8.3.3. Tegengestelde eigenschappen
In het volgende plaatje worden de vier karakteraspecten en de twaalf daarvan
afgeleide hoofdeigenschappen weergegeven. Die hoofdeigenschappen zijn twee aan
twee elkaars tegengestelde.
Die twaalf hoofdeigenschappen zijn zo gekozen dat ze zo ongeveer het
tegenovergestelde zijn van de hoofdeigenschappen aan de andere kant van de
lijnen tussen de karakteraspecten. Op die manier is er een zo breed
mogelijke dekking van alle karaktereigenschappen die je kunt bedenken in termen
van verstand,
gevoel,
wil en
gedrag.
Als we de tegenstellingen tussen de eigenschappen iets verder uitwerken, komen
de hoofdeigenschappen wat meer tot leven.
1. gezagvol - volgzaam
Een gezagvol persoon
heeft behoefte om verantwoordelijkheid te dragen en gezag uit te oefenen,
terwijl een volgzaam persoon juist behoefte heeft aan gezag boven zich.
De gezagvolle persoon is een geboren leider, die graag op de voorgrond treedt
en de richting bepaalt. Maar een volgzaam persoon blijft liever op de achtergrond
en voelt zich veiliger met een leidinggevende boven zich.
2. daadkrachtig - rationeel
De kracht van een
vastberaden persoon ligt in zijn uiterlijke, lichamelijke kracht, terwijl een
rationeel persoon uitblinkt in innerlijke kracht.
Als er iets gedaan moet worden, bedenkt een rationeel persoon van tevoren
alle voordelen en nadelen en neemt dan uiteindelijk een weloverwogen beslissing.
Een daadkrachtig persoon heeft niet zoveel denktijd nodig en vertrouwt meer op
zijn intuïtie of hij iets gaat doen of niet. Daarom neemt hij snel beslissingen
is hij bereid om meer risico's te nemen.
3. gewetensvol - ruimhartig
Een gewetensvol
persoon laat zich leiden door zijn geweten en zijn normen. Een ruimhartig
persoon is ruimdenkend en is geneigd om zich minder aan te trekken van normen,
maar hecht meer aan persoonlijke waarden.
Daarom is een gewetensvol persoon doorgaans meer consequent in zijn
opvattingen en minder flexibel in zijn manier van denken. Dat levert vaak
innerlijke spanningen op. Een ruimhartig persoon kijkt niet zo nauw en
leeft daardoor een stuk gemakkelijker en meer ontspannen. Dan komt
bijvoorbeeld tot uitdrukking in de manier waarop gewetensvolle en ruimhartige ouders hun
kinderen opvoeden. Gewetensvolle ouders zijn strikter en leggen hun kinderen
meer beperkingen op om hen daarmee te beschermen en te leiden. Ruimhartige
ouders geven kinderen meer bewegingsvrijheid om zelf door ervaring uit te vinden
waar ze voor kiezen. Beide benaderingen hebben positieve en negatieve
kanten.
4. levendig - beheerst
Een levendig persoon heeft een sterk ontwikkeld gevoel en laat zich leiden door
innerlijke behoeften, verlangens en impulsen van buitenaf.
Een beheerst persoon is bedachtzaam en reageert minder sterk op impulsen.
Daardoor heeft een beheerst persoon een uitgesproken stabiel karakter en laat
hij zich niet van zijn stuk brengen door wat er om hem heen gebeurt. Ook kan hij
zich in algemeen beter beheersen dan mensen met andere karakters (bijvoorbeeld
bij verleidingen) en hij maakt zich minder gauw kwaad. Daar staat tegenover
dat levendige mensen veel afwisseling in hun leven hebben, terwijl beheerste
