6.6.10. Leiderschap en liefde
Leiderschap van de man
De manier
waarop de mensheid is begonnen laat iets zien van Gods bedoelingen voor het
huwelijk:
- Het feit dat eerst Adam en vervolgens Eva uit Adam is
geschapen, geeft op een natuurlijke manier aan dat Adam als man
de leider was .
"maar ik sta niet
toe, dat een vrouw ... gezag over de man heeft ... Want eerst is
Adam geformeerd, en daarna Eva. (1 Timoteüs 2:12-13).
- Dat wordt ook bevestigd doordat de vrouw als aanvulling van de man is geschapen
en niet andersom.
"... de man is niet omwille van de vrouw
geschapen, maar de vrouw omwille van de man." (1 Korintiërs
11:9, NBV2004)
Na de zondeval (waarbij
Eva het initiatief had genomen en Adam haar niet had tegengehouden) heeft God het leiderschap van
de man op de volgende manier onderstreept en aangescherpt:
"... Naar uw man zal uw begeerte uitgaan, maar hij zal
over u heersen." (Genesis 3:16, HSV2010)
God schiep man en vrouw gelijkwaardig
Enige tijd nadat Adam in de wereld kwam, maakte God de vrouw op een heel opmerkelijke manier:
"God, de HEER, dacht: Het is niet goed
dat de mens alleen is, ik zal een helper voor hem maken die bij hem past."
(Genesis 2:18, NBV2004)
"Toen liet God, de Heer, de mens in een diepe slaap vallen, en
terwijl de mens sliep nam Hij één van zijn ribben weg; Hij vulde die plaats weer
met vlees. Uit de rib die Hij bij de mens had weggenomen, bouwde God, de Heer,
een vrouw en Hij bracht haar bij de mens." (Genesis 2:21-22, NBV2004)
Dit gedeelte spreekt niet alleen over de verschillende positie van man en
vrouw, maar ook over de gelijkwaardigheid van man en vrouw. En dit wordt
geïllustreerd doordat Eva uit Adams zijde is ontstaan. Het woord in de
Hebreeuwse brontekst voor 'rib' kan namelijk ook als 'zijde' worden vertaald.
Man en vrouw zijn geschapen
om samen op te trekken, zij aan zij. Allebei hebben ze iets wat de
ander mist en zo vullen ze elkaar aan tot een mooie eenheid.
"Echter, in hun verbondenheid met de Heer is de vrouw niets
zonder de man, en ook de man niets zonder de vrouw. Want zoals de vrouw uit de
man is voortgekomen, zo bestaat de man door de vrouw - en alles is ontstaan uit
God." (1 Korintiërs 11:11-12, NBV2004)
Het volgende voorbeeld van gelijkwaardigheid van man en vrouw gaat over
seksuele omgang binnen het huwelijk. In de tijd van de Bijbel beschouwden mannen
hun vrouwen als hun persoonlijk eigendom, waarmee ze konden doen wat ze wilden.
De apostel Paulus zegt dat man en vrouw dezelfde rechten tegenover elkaar op dit
gebied en dat moet in die tijd heel revolutionair hebben geklonken:
"Laat de man aan zijn vrouw de
verschuldigde bereidwilligheid betonen en evenzo ook de vrouw aan
haar man. De vrouw heeft niet de beschikking over haar
eigen lichaam, maar de man. En evenzo heeft ook de man niet de beschikking over
zijn eigen lichaam, maar de vrouw." (1 Korintiërs 7:3-4, HSV2010)
Dit principe geldt natuurlijk ook voor alle andere aspecten van het huwelijk:
de belangen van de man en de belangen van de vrouw zijn gelijkwaardig. Zodra je
als man of vrouw het eigen belang ten koste van het belang van de ander probeert
af te dwingen, beschadig je de huwelijksrelatie. Door manipulatie denk je als man of vrouw
misschien iets te
winnen, maar je verliest het vertrouwen van de ander, en daarmee word je
uiteindelijk de
echte verliezer!
Dienend leiderschap en gelijkwaardigheid
Het Nieuwe Testament bevestigt dat de man is geroepen tot leiderschap binnen
het huwelijk, maar wel binnen een relatie van wederzijdse liefde en zorg.
