8.3.2. Karaktereigenschappen

Verstand, gevoel, wil en gedrag

Hoofdstuk 'Wie ben je als mens?' gaat over de belangrijkste aspecten van je ziel (verstand, gevoel, wil en gedrag) en je hart (geweten, gevoel, loyaliteit en levensstijl). Het volgende plaatje laat iets van de samenhang zien:

Nu spelen de vier aspecten van je ziel niet bij alle mensen dezelfde rol in hun leven. De een laat zich namelijk bij voorkeur leiden door zijn verstand, de ander is een echt gevoelsmens. Er zijn mensen met een opvallend sterke wil, terwijl er ook zijn die vooral evenwichtig van aard zijn omdat de invloed van verstand, gevoel en wil goed in balans zijn. Er zijn oneindig veel variaties denkbaar in de mate waarin elk van deze vier zielsaspecten een rol speelt in een mensenleven.

Vier karakteraspecten

De vier aspecten van de ziel (verstand, gevoel, wil en gedrag) hangen dan ook samen met vier karakteraspecten, zoals we kunnen zien in het volgende overzichtje:

ziel	hart	karakteraspect
verstand (denken, bedenken)	geweten (diepere overwegingen, normen, beoordelen goed of slecht, idealen)	verstandelijk
gevoel (voelen, beleven)	gemoed (diepere gevoelens en verlangens, gevoelswaarden, relaties ervaren)	gevoelsmatig
wil (willen, kiezen)	loyaliteit (motivaties, prioriteiten, toewijding, aanbidding)	wilskrachtig
gedrag (doen, optreden)	levensstijl (karakter, voorkeursgedrag, routines)	evenwichtig

Karakteraspecten

Omdat bij ieder mens het verstand, het gevoel, de wil en het gedrag een rol spelen, heeft ieder mens meer of minder van elk van deze vier karakteraspecten in zich. Hier volgt een korte beschrijving per karakteraspect:

1. Verstandelijk
   Overwegend verstandelijke mensen laten zich bij voorkeur leiden door hun verstand. Vanwege hun diepgang in denken is hun innerlijke wereld sterk ontwikkeld. Ze zijn dan ook introverter en minder gericht op hun omgeving dan de meeste anderen. Tegelijk speelt ook het geweten een rol van betekenis. Ze zijn vaak nauwgezet, toegewijd en gedreven bij alles wat ze doen.
   
2. Gevoelsmatig
   Overwegend gevoelsmatige mensen laten zich bij voorkeur leiden door hun gevoel. Ze uiten hun gevoelens duidelijker dan anderen. Ze staan open voor hun omgeving en hebben een spontane, aantrekkelijke, mensgerichte persoonlijkheid. Ze laten zich ook sterk leiden door hun gemoed, waar immers de diepste gevoelens en verlangens van hun hart een rol spelen.
   
3. Wilskrachtig
   Overwegend wilskrachtige mensen kenmerken zich door hun sterke wil. Ze zijn optimistisch van aard, vol zelfvertrouwen en nemen snel beslissingen. Ze zijn dynamisch en kunnen hoge prestaties leveren. Ze laten zich motiveren door hun toewijding aan verantwoordelijkheden, taken en doelstellingen, kortom de dingen waar ze hun hart op zetten (innerlijke wil). Het zijn onvermoeibare doorzetters die zich niet door de omstandigheden van hun stuk laten brengen.
   
4. Evenwichtig
   Bij overwegend evenwichtige mensen is er een goede balans tussen verstand, gevoel en wil, waardoor ze een rustige, gemoedelijke persoonlijkheid hebben. Bij hen is het 'doen' vooral van belang, het gedrag dus. Ook spelen gewoonten, routine en ervaring een belangrijke rol in hun leven. Hun gedrag wordt daardoor in mindere mate bepaald door omgevingsfactoren en dat zorgt voor stabiliteit in hun leven.

Twaalf hoofdeigenschappen

We gaan nu elk van de vier karakteraspecten (verstandelijk, gevoelsmatig, wilskrachtig en evenwichtig) onderverdelen in drie hoofdeigenschappen, die zo gekozen zijn dat ze zo veel mogelijk in contrast staan met de drie andere karakteraspecten.

zielsaspect	karakteraspect	hoofdeigenschap
verstand	verstandelijk	rationeel, gewetensvol, creatief
gevoel	gevoelsmatig	levendig, sociaal, ruimhartig
wil	wilskrachtig	zelfstandig, gezagvol, daadkrachtig
gedrag	evenwichtig	beheerst, volgzaam, werkzaam

Karaktereigenschappen

Door deze twaalf hoofdeigenschappen in de meest rechtse kolom komen de vier karakteraspecten wat meer tot leven. De meeste mensen kunnen vrij gemakkelijk drie tot vijf van de twaalf hoofdeigenschappen bij zichzelf herkennen. Ook hierbij geldt dat verschillende mensen die eigenschappen in verschillende mate hebben, waardoor allerlei mogelijke combinaties denkbaar zijn.

