|
Start Inhoud Zoekmogelijkheden
|
6.6.10. Leiderschap en liefde
Leiderschap van de man
De manier waarop de mensheid is begonnen laat iets zien van Gods bedoelingen voor het huwelijk:
- Het feit dat eerst Adam en vervolgens Eva uit Adam is
geschapen, geeft op een natuurlijke manier aan dat Adam als man
de leider was .
"maar ik sta niet toe, dat een vrouw ... gezag over de man heeft ... Want eerst is Adam geformeerd, en daarna Eva. (1 Timoteüs 2:12-13). - Dat wordt ook bevestigd doordat de vrouw als aanvulling van de man is geschapen
en niet andersom.
"... de man is niet omwille van de vrouw geschapen, maar de vrouw omwille van de man." (1 Korintiërs 11:9, NBV2004)
Na de zondeval (waarbij Eva het initiatief had genomen en Adam haar niet had tegengehouden) heeft God het leiderschap van de man op de volgende manier onderstreept en aangescherpt:
"... Naar uw man zal uw begeerte uitgaan, maar hij zal over u heersen." (Genesis 3:16, HSV2010)
God schiep man en vrouw gelijkwaardig
Enige tijd nadat Adam in de wereld kwam, maakte God de vrouw op een heel opmerkelijke manier:
"God, de HEER, dacht: Het is niet goed dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past." (Genesis 2:18, NBV2004)
"Toen liet God, de Heer, de mens in een diepe slaap vallen, en terwijl de mens sliep nam Hij één van zijn ribben weg; Hij vulde die plaats weer met vlees. Uit de rib die Hij bij de mens had weggenomen, bouwde God, de Heer, een vrouw en Hij bracht haar bij de mens." (Genesis 2:21-22, NBV2004)
Dit gedeelte spreekt niet alleen over de verschillende positie van man en vrouw, maar ook over de gelijkwaardigheid van man en vrouw. En dit wordt geïllustreerd doordat Eva uit Adams zijde is ontstaan. Het woord in de Hebreeuwse brontekst voor 'rib' kan namelijk ook als 'zijde' worden vertaald. Man en vrouw zijn geschapen om samen op te trekken, zij aan zij. Allebei hebben ze iets wat de ander mist en zo vullen ze elkaar aan tot een mooie eenheid.
"Echter, in hun verbondenheid met de Heer is de vrouw niets zonder de man, en ook de man niets zonder de vrouw. Want zoals de vrouw uit de man is voortgekomen, zo bestaat de man door de vrouw - en alles is ontstaan uit God." (1 Korintiërs 11:11-12, NBV2004)
Het volgende voorbeeld van gelijkwaardigheid van man en vrouw gaat over seksuele omgang binnen het huwelijk. In de tijd van de Bijbel beschouwden mannen hun vrouwen als hun persoonlijk eigendom, waarmee ze konden doen wat ze wilden. De apostel Paulus zegt dat man en vrouw dezelfde rechten tegenover elkaar op dit gebied en dat moet in die tijd heel revolutionair hebben geklonken:
"Laat de man aan zijn vrouw de verschuldigde bereidwilligheid betonen en evenzo ook de vrouw aan haar man. De vrouw heeft niet de beschikking over haar eigen lichaam, maar de man. En evenzo heeft ook de man niet de beschikking over zijn eigen lichaam, maar de vrouw." (1 Korintiërs 7:3-4, HSV2010)
Dit principe geldt natuurlijk ook voor alle andere aspecten van het huwelijk: de belangen van de man en de belangen van de vrouw zijn gelijkwaardig. Zodra je als man of vrouw het eigen belang ten koste van het belang van de ander probeert af te dwingen, beschadig je de huwelijksrelatie. Door manipulatie denk je als man of vrouw misschien iets te winnen, maar je verliest het vertrouwen van de ander, en daarmee word je uiteindelijk de echte verliezer!
