die bij het spel van de harp profeteerde onder het loven en prijzen van de HEERE." (1 Kronieken 25:1,3, HSV2010)
Lofprijzing was een belangrijk onderdeel van de eredienst in Israël.
"... Een voorschrift voor Israël is het de naam des HEREN te loven." (Psalm 122:4, NBG1951)
"... in het midden der gemeente zal ik U lofzingen ... Van U komt mijn lof in een grote gemeente, mijn geloften zal ik betalen in de tegenwoordigheid van wie Hem vrezen." (Psalm 22:23,26, NBG1951)
Een indrukwekkende geschiedenis is die van de enorme overwinning die koning Josafat behaalde op het moment dat zijn leger het veel sterkere vijandige leger tegemoet trad met lofprijzing:
"In overleg met het volk wees hij (=Josafat) zangers aan om de lof van de HEER te zingen. Zij trokken voor de bewapende legermacht uit, de heilige glorie prijzend met de woorden: 'Loof de HEER, eeuwig duurt zijn trouw.' Zodra zij jubelend hun lofzang aanhieven, zorgde de HEER ervoor dat de Ammonieten en Moabieten en de bewoners van het Seïrgebergte, die Juda wilden aanvallen, vanuit verdekte stellingen werden belaagd, en zo werden ze verslagen." (2 Kronieken 20:21-22, NBV2004)
Uit dit voorbeeld blijkt hoe krachtig de uitwerking is van collectieve lofprijzing als geloofsuiting, vooral in crisistijden. In dit voorbeeld blijkt het een wapen te zijn tegen de vijanden van God. Dat doet me denken aan de woorden van mijn tante Jeanne die dit principe ook kende in haar leven: "Als je zingt gaat de duivel er vandoor." Het is een krachtig wapen in de geestelijke strijd. Daarbij gaat het natuurlijk niet om het zingen op zich, maar om het geloof dat ermee wordt uitgedrukt.
Zingen in het Nieuwe Testament
Ook in het Nieuwe Testament lezen we over het zingen van gelovigen als ze bij elkaar kwamen:
"... laat de Geest u vervullen en zing met elkaar psalmen, hymnen en liederen die de Geest u ingeeft. Zing en jubel met heel uw hart voor de Heer en dank God, die uw Vader is, altijd voor alles in de naam van onze Heer Jezus Christus." (Efeziërs 5:18-20, NBV2004)
Wat kunnen we leren met betrekking tot dit Bijbelgedeelte?
- Het woord 'psalmen' werd oorspronkelijk gebruikt voor liederen die met een snaarinstrument werden begeleid. In dit Bijbelgedeelte moeten we het woord niet beperken tot de psalmen in het Bijbelboek 'Psalmen'.
- Het woord voor 'hymnen' wijst vooral op lofliederen. In
verschillende brieven van Paulus zien we Bijbelgedeelten (vaak
eindigend met 'amen') die waarschijnlijk korte hymnen of
gedeelten uit hymnen waren.
Voorbeelden:
"Aan de koning der eeuwen, de onvergankelijke, onzichtbare en enige God, zij de eer en glorie tot in alle eeuwigheid. Amen." (1 Timoteüs 1:17, NBV2004)
"Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen: Hem zij de heerlijkheid tot in eeuwigheid! Amen." (Romeinen 11:36, HSV2010) - De uitdrukking 'liederen die de Geest u ingeeft' kan ook gewoon gelezen worden als geestelijke liederen of 'door de Geest geïnspireerde liederen'. Ik denk niet dat hier gedoeld wordt op liederen die tijdens het zingen zijn ingegeven door de Heilige Geest, hoewel dit natuurlijk ook wel kan voorkomen, evenals profetische liederen.
- De opsomming van drie soorten liederen is naar mijn mening niet bedoeld om ons te beperken tot bepaalde soorten liederen en om andere soorten liederen uit te sluiten. De daarop volgende woorden laten zien waar het om gaat: dat liederen vanuit het hart worden gezongen om God te bedanken, te prijzen en te aanbidden.
- Het ligt voor de hand dat Jezus een belangrijke plaats in de liedteksten inneemt omdat Jezus het middelpunt is van het christelijk geloof.
Een bijzondere gebeurtenis lezen we in Handelingen 16, waar Paulus en Silas in de gevangenis lofliederen begonnen te zingen onder moeilijke omstandigheden:
"Om middernacht waren Paulus en Silas aan het bidden en zongen ze lofliederen voor God. De andere gevangenen luisterden aandachtig naar hen." (Handelingen 16:25, NBV2004)
De uitwerking was overweldigend: God deed een aardbeving plaatsvinden waardoor de gevangeniscellen opengingen en er kwamen mensen tot geloof!