Deze vier karakteraspecten en twaalf hoofdeigenschappen zijn als het ware de kapstokken waaraan we alle denkbare karaktereigenschappen kunnen 'ophangen'. Op die manier komen we uit op een hanteerbare structuur die erg nuttig is voor het thema van dit hoofdstuk. En dat zal ook blijken uit de volgende onderwerpen.

Doe de karaktertest

Download de karaktertest om voor jezelf te ontdekken wat jouw belangrijkste karaktereigenschappen zijn aan de hand van sterk of zwak aanwezige kenmerken.

Karakterbehoeften

Iedereen heeft een aantal levensbehoeften, zoals behoefte aan voedsel, veiligheid, enzovoort. Een mens voelt zich gelukkig als zoveel mogelijk van zijn behoeften worden bevredigd en ongelukkig als aan belangrijke behoeften niet wordt voldaan.

Daarnaast heb je ook behoeften die zijn verbonden met je karaktereigenschappen. Die behoeften wekken verlangens op om iets te doen of om je op een bepaalde manier te gedragen. In het volgende globale overzicht zie je voorbeelden van specifieke behoeften per karaktereigenschap:

karaktereigenschappen	karakterbehoeften
verstandelijk	wat innerlijke waarde heeft, waardering
- rationeel	kennis, diepgang, logica
- gewetensvol	normen, rechtvaardigheid, perfectie
- creatief	idealen, schoonheid, kunstuitingen
gevoelsmatig	leuke gebeurtenissen, uitgaan
- levendig	afwisseling, opwinding, beweging
- sociaal	relaties, gezelschap, aandacht
- ruimhartig	warmte, ruimte
wilskrachtig	succes, bewondering
- zelfstandig	zelfstandigheid, nieuwe doelen, activiteit
- gezagvol	verantwoordelijkheid, macht, respect
- daadkrachtig	uitdaging, risico's, strijd
evenwichtig	rust, bekende omgeving
- beheerst	zekerheid, stabiliteit
- volgzaam	harmonie, veiligheid, leider boven zich
- werkzaam	regelmaat, structuur, concrete dingen

Karakterbehoeften

Karakteraspecten of karaktertypen?

In Herschepping spreken we doelbewust over karakteraspecten in plaats van karaktertypen, zoals in de meeste boeken of artikelen over dit onderwerp.

• Bij het woord 'karaktertype' zouden lezers als volgt kunnen denken: "Ik ben van een bepaald type, dus ik zit vast aan een bepaald gedrag, want ik ben nu eenmaal zo'n type." Alsof je in een hokje gestopt wordt. En die manier van denken is nu juist NIET wat Herschepping wil overbrengen.
• Het woord 'karakteraspect' communiceert eerder de gedachte dat iedereen iets heeft van dat soort eigenschappen, maar iedereen in verschillende mate en op zijn eigen manier.

In de volgende onderwerpen van dit hoofdstuk komt duidelijk naar voren dat je karakter kan veranderen, ja zelfs HOORT te veranderen als je met God leeft.

Overeenkomst met de oudste karakter typologie

De karakteraspecten die in Herschepping gebruikt worden, hebben veel weg van de indeling, die vele eeuwen geleden is gemaakt door Hippocrates. Deze onderscheidde vier temperamenten (cholerisch, sanguinisch, melancholisch en flegmatisch) op basis van de vermeende invloed van vier lichaamsvloeistoffen op de persoonlijkheid van de mens. Hoewel men de functie van deze lichaamsvloeistoffen al lang niet meer onderschrijft, is de indeling op zich tot ver in de vorige eeuw populair geweest. Daarna zijn ook allerlei andere indelingen in karaktertypen geïntroduceerd (zoals Enneagram, Myers-Briggs), die elk zo hun eigen verdienste hebben.

De karakteraspecten van Herschepping zijn gebaseerd op Bijbelse begrippen:

1. de visie op het karakter van God, zoals die is gemanifesteerd in de Bijbel. De vier cherubs, die elk een aspect van Gods karakter illustreren, dienen als model voor de indeling in vier karakteraspecten bij de mens.
2. de visie op het wezen van de mens, geschapen als evenbeeld van God.

$nbsp;

DOWNLOAD KARAKTERTESTEN (PDF)

Karaktertest 1 - aan de hand van sterk aanwezige eigenschappen (karaktergaven)
Karaktertest 2 - aan de hand van alle karakteraspecten