Dienend leiderschap en gelijkwaardigheid
Het Nieuwe Testament bevestigt dat de man is geroepen tot leiderschap binnen het huwelijk, maar wel binnen een relatie van wederzijdse liefde en zorg. De liefde is het belangrijkste in de relatie tussen man en vrouw en die kan het beste groeien en bloeien binnen een huwelijk met dienend leiderschap.
"Vrouwen, erken het gezag van uw man als dat van de Heer, want een man is het hoofd van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de kerk, het lichaam dat hij gered heeft. En zoals de kerk het gezag van Christus erkent, zo moeten vrouwen in ieder opzicht het gezag van hun man erkennen." (Efeziërs 5:22-24, NBV2004)
Vrouwen behoren het leiderschap van hun mannen te respecteren zoals Jezus zich opstelde tegenover zijn Vader en aan Hem onderworpen was. Dat kan een hele uitdaging zijn, vooral wanneer je als vrouw vraagtekens zet bij de manier waarop je man dit leiderschap invult of wanneer ze andere problemen met hem ervaart. Er zijn christenvrouwen die hun man in naam wel willen erkennen als hun leider, maar ze willen toch erg graag dat alles gebeurt zoals ZIJ het willen. Juist omdat veel vrouwen het wel eens moeilijk vinden om het leiderschap van hun man te respecteren, staat dit extra duidelijk in Gods Woord.
In onze maatschappij wordt leiderschap gezien als een vorm van ongelijkheid: een leider staat BOVEN de mensen aan wie hij leiding geeft. Hoe anders is het Bijbelse leiderschap: het maakt een leider niet belangrijker dan degenen aan wie hij leiding geeft. Door het concept van dienend leiderschap wordt de balans van gelijkwaardigheid in stand gehouden. Immers:
- Het woord 'leider' suggereert dat hij BOVEN de ander staat.
- Het woord 'dienend' suggereert dat hij ONDER de ander staat.
Het dienende leiderschap (dat ook geldt voor leidinggevenden in de kerkelijke gemeente) is een prachtig principe waardoor aan iedereen recht wordt gedaan.
Verantwoordelijkheid
In Efeziërs 5 legt de apostel uit dat bij het leiderschap van de man vooral zijn verantwoordelijkheid voor het welzijn van zijn vrouw van belang is:
"Mannen, heb uw eigen vrouw lief, zoals ook Christus de gemeente liefgehad heeft en Zich voor haar heeft overgegeven, opdat Hij haar zou heiligen, door haar te reinigen met het waterbad door het Woord, opdat Hij haar in heerlijkheid voor Zich zou plaatsen, een gemeente zonder smet of rimpel of iets dergelijks, maar dat zij heilig en smetteloos zou zijn. Zo moeten de mannen hun eigen vrouwen liefhebben als hun eigen lichamen. Wie zijn eigen vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief. Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Heere de gemeente. Want wij zijn leden van Zijn lichaam, van Zijn vlees en van Zijn gebeente." (Efeziërs 5:25-30, HSV2010)
Zo heeft de man als leider van zijn vrouw de taak om zichzelf tot het uiterste te geven om haar welzijn te zoeken, in navolging van Jezus die zijn leven gaf om de Gemeente (zijn Bruid) te verwerven. Hij behoort ook op een respectvolle manier met haar om te gaan.
"Zo ook moet u, mannen, in de omgang met uw vrouwen begrip voor hen tonen. Zij zijn zwakker dan u, bewijs hun eer, want met u zijn zij erfgenamen van de genade van het leven ..." (1 Petrus 3:7, WV2012)
Voor een christelijke man behoort zijn liefdevolle toewijding aan God de hoogste prioriteit te hebben. Daarna komt zijn vrouw en als derde zijn eventuele kinderen. Pas daarna komen de verantwoordelijkheden in zijn werk en in de kerkelijke gemeente.
De verantwoordelijkheid van de man houdt ook in dat hij zijn vrouw dient te beschermen en dat houdt veel meer in dan bescherming tegen fysiek geweld! De bescherming van de vrouw door haar man is een fundamenteel gegeven in ieder tijdperk en binnen iedere cultuur.