De liefde is het belangrijkste
in de relatie tussen man en vrouw en die kan het beste groeien en bloeien
binnen een huwelijk met dienend leiderschap.
"Vrouwen, erken het gezag van uw man als dat van de Heer, want
een man is het hoofd van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de kerk,
het lichaam dat hij gered heeft. En zoals de kerk het gezag van Christus erkent,
zo moeten vrouwen in ieder opzicht het gezag van hun man erkennen." (Efeziërs
5:22-24, NBV2004)
Vrouwen behoren het leiderschap van hun mannen te respecteren zoals Jezus zich
opstelde tegenover zijn Vader en aan Hem onderworpen was. Dat kan een hele uitdaging
zijn, vooral
wanneer je als vrouw vraagtekens zet bij de manier waarop je man dit
leiderschap invult of wanneer ze andere problemen met hem ervaart. Er zijn christenvrouwen
die hun man in naam wel willen erkennen als hun
leider, maar ze willen toch erg graag dat alles gebeurt zoals ZIJ het willen.
Juist
omdat veel vrouwen het wel eens moeilijk vinden om het leiderschap van hun man
te respecteren, staat dit extra
duidelijk in Gods Woord.
In onze maatschappij wordt leiderschap gezien als een vorm van ongelijkheid:
een leider staat BOVEN de mensen aan wie hij leiding geeft. Hoe anders
is het Bijbelse leiderschap: het maakt een leider niet belangrijker
dan degenen aan wie hij leiding geeft. Door het concept van dienend leiderschap
wordt de balans van gelijkwaardigheid in stand gehouden. Immers:
- Het woord 'leider' suggereert dat hij BOVEN de ander staat.
- Het woord 'dienend' suggereert dat hij ONDER de ander staat.
Het dienende leiderschap (dat ook geldt voor
leidinggevenden in de kerkelijke
gemeente) is een prachtig principe waardoor aan iedereen recht wordt gedaan.
Verantwoordelijkheid
In Efeziërs 5 legt de apostel uit dat bij het
leiderschap van de man vooral zijn verantwoordelijkheid voor het welzijn van
zijn vrouw van belang is:
"Mannen, heb uw eigen vrouw lief, zoals ook Christus de
gemeente liefgehad heeft en Zich voor haar heeft overgegeven, opdat Hij haar zou
heiligen, door haar te reinigen met het waterbad door het Woord, opdat Hij haar
in heerlijkheid voor Zich zou plaatsen, een gemeente zonder smet of rimpel of
iets dergelijks, maar dat zij heilig en smetteloos zou zijn. Zo moeten de mannen
hun eigen vrouwen liefhebben als hun eigen lichamen. Wie zijn eigen vrouw
liefheeft, heeft zichzelf lief. Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat,
maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Heere de gemeente. Want wij zijn
leden van Zijn lichaam, van Zijn vlees en van Zijn gebeente." (Efeziërs 5:25-30,
HSV2010)
Zo heeft de man als leider van
zijn vrouw de taak om zichzelf tot het uiterste te geven om haar welzijn te
zoeken, in navolging van Jezus die zijn leven gaf om de
Gemeente (zijn
Bruid) te verwerven. Hij behoort ook op een respectvolle
manier met haar om te gaan.
"Zo ook moet u, mannen, in de omgang met uw vrouwen begrip voor
hen tonen. Zij zijn zwakker dan u, bewijs hun eer, want met u zijn zij
erfgenamen van de genade van het leven ..." (1 Petrus 3:7, WV2012)
Voor een christelijke man behoort zijn liefdevolle toewijding aan God de
hoogste prioriteit te hebben. Daarna komt zijn vrouw en als derde zijn eventuele
kinderen. Pas daarna komen de verantwoordelijkheden in zijn werk en in de
kerkelijke gemeente.
De verantwoordelijkheid van de man houdt ook in dat hij zijn vrouw dient te
beschermen en dat houdt veel meer in dan bescherming tegen fysiek geweld! De
bescherming van de vrouw door haar man is een fundamenteel gegeven in ieder
tijdperk en binnen iedere cultuur.