Uit de volgende Bijbelgedeelten blijkt dat het zingen van liederen om God te eren een bekend onderdeel was bij samenkomsten van gelovigen:
"Broeders en zusters, wat betekent dit voor uw samenkomsten? Wanneer u samenkomt draagt iedereen wel iets bij: een lied, een onderwijzing, een openbaring, een uiting in klanktaal of de uitleg daarvan. Laat alles tot opbouw van de gemeente zijn." (1 Korintiërs 14:26, NBV2004)
"Laten wij dan altijd door Hem (=Jezus) een lofoffer brengen aan God, namelijk de vrucht van lippen die Zijn Naam belijden." (Hebreeën 13:15, HSV2010)
Zingen in de hemel
Zingen en muziek komen we ook volop tegen in de hemel. De apostel Johannes is er geweest en heeft er het één en ander van opgeschreven.
"... De oudsten hadden ieder een harp en een gouden schaal vol reukwerk, dat zijn de gebeden van hen die God toebehoren. En ze zongen een nieuw lied: 'U komt de eer toe de boekrol te nemen en haar zegels te verbreken. Want u bent geslacht en met uw bloed hebt u voor God mensen gekocht uit elke stam en taal, uit elk volk en ras. U hebt hen tot koningen gemaakt, tot priesters voor onze God en zij zullen heersen op aarde.' " (Openbaring 5:8-10, GNB1996)
"Ze zongen het lied van Gods dienaar Mozes en het lied van het lam: 'Groot en wonderbaarlijk zijn uw werken, Heer, onze God, Almachtige, rechtvaardig en betrouwbaar is uw bestuur, vorst van de volken. Wie zou u, Heer, niet vereren, uw naam niet prijzen? Want u alleen bent heilig. Alle volken zullen komen en zich voor u neerbuigen, want uw rechtvaardige daden zijn geopenbaard.' " (Openbaring 15:3-4, NBV2004)
Gemeentezang
Het samen zingen van liederen tot Gods eer heeft grote waarde overal waar gelovigen samenkomen, dus vooral tijdens de zondagse kerkdiensten. Samen zingen verbindt gelovigen met God en met elkaar.
Welke liederen zijn geschikt voor gemeentezang? Daarover bestaan behoorlijk uiteenlopende meningen maar toch wil ik een paar algemene criteria noemen die naar mening van belang zijn:
- In een christelijk lied staan de persoon en het werk van Jezus centraal.
- De inhoud moet geheel in overeenstemming zijn met wat de Bijbel leert.
- De melodie moet voldoende zingbaar zijn.
- Het lied moet begrijpelijk zijn voor jong en oud.
- De belevingswereld van het lied moet voldoende aansluiten bij die van de mensen die het zingen.
Ik heb Bijbelleraar Sidney Wilson eens horen zeggen: Als je wilt weten wat er in een bepaalde kerk leeft, moet je niet kijken naar hun Bijbelse grondslag die op papier is vastgelegd, maar naar de liederen die ze zingen. Daarin komt tot uitdrukking wat in hen leeft. En ook de manier waarop wordt gezongen spreekt natuurlijk boekdelen.
Nieuwe liederen
Het is opvallend dat er wel zes Psalmen zijn die ons oproepen om juist NIEUWE liederen te zingen.
"Ik wil een nieuw lied voor u zingen, God, voor u spelen op de tiensnarige harp." (Psalm 144:9, NBV2004)
Jesaja heeft de volgende profetische woorden van God geschreven:
"Zing voor de Heer een nieuw lied, laat heel de aarde hem eren ..." (Jesaja 42:10, GNB1996)
Nieuwe liederen zijn van alle tijden. Het doet er niet toe hoeveel bestaande liederen er zijn, er zijn steeds weer gelovigen die nog weer nieuwe liederen maken. Meestal worden liederen geschreven om uitdrukking te geven aan iets wat de auteurs zelf van God of over God hebben geleerd en wat hun hart heeft aangeraakt. Ook diverse Psalmen van David zijn geschreven tegen de achtergrond van gebeurtenissen en persoonlijke ervaringen van David. Zo schreef David bijvoorbeeld Psalm 40 naar aanleiding van een bijzondere nood waaruit God hem had gered:
"Vol verlangen heb ik op de HEER gewacht en hij boog zich naar mij toe, hij heeft mijn roep om hulp gehoord. Hij trok mij uit de kuil van het graf, uit de modder, uit het slijk. Hij zette mij neer op een rots, een vaste grond voor mijn voeten. Hij gaf mij een nieuw lied in de mond, een lofzang voor onze God ..." (Psalm 40:2-4, NBV2004)
Diverse bekende liederen van de laatste tijd hebben een inspirerende geschiedenis. Het meeste bekende voorbeeld is wel het Engelse lied 'Amazing Grace'.
Muzikale begeleiding
Iedere kerkganger weet dat in de Psalmen wordt gesproken over niet één, maar meerdere muziekinstrumenten. Het meest bekende voorbeeld vinden we in Psalm 150:
"Loof hem met hoorngeschal,
loof hem met harp en lier,
loof hem met dans en tamboerijn,
loof hem met snaren en fluit.