De man is dus het hoofd van zijn vrouw, de leider van het gezin. Of hij nu goed leiding geeft, slechte leiding geeft of helemaal geen leiding geeft, hij is de leider. Hij is en blijft verantwoordelijk voor alles wat er binnen het gezin gebeurt. Ook als de vrouw beter leiding zou kunnen geven dan haar man. In dat geval dient zij hem juist te stimuleren en te ondersteunen en niet de touwtjes in handen te nemen. Het is ook zijn verantwoordelijkheid om het goede voorbeeld te geven.
De verantwoordelijkheid van de man ten opzichte van zijn vrouw blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat God Adam na de zondeval aansprak als hoofdverantwoordelijke voor de zondeval (Genesis 3). Dus niet Eva, hoewel zij het initiatief tot zondigen had genomen. Ik geloof dat een vader ook verantwoordelijk is voor de zonden van zijn kinderen zolang ze zelf nog niet de toerekenbare leeftijd hebben. Ook volgens de Nederlandse wet geldt een soortgelijke regel.
Verschillend en aanvullend
Zie onderwerp 'Karakterverschillen man en vrouw' in hoofdstuk 'Karakter en geloof'.
Mannen en vrouwen zijn verschillend geschapen, niet alleen wat hun lichaam betreft, maar ook hun innerlijk functioneert verschillend. De verschillen tussen mannen en vrouwen hangen samen met de manier waarop mannen en vrouwen beelddragers van God zijn. Mannen mogen vooral iets laten zien van Gods heiligheid en koningschap en vrouwen mogen vooral iets laten zien van Gods liefde en aantrekkelijkheid. Dit valt op een natuurlijke manier samen met de positie die de man en de vrouw binnen een huwelijk ten opzichte van elkaar innemen: de man als leider en hoofdverantwoordelijke voor vrouw en eventuele kinderen, en de vrouw die zijn leiderschap respecteert en ondersteunt.
Dit hangt samen met enkele elementaire behoeften van mannen en vrouwen binnen het huwelijk.
- Een man heeft vooral behoefte aan respect en waardering van zijn vrouw , voor wie hij is en voor wat hij doet.
- Een vrouw heeft vooral behoefte aan veiligheid binnen het huwelijk, die zij ervaart wanneer ze overtuigd is van zijn onvoorwaardelijke liefde, trouw en zorg.
Als man en vrouw daarin tekort schieten, maken ze het moeilijk voor de ander om hun aandeel te leveren. Voor een man die zich niet voldoende gerespecteerd weet door zijn vrouw is het moeilijk om haar lief te hebben. Voor een vrouw die zich niet geliefd en geborgen voelt bij haar man is het moeilijk om hem te respecteren. Als man en vrouw elkaar op de goede manier ondersteunen, kunnen ze zich allebei zo goed mogelijk ontwikkelen om de personen te worden die God van hen wil maken.
Abraham en Sara
Aartsvader Abraham gaf eens een voorbeeld van hoe het niet hoort en zijn vrouw Sara gaf daarbij een voorbeeld van hoe het wel hoort. Toen er hongersnood was in het land Kanaän week Abraham met zijn vrouw, zijn neef en zijn personeel uit naar Egypte. Helaas was Sara zo mooi dat Abraham bang was dat de grenswachters haar wel eens konden meenemen voor de farao, die kennelijk mooie vrouwen verzamelde. In plaats van zorg te dragen voor haar veiligheid, maakte die gedachte hem bang dat ze HEM zouden doden zodat Sara aan een andere man kon worden gegeven. Hij zei het volgende tegen zijn geliefde vrouw:
"Luister, ik weet heel goed dat jij een mooie vrouw bent ... Zeg daarom dat je mijn zuster bent, dan kom ik er dankzij jou misschien goed vanaf en loopt mijn leven geen gevaar." (Genesis 12:11, 13, NBV2004)
Zijn eigen leven was hem duidelijk meer waard dan dat van zijn vrouw. Sara protesteerde niet voor zover wij weten, maar respecteerde haar man en beloofde hem te gehoorzamen, om zo het leven van haar man veilig te stellen. De vrees van Abraham bleek gegrond, want Sara werd naar het paleis van de farao gebracht. Gelukkig zorgde God ervoor dat Abraham zijn vrouw terugkreeg, maar Abraham had geen beste beurt gemaakt. Op een beschamende manier werd hij het land uitgezet. Vele eeuwen later schreef de apostel Petrus erg lovend over Sara omdat zij het gezag van haar man respecteerde, ondanks zijn gebrek aan zorgzaamheid en bescherming.