De man is dus het hoofd van zijn vrouw, de leider van het gezin. Of hij nu goed
leiding geeft, slechte leiding geeft of helemaal geen leiding geeft, hij is de leider. Hij is en blijft verantwoordelijk voor alles wat er binnen het
gezin gebeurt. Ook als de vrouw beter leiding zou kunnen geven dan haar man. In
dat geval dient zij hem juist te stimuleren en te ondersteunen en niet de
touwtjes in handen te nemen. Het is ook zijn verantwoordelijkheid om het goede
voorbeeld te geven.
De verantwoordelijkheid van de man ten opzichte van zijn vrouw
blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat God Adam
na de zondeval
aansprak als hoofdverantwoordelijke voor de zondeval (Genesis 3). Dus niet Eva,
hoewel zij het
initiatief tot zondigen had genomen. Ik geloof dat een vader
ook verantwoordelijk is voor de zonden van zijn kinderen zolang ze zelf nog niet de
toerekenbare leeftijd hebben. Ook volgens de Nederlandse wet geldt een
soortgelijke regel.
Verschillend en aanvullend
Zie onderwerp 'Karakterverschillen
man en vrouw' in hoofdstuk 'Karakter
en geloof'.
Mannen en vrouwen zijn verschillend geschapen, niet alleen wat hun lichaam
betreft, maar ook hun innerlijk functioneert verschillend. De verschillen
tussen mannen en vrouwen hangen samen met de manier waarop mannen en vrouwen
beelddragers van God zijn. Mannen mogen vooral iets
laten zien van Gods
heiligheid en koningschap en vrouwen mogen vooral iets
laten zien van Gods
liefde en aantrekkelijkheid. Dit valt op een
natuurlijke manier samen met de positie die de man en de vrouw binnen een huwelijk
ten opzichte van elkaar innemen: de man als leider en hoofdverantwoordelijke
voor vrouw en eventuele kinderen, en de vrouw die zijn leiderschap respecteert en ondersteunt.
Dit hangt samen met enkele elementaire behoeften
van mannen en vrouwen binnen het huwelijk.
- Een man heeft vooral behoefte
aan respect en waardering van zijn vrouw , voor wie hij is en
voor wat hij doet.
- Een vrouw heeft vooral
behoefte aan veiligheid binnen het huwelijk, die zij ervaart
wanneer ze overtuigd is van zijn onvoorwaardelijke liefde,
trouw en zorg.
Als
man en vrouw daarin tekort schieten, maken ze het moeilijk voor de ander om hun
aandeel te leveren. Voor een man die zich niet
voldoende gerespecteerd weet door zijn vrouw is het moeilijk om haar
lief te hebben. Voor een vrouw die zich niet geliefd en geborgen voelt bij haar
man is het moeilijk om hem te respecteren. Als man en vrouw elkaar op de goede
manier ondersteunen, kunnen ze zich allebei zo goed mogelijk ontwikkelen om de personen
te worden die God van hen wil maken.
Abraham en Sara
Aartsvader
Abraham gaf eens een voorbeeld van hoe het niet hoort en zijn
vrouw Sara gaf daarbij een voorbeeld van hoe het wel hoort. Toen er hongersnood
was in het land Kanaän week Abraham met zijn vrouw, zijn neef en zijn personeel uit naar
Egypte. Helaas was Sara zo mooi dat Abraham bang was dat de
grenswachters haar wel eens konden meenemen voor de farao, die kennelijk mooie
vrouwen verzamelde. In plaats van zorg te dragen voor haar veiligheid, maakte
die gedachte hem bang dat ze HEM zouden doden zodat Sara aan een andere man kon
worden gegeven. Hij zei het volgende tegen zijn geliefde vrouw:
"Luister, ik weet heel goed dat jij
een mooie vrouw bent ... Zeg daarom dat je mijn zuster bent,
dan kom ik er dankzij jou misschien goed vanaf en loopt mijn
leven geen gevaar." (Genesis 12:11, 13, NBV2004)
Zijn eigen leven was hem duidelijk meer waard dan dat van zijn vrouw. Sara
protesteerde niet voor zover wij weten, maar respecteerde
haar man en beloofde hem te gehoorzamen, om zo het leven van haar man veilig
te stellen. De vrees van Abraham bleek gegrond, want Sara werd naar het paleis
van de farao gebracht. Gelukkig zorgde God ervoor dat Abraham zijn
vrouw terugkreeg, maar Abraham had geen beste beurt
gemaakt. Op een beschamende manier werd hij het land uitgezet.