Loof hem met klinkende bekkens,
loof hem met slaande cimbalen." (Psalm 150:3-5, NBV2004)
We komen tegenwoordig (3000 jaar nadat deze Psalm is geschreven) natuurlijk heel andere muziekinstrumenten tegen bij kerkdiensten dan toen, maar de bedoeling is wel duidelijk: Maak blije muziek voor de Heer met gebruik van alle beschikbare instrumenten! Wanneer meerdere instrumenten worden bespeeld kan een behoorlijke variatie aan muziekstijlen en soorten liederen worden begeleid. Wat de muzikale begeleiding betreft denk ik aan de volgende voorwaarden:
- De manier van begeleiden hoort in overeenstemming te zijn met de gevoelens die in het lied vertolkt worden.
- Het volume van de begeleiding moet voldoende zijn, maar mag niet domineren over de zang.
Emoties bij lofprijzing
Bij lofprijzend zingen is het normaal om je emoties te uiten naar God. Lofprijzing mag dan ook best uitbundig en zelfs rumoerig zijn:
"Heel de aarde, juich voor de HEER, breek uit in jubelen en zingen. Zing voor de HEER en speel om Hem te eren, speel op de lier, zing met luide stem. Onder het schallen van ramshoorn en trompet: juich voor het aanschijn van de HEER, onze koning." (Psalm 98:4-6, WV2012)
In Psalm 150 wordt gesproken over uitbundige lofprijzing onder begeleiding van veel verschillende muziekinstrumenten, waaronder instrumenten die heel wat decibels aan geluid voortbrengen.
Bij de lofprijzing kunnen we ook ons lichaam gebruiken, zoals in het Bijbelboek Psalmen verscheidene malen wordt aangegeven: de handen opheffen, klappen, juichen, dansen en noem maar op. Het kan allemaal zolang de emoties en de bewegingen maar niet een eigen leven gaan leiden. Een sfeer van lofprijzing mag nooit een doel op zichzelf worden, gericht op eigen geestelijke ervaring. Het voorwerp van onze lofprijzing, namelijk God, dient centraal te blijven staan. Hij is de bron van onze echte, duurzame vreugde.
"De HEER zal ik prijzen met luide stem ..." (Psalm 109:30, NBV2004)
"Hef uw handen op naar het heiligdom en zegen de Heer" (Psalm 134:2, NBV2004)
"Zo wil ik U prijzen mijn leven lang, in uw naam mijn handen opheffen." (Psalm 63:5, NBG1951)
"... Juich de HEER toe, heel de aarde, dien de HEER met vreugde, kom tot hem met jubelzang." (Psalm 100:1-2, NBV2004)
Zie ook onderwerp 'Uiterlijke gebedshouding' in dit hoofdstuk.
Praise cultuur?
Ik vind het prachtig dat er de laatste jaren veel mooie lofprijzing- en aanbiddingsliederen zijn gekomen, waarmee we onze vreugde en liefde kunnen uiten naar God en naar Jezus toe. Toch ben ik van mening dat de populariteit van deze liederen, vooral ook bij jongeren, een schaduwkant heeft. Voor sommigen lijkt het zingen van zulke liederen, samen met veel andere gelovigen, er op gericht om er vooral een goed gevoel van te krijgen. Na zo'n heerlijke geestelijke ervaring kan je er weer een paar dagen tegen. Je kunt er zo in opgaan dat je denkt dat dit het ultieme geestelijke voedsel is dat ontvangen, dat je er kracht door krijgt ... en dat je verder niets nodig hebt.
Maar let op: lofprijzing en aanbidding kan GEEN vervanging zijn van het bestuderen van de Bijbel en ook niet van geloofsgehoorzaamheid. Laat je leven niet besturen vanuit je gevoel, maar vanuit je verstand dat gevoed is met het Woord van God. Genieten van Gods goedheid en de verbondenheid met Hem is heerlijk. Maar het onderhouden van de relatie met God hoort wel op ZIJN manier te gebeuren. En daarbij speelt gehoorzaamheid en discipelschap nog altijd een heel belangrijke rol.
Gespreksvragen
- Op welke manieren van zingen en musiceren kunnen we als christenen iets leren vanuit het Oude Testament?
- Is het zingen van liederen tot eer van God een noodzaak of iets waar je ook wel zonder kunt?
- Waarom zouden we als nieuwtestamentische gelovigen met elkaar oudtestamentische Psalmen zingen in plaats van nieuwtestamentische liederen? In hoeverre vertolken die wat in ons als christenen leeft? In welke opzichten wijken ze ervan af?
- Wat is de waarde van het gezamenlijk zingen van christelijke liederen?
- Op welke manieren kun je dat thuis ook doen? Wat zijn jouw ervaringen daarmee?
- Wat zijn kenmerken van goede christelijke liederen en welke juist niet?
- Is het verstandig om alleen de allernieuwste liederen te zingen? Waarom of waarom niet?
- Wat zijn goede criteria voor muziekbegeleiding van liederen in een christelijke samenkomst?
- Wat vind jij goede manieren van doen bij gemeentezang? Denk bijvoorbeeld aan: zitten, staan, handen opheffen, met vlaggen zwaaien, dansen, springen, klappen, ogen open of dicht, enzovoort. Kun je ook zeggen waarom?
Volgend onderwerp: