link naar Home Page  Bijbelstudies - startmenu  

 

 Helpdesk    Site info    Zoeken    Extra  

 

 

 

6.5.24. Bidden en vasten

Inhoud:

- Wat is vasten?
- Vasten in het Oude Testament
- Vasten in het Nieuwe Testament
- De discipelen van Jezus vasten niet
- Vasten om inzicht en leiding van God te ontvangen
- Vasten, ascese en boetedoening
- Vasten in de lijdenstijd?
- Gespreksvragen


Wat is vasten?

 

Vasten betekent dat je je voor een bepaalde tijd onthoudt van eten of van andere dingen om je in gebed op God te richten. Door te vasten negeer je bewust je lichamelijke behoeften om daardoor de geest meer ruimte te geven om in contact met God te zijn. Vasten is dus een manier waardoor je communicatie met God intenser kan worden.

Vasten is een religieuze discipline die ook bij andere religies voorkomt, zoals in het hindoeïsme, het boeddhisme en de islam. Vasten heeft daar vooral als doel om losser te komen van het aardse en om innerlijke loutering te bewerken.

Vasten in het Oude Testament

 

In het Oude Testament zijn enkele voorbeelden te vinden van gelovigen die in Gods tegenwoordigheid wilden zijn en daarbij vastten. Mozes sprak eens 40 dagen lang met God in het gebergte Sinaï en al die tijd hoefde hij niet te eten én niet te drinken.

"Veertig dagen en veertig nachten bleef Mozes daar bij de HEER, zonder te eten of te drinken. En hij schreef de tekst van het verbond, de tien geboden, op de platen." (Exodus 34:28, NBV2004).

God zal daarbij op een bovennatuurlijke manier voor hem gezorgd hebben, want normaal gesproken houdt een menselijk lichaam dat niet vol. De profeet Daniël nam eens een tijd van vasten en bidden om inzicht van God te verkrijgen over de toekomst van zijn volk.

"Ik richtte mijn gezicht tot de Heere God, om Hem te zoeken in gebed en met smeekbeden, met vasten, en in zak en as." (Daniël 9:3, HSV2010)

Het volk Israël onderhield ook collectieve vastendagen en rouwdagen die te maken hebben met de verwoesting van de eerste en de tweede tempel. In de tijd van Jezus hielden de farizeeën er ook vastendagen op na als godsdienstige discipline. Het oudtestamentische vasten had over het algemeen een duidelijk wettisch karakter, waarbij een geestelijke waarde werd toegekend aan het zich onthouden van voedsel en bepaalde bezigheden.

In Jesaja 58 lezen we wat God zegt tegen de Israëlieten die door vasten kracht wilden toevoegen aan bepaalde gebeden. God had geconstateerd dat hun levensstijl ver beneden de maat was en dat God hun gebeden graag wilde verhoren wanneer ze hun levens zouden beteren. Ook zonder vasten zou God hen dan verhoren. Hieruit kunnen we constateren dat een vitale gebedsrelatie met God, gecombineerd met een reine en heilige levensstijl veel zwaarder weegt dan vasten.

Vasten in het Nieuwe Testament

 

Jezus was natuurlijk op de hoogte van het wettische vasten van vooral de farizeeën, maar ook daarin zal Hij vooral een vorm van huichelarij:

"Wanneer jullie vasten, zet dan niet zo’n somber gezicht als de huichelaars, want zij doen dat om iedereen te laten zien dat ze aan het vasten zijn. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie vasten, was dan je gezicht en wrijf je hoofd in met olie, zodat niemand ziet dat je aan het vasten bent, alleen je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen." (Matteüs 6:16-18, NBV2004)

Met deze woorden zei Jezus dat er een verkeerde en een goede manier van vasten is. De goede manier van vasten is een zaak tussen jou en God, niet opgelegd door anderen. Jezus bekritiseerde de mensen in zijn dagen die met veel uiterlijk vertoon aan anderen lieten zien dat ze aan het vasten waren.

Het beste voorbeeld van vasten op Gods manier is gegeven door Jezus zelf. Jezus vastte bij het begin van zijn bediening, direct na zijn doop en vervulling met de Heilige Geest:

"De Geest leidde Jezus naar de woestijn, waar de duivel hem op de proef zou stellen. Veertig dagen en veertig nachten vastte hij; toen kreeg hij honger." (Matteüs 4:1-2, GNB1996)

De meeste Bijbellezers zijn bij dit Bijbelvers zo gefocust op de verzoekingen door de satan die daar achteraan komen, dat ze er niet bij stilstaan waarom Jezus al die tijd niet had gegeten. Nadat Jezus zijn doop in de Heilige Geest had ontvangen, ging Hij namelijk eerdt Gods nabijheid en leiding zoeken als voorbereiding op zijn bediening met vasten en bidden. In dit Bijbelgedeelte lezen we dat Jezus een dag of veertig geen voedsel gebruikte. Algemeen wordt aangenomen dat Jezus in die tijd wel water dronk.