Vele eeuwen later schreef de apostel Petrus
erg lovend over Sara omdat zij het gezag van haar man respecteerde, ondanks
zijn gebrek aan zorgzaamheid en bescherming.
"... de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het
gezag van hun man erkenden, zoals Sara; zij gehoorzaamde Abraham en noemde hem
'heer'. U bent haar dochters wanneer u het goede doet en u zich geen angst laat
aanjagen." (1 Petrus 3:5-6, NBV2004)
Vervolgens schreef Petrus dat een man respectvol met zijn vrouw hoort om te
gaan als zijn gelijkwaardige partner en rekening te houden met haar kwetsbare
kanten.
"U, mannen, moet verstandig omgaan met uw vrouw, die brozer is
dan u. Behandel haar met respect, want zij deelt samen met u in de genade van
het nieuwe leven. Dan staat niets uw gebeden in de weg." (1 Petrus 3:7, NBV2004)
Partnerschap en vriendschap
Doordat
man en vrouw elkaar aanvullen en elkaar nodig hebben staat binnen hun relatie
het partnerschap voorop. Een verstandige man zal bij zijn keuzes en beslissingen
voor het gezin steeds rekening houden met de belangen van zijn vrouw. In een
goed huwelijk is er steeds voldoende overleg over belangrijke dingen, want twee
weten meer dan
één. En als ze er samen niet uitkomen, dan beslist de man, want
hij heeft eindverantwoordelijkheid. In een goed huwelijk worden verreweg
de meeste beslissingen in goed overleg genomen vanuit een basishouding van
wederzijdse liefde en respect.
In het huwelijksformulier, dat in een aantal kerken wordt gebruikt bij de
kerkelijke huwelijkssluiting, komen we de volgende uitleg over leiderschap en
partnerschap tegen die ik graag
woordelijk citeer:
"Wanneer Gods Woord spreekt over de onderlinge verhouding in het huwelijk, komt
allereerst de eenheid naar voren. Man en vrouw zijn aan elkaar gegeven om elkaar
aan te vullen en te dienen, niet om elkaar te overheersen. Immers, man en vrouw
zijn naar het beeld van God geschapen. Beiden delen in de liefde
van Christus en beiden zijn erfgenamen van het eeuwige leven. Dit alles vraagt
in het huwelijk om wederzijds respect, waarbij de liefdevolle trouw de toon
aangeeft.
Binnen deze eenheid
hebben man en vrouw ook ieder een eigen plaats. De apostel Paulus brengt een
diepe betekenis aan het licht, als hij hun relatie spiegelt aan die tussen
Christus en zijn gemeente.
Christus is het hoofd
van zijn gemeente en staat borg voor haar. Door zichzelf helemaal te geven,
heeft hij haar liefgehad tot het uiterste. In navolging van Christus behoort de
man met liefde en zelfverloochening hoofd te zijn van zijn vrouw. Als
eerstverantwoordelijke moet hij haar voorgaan in het leven met de Heer. Hij zal
zorg dragen voor haar welzijn en haar geborgenheid geven.
De vrouw bewaart van
haar kant de eenheid door recht te doen aan de plaats van haar man. Zoals de
gemeente zich aan Christus toevertrouwt en zich door hem laat leiden, zo moet de
vrouw zich toevertrouwen aan haar man en hem volgen in het dienen van de Heer.
Zij zal hem helpen bij alle dingen die naar Gods wil zijn, en liefdevol het
leven met hem delen.
Wanneer man en vrouw
zo elkaar leren aanvaarden, leven zij niet ieder voor zichzelf. Zij zullen hoe
langer hoe meer de eenheid van Christus en zijn gemeente laten zien."
Volgend onderwerp: 6.6.11. Eenwording in het huwelijk
