6.5.31. Onze Vader gebed - 1

Gebedsonderwijs

"Eens was Jezus aan het bidden, en toen hij zijn gebed beëindigd had, zei één van zijn leerlingen tegen hem: 'Heer, leer ons bidden, zoals ook Johannes het zijn leerlingen geleerd heeft.' " (Lucas 11:1, NBV2004)

In de tijd van Jezus leerden godsdienstleraren bepaalde gebeden die hun volgelingen konden nabidden. Enkelen van de twaalf discipelen van Jezus hadden kennelijk ook gebeden van Johannes de Doper geleerd of gehoord. Het was hun opgevallen dat Jezus toch wel anders bad. Daarom vroegen ze Jezus of Hij hen wilde leren bidden op zijn manier.

Het Onze Vader gebed kunnen we het beste lezen als een stukje gebedsonderwijs van Jezus. Daarin zette Jezus kort en bondig een aantal dingen op een rijtje waarover met God kan worden gesproken. Het gaat dan over zaken die ertoe doen in je relatie met God, met je medemensen en met je leefomgeving.

Het Onze Vader wordt ook wel het koninkrijksgebed genoemd, omdat het koninkrijk van de hemel er een belangrijke plaats in inneemt.

Het 'Onze Vader' gebed nabidden?

Jezus begon met te zeggen:

"... Wanneer jullie bidden, zeg dan ..." (Lucas 11:2, NBV2004)

We moeten uit deze woorden niet opmaken dat we het woordelijk moeten nabidden. Om te beginnen kan dit niet het geval zijn, want de evangelisten Matteüs en Lucas geven het gebed in iets verschillende bewoordingen weer.

Verder zijn de korte zinnen van dit gebed zo veelomvattend dat je onmogelijk de diepere betekenis van de woorden tot je kan laten doordringen terwijl je dat gebed uitspreekt. Zo wordt het bidden van het 'Onze Vader' gebed eerder een opzeggen van woorden dan een gesprek met God. Ik geloof niet dat zoiets veel geestelijke waarde heeft. Zou een aardse vader het op prijs stellen als zijn kinderen hem steeds weer hetzelfde tegen hem zouden zeggen? Ik denk dat hij liever twee welgemeende en zelf bedachte woorden van zijn kinderen wil horen dan een uit het hoofd geleerd riedeltje van honderd woorden, hoe goed die woorden ook zijn.

De inhoud

In de Bijbel vinden we twee versies van het Onze Vader gebed. Elk van de evangelisten heeft het gebed in een verschillende context geplaatst:

  1. Matteüs vermeldt het als onderdeel van de Bergrede die Jezus hield tegenover een grote groep mensen (Matteüs 5-7). Deze versie is de meest bekende van de twee:
    ".. Onze Vader, Die in de hemelen zijt. Uw Naam worde geheiligd. uw Koninkrijk kome; uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren; en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. [Want Uwer is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in der eeuwigheid. Amen.] " (Matteüs 6:9-13, NBG1951)
  2. Lucas noemt dit gebed als antwoord op de vraag van één van zijn discipelen of Jezus hen wilde leren hoe ze moesten bidden:
    "Vader, uw naam worde geheiligd; uw Koninkrijk kome; geef ons elke dag ons dagelijks brood; geef ons elke dag ons dagelijks brood. En vergeef ons onze zonden, want ook wij vergeven aan iedereen die ons iets schuldig is. En leid ons niet in verzoeking." (Lucas 11:2-4, NBG1951)

Het laatste gedeelte van de Matteüs versie komt lang niet in alle oorspronkelijke manuscripten van het Nieuwe Testament voor. Daarom staat het in de NBG vertaling nog tussen haken weergegeven en in de meeste andere vertalingen is het volledig weggelaten. Maar ook in de Lucas versie komen deze woorden niet voor. De meeste Bijbeluitleggers gaan ervan uit dat dit gedeelte gedurende de 2e eeuw na Chr. is toegevoegd en dat de uitgebreide versie in kerkdiensten is ontstaan als liturgisch gebed. Het is zo goed als zeker dat deze woorden niet zijn uitgesproken door Jezus.

In het Onze Vader komen we veel tegen dat voorkomt in Joodse gebeden en ook in het Oude Testament. Ook de stijl van het gebed vinden we in Joodse gebeden terug. Kortom: in de dagen van Jezus sloot dit gebed heel goed aan bij de soort gebeden die de mensen gewend waren. Wel bevat het een paar nieuwe accenten, zoals: het aanspreken van God als Vader en de nadruk op Gods koninkrijk.

Toen Jezus dit gebedsonderwijs gaf, was Hij nog niet gekruisigd en opgestaan, zodat in het Onze Vader gebed de volle betekenis van het Nieuwe Verbond nog niet naar voren komt. Daarom worden er in het Bijbelboek Handelingen en in de brieven van Paulus en de andere apostelen veel meer gebedsaspecten besproken dan in het 'Onze Vader' gebed.

Indeling

In het eerste gedeelte richten we ons helemaal op God.

onze Vader die in de hemelen zijt - God aanspreken als je Vader
- Beseffen dat God hoog verheven is
uw naam worde geheiligd - God eren om wie Hij is
uw koninkrijk kome - de groei van het koninkrijk van de hemel op de aarde
uw wil geschiede - Gods wil erkennen als het beste wat kan gebeuren, vooral ook in je persoonlijke leven
gelijk in de hemel alzo ook op de aarde - Dit slaat op al de drie genoemde zinsdelen

Jezus benadrukt hiermee dat het vaderschap van God de relatievorm is voor ware nieuwtestamentische gelovigen, en dat 'Vader' de juiste aanspreekvorm is om Hem aan te spreken. Het belangrijkste doel van elk gebed is dat we ons richten op God, en niet dat we met God praten over onszelf. Want geloof het of niet, bijna elke bidder heeft de neiging om in het gebed vooral over zichzelf en over zijn eigen belangen en wensen te spreken.

In het tweede gedeelte van het Onze Vader gebed gaat het wel over onszelf: over wat we nodig hebben en over onze relatie met God, met onze medemensen en met onze leefomgeving.

geef ons elke dag ons dagelijks brood. - God vertrouwen voor het geestelijk voedsel dat je elke dag nodig hebt
en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren - Zonden belijden aan God
- Alle mensen vergeven waarvan je vindt dat die je iets hebben aangedaan
leid ons niet in verzoeking, - Vragen om hulp bij het vermijden en afwijzen van verleidingen
maar verlos ons van de boze. - God vertrouwen voor volkomen bevrijding uit de greep van het kwaad

 

Gespreksvragen

  1. Welk doel had Jezus volgens jou toen Hij het Onze Vader gebed aan zijn discipelen leerde?
  2. Wat doet het Onze Vader gebed met je wanneer je het zelf bidt of met anderen meebidt?
  3. Hoeveel van de diepe inhoud van het Onze Vader gebed dringt tot je hart door wanneer je het bidt?
  4. Bij christelijke begrafenissen wordt het Onze Vader gebed vaak hardop gebeden bij het graf. Welke functie heeft het daar?
  5. Welke twee verschillende delen kom je in het Onze Vader gebed tegen. Wat kunnen we daaruit leren over een goede indeling van onze gebeden?