Uit het voorbeeld van Jezus kun je dus leren dat het echte, nieuwtestamentische vasten vooral bedoeld is om de aanwezigheid van God te zoeken en om inzicht van Hem te ontvangen over zijn bedoelingen met je leven.

De discipelen van Jezus vasten niet

 

In de tijd dat Jezus met zijn twaalf discipelen door het land trok, namen ze nooit een tijd van vasten in acht. Veel mensen moeten zich daarover verbaasd hebben.

"De leerlingen van Johannes de Doper en de Farizeeën waren op een keer aan het vasten. Ze kwamen Jezus vragen: 'Waarom vasten de leerlingen van Johannes en van de Farizeeën wel, maar die van u niet?' " (Marcus 2:18, GNB1996)

Jezus stimuleerde zijn discipelen niet om te vasten gedurende de traditionele Joodse gedenkdagen en ook niet op de wekelijkse vastendagen die de farizeeën in acht namen. Kennelijk had Johannes de Doper zijn discipelen wel aangespoord om te vasten.

"Hij antwoordde: 'Kunnen de gasten op een bruiloft vasten, terwijl de bruidegom bij hen is? Zolang zij de bruidegom bij zich hebben, kunnen zij niet vasten. Maar er komt een tijd dat de bruidegom van hen wordt weggehaald, en dan is het voor hen de tijd om te vasten." (Marcus 2:19-20, GNB1996)

Zo lang Jezus met zijn discipelen optrok, was vasten onnodig om de tegenwoordigheid van God te zoeken, want Jezus was vlak bij hen. En ze konden al hun vragen direct aan Jezus stellen, die in volkomen eenheid met God de Vader leefde.

Vasten om inzicht en leiding van God te ontvangen

 

In het Nieuwe Testament lezen we dat er na de komst van de Heilige Geest in plaatselijke gemeenten werd gevast en gebeden om Gods leiding en inzicht bij het aanstellen van mensen tot bijzondere taken:

"Op een dag, toen ze aan het vasten waren en een gebedsdienst hielden voor de Heer, zei de heilige Geest tegen hen: 'Stel mij Barnabas en Saulus ter beschikking voor de taak die ik hun heb toebedeeld.' Nadat ze gevast en gebeden hadden, legden ze hun de handen op en lieten hen vertrekken." (Handelingen 13:2-3, NBV2004)

"In elke gemeente stelden ze oudsten aan, en na gevast en gebeden te hebben bevalen ze hen aan bij de Heer, in wie ze hun vertrouwen hadden gesteld." (Handelingen 14:23, NBV2004)

In deze Bijbelgedeelten wordt de indruk gewekt dat het bidden en vasten bij die gelegenheden twee aspecten inhield:

  1. de keuze van geestelijke leiders
  2. inzicht voor de aangestelde geestelijke leiders over hun toekomstige taken.

We lezen in het Nieuwe Testament geen aansporingen of opdrachten om bij het bidden ook te vasten. Wel wordt vasten genoemd bij twee bijzondere omstandigheden.

Toen Jezus demonen uitdreef bij een bezeten jongen, vertelde Hij tegen zijn discipelen, die daarvoor tevergeefs geprobeerd hadden de demonen uit te drijven:

"Maar dit soort gaat niet uit dan door bidden en vasten." (Matteüs 17:21, HSV2010)

Daarmee bedoelde Jezus te zeggen dat sommige (soorten) demonen moeilijker uit te drijven zijn dan andere. Door te vasten en te bidden kan de gelovige vanuit een hechtere verbondenheid met Jezus de strijd aanbidden bij de uitdrijving.

De apostel Paulus schreef aan de christengemeente in Korinte dat het voor echtparen met ernstige huwelijksproblemen wel goed kon zijn om een tijdje uit elkaar te gaan om te vasten en bidden. Ongetwijfeld bedoelde Paulus daarmee dat ze dan God ernstig zouden smeken om inzicht voor herstel van hun huwelijk.

"Onttrek u niet aan elkaar, behalve dan met onderling goedvinden voor een bepaalde tijd, om u te wijden aan vasten en bidden ..." (1 Korintiërs 7:5, HSV2010)

Uit alle genoemde nieuwtestamentische voorbeelden zien we dat vasten een goede ondersteuning kan zijn voor dringende gebeden om God te zoeken en zijn wil te verstaan. Dus niet als een pressiemiddel om God over te halen om te doen of te geven wat JIJ wilt.