"... de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden, zoals Sara; zij gehoorzaamde Abraham en noemde hem 'heer'. U bent haar dochters wanneer u het goede doet en u zich geen angst laat aanjagen." (1 Petrus 3:5-6, NBV2004)
Vervolgens schreef Petrus dat een man respectvol met zijn vrouw hoort om te gaan als zijn gelijkwaardige partner en rekening te houden met haar kwetsbare kanten.
"U, mannen, moet verstandig omgaan met uw vrouw, die brozer is dan u. Behandel haar met respect, want zij deelt samen met u in de genade van het nieuwe leven. Dan staat niets uw gebeden in de weg." (1 Petrus 3:7, NBV2004)
Partnerschap en vriendschap
Doordat man en vrouw elkaar aanvullen en elkaar nodig hebben staat binnen hun relatie het partnerschap voorop. Een verstandige man zal bij zijn keuzes en beslissingen voor het gezin steeds rekening houden met de belangen van zijn vrouw. In een goed huwelijk is er steeds voldoende overleg over belangrijke dingen, want twee weten meer dan één. En als ze er samen niet uitkomen, dan beslist de man, want hij heeft eindverantwoordelijkheid. In een goed huwelijk worden verreweg de meeste beslissingen in goed overleg genomen vanuit een basishouding van wederzijdse liefde en respect.
In het huwelijksformulier, dat in een aantal kerken wordt gebruikt bij de kerkelijke huwelijkssluiting, komen we de volgende uitleg over leiderschap en partnerschap tegen die ik graag woordelijk citeer:
"Wanneer Gods Woord spreekt over de onderlinge verhouding in het huwelijk, komt allereerst de eenheid naar voren. Man en vrouw zijn aan elkaar gegeven om elkaar aan te vullen en te dienen, niet om elkaar te overheersen. Immers, man en vrouw zijn naar het beeld van God geschapen. Beiden delen in de liefde van Christus en beiden zijn erfgenamen van het eeuwige leven. Dit alles vraagt in het huwelijk om wederzijds respect, waarbij de liefdevolle trouw de toon aangeeft.
Binnen deze eenheid hebben man en vrouw ook ieder een eigen plaats. De apostel Paulus brengt een diepe betekenis aan het licht, als hij hun relatie spiegelt aan die tussen Christus en zijn gemeente.
Christus is het hoofd van zijn gemeente en staat borg voor haar. Door zichzelf helemaal te geven, heeft hij haar liefgehad tot het uiterste. In navolging van Christus behoort de man met liefde en zelfverloochening hoofd te zijn van zijn vrouw. Als eerstverantwoordelijke moet hij haar voorgaan in het leven met de Heer. Hij zal zorg dragen voor haar welzijn en haar geborgenheid geven.
De vrouw bewaart van haar kant de eenheid door recht te doen aan de plaats van haar man. Zoals de gemeente zich aan Christus toevertrouwt en zich door hem laat leiden, zo moet de vrouw zich toevertrouwen aan haar man en hem volgen in het dienen van de Heer. Zij zal hem helpen bij alle dingen die naar Gods wil zijn, en liefdevol het leven met hem delen.
Wanneer man en vrouw zo elkaar leren aanvaarden, leven zij niet ieder voor zichzelf. Zij zullen hoe langer hoe meer de eenheid van Christus en zijn gemeente laten zien."