Nieuwtestamentisch vasten kan niet los gezien worden van bidden. Het is een innerlijke aangelegenheid, iets tussen de bidder en God. Vasten op zich, zonder gebed dus, kan wel heilzaam zijn voor het lichaam, het kan ook een training in zelfbeheersing zijn, maar het heeft geen geestelijke waarde. Vasten is geen vorm van bidden, je kunt bidden niet vervangen door te vasten. Alleen in combinatie met gebed kan vasten geestelijke waarde hebben.

Vasten, ascese en boetedoening

 

In de eerste eeuwen van het christendom waren er wel groepen christenen die zichzelf beperkingen oplegden om hun natuurlijke verlangens te temperen. Zij meenden daardoor een reinere levenswandel te bereiken en dichter bij God te leven. Ze lieten zich daartoe onder meer inspireren door de sobere levensstijl van Johannes de Doper. Deze ascetische houding komen we ook nog tegen bij sommige kloosterorden. Ook het celibaat kan gezien worden als een zelfopgelegde vorm van ascese.

Sommige gelovigen legden zichzelf beperkingen of als een soort straf, anderen deden aan zelfkastijding als boetedoening voor bepaalde zonden of om daarmee God te dienen. De apostel Paulus schreef hierover:

"Trek u niets aan van een veroordeling door iemand die voldoening vindt in zelfkastijding ... Als u met Christus gestorven bent en bevrijd bent van de machten van de kosmos, waarom laat u zich dan verordeningen opleggen, alsof u nog in die wereld leeft? 'Niet aanraken, niet proeven, niet vastpakken!' En dit alles betreft dingen die door het gebruik vergaan: louter menselijke voorschriften en leringen. Ofschoon zo’n zelfgemaakte religie, met haar zelfkastijding en minachting voor het lichaam, voor wijsheid moet doorgaan, is zij van geen waarde, omdat zij alleen gericht is op zelfbevrediging." (Kolossenzen 2:18-23, WV2012)

Met die laatste woorden bedoelde Paulus dat opgelegde regels over vasten en ascese je wel het gevoel geven dat je goed godsdienstig bezig bent, maar dat ze geen geestelijke waarde hebben.

Vasten in de lijdenstijd?

 

Er zijn de laatste tijd steeds meer kerken waar de gemeenteleden worden aangespoord om te vasten in de tijd voorafgaande aan Pasen. Het vasten staat dan in rechtstreeks verband met het lijden van Jezus. Heel wat gemeenteleden willen daar wel aan meedoen door zich in die tijd het één of ander te ontzeggen. Want als je eraan denkt hoeveel lijden Jezus heeft doorstaan om jou met God te verzoenen, dan is vasten toch het minste wat je voor HEM kan doen? Mensen kunnen dan denken dat ze heel geestelijk bezig zijn, terwijl ze geestelijke waarde toekennen aan het vasten zelf. En dat is precies wat NIET moet gebeuren. Je kunt Jezus namelijk niets terugbetalen door te vasten. Als christengelovige ben je bij je wedergeboorte gered, alleen vanwege Gods genade.

"Door zijn genade bent u nu immers gered, dankzij uw geloof. Maar dat dankt u niet aan uzelf; het is een geschenk van God en geen gevolg van uw daden, dus niemand kan zich erop laten voorstaan." (Efeziërs 2:8-9, NBV2004)

God vraagt je niet om Hem iets terug te betalen voor je redding, want dan zou het geen genade meer zijn. Iedere gelovige weet dat natuurlijk, maar vasten in de lijdenstijd lijkt daar toch wel erg veel op. En ik betwijfel sterk of zulk opgelegd vasten enige geestelijke waarde heeft.

Gespreksvragen

 

  1. Wat zijn de overeenkomsten tussen oudtestamentisch en nieuwtestamentisch vasten?
  2. Wat zijn de verschillen tussen oudtestamentisch en nieuwtestamentisch vasten?
  3. Wat is de geestelijke waarde van vasten in de veertigdagentijd voorafgaande aan Pasen?

Volgend onderwerp:

  6.5.25. Pleitend bidden 

 

 

 

HELPDESK

 

HELPDESK

Site info
- Wat betekent herschepping?
- Wat vind je op deze site?
- Achtergrond
- Vier aspecten
- Copyright

 

 

 

 

Helpdesk

Zoeken
- Zoekmogelijkheden
- Tips voor zoektermen
- Populaire zoektermen
- Inhoudsopgave (kort)
- Inhoudsopgave (lang)
- Trefwoord index
- Bijbeltekst index

 

 

 

 

 

Extra
- Geloofsvragen
- PDF bestanden downloaden
- Printklare pagina's
- Gespreksvragen
- Thema's voor Bijbelkringen
- Thema's kerkelijk jaar
- Cursus 'Gods karakter'

 

Herschepping Bijbelstudies - versie 3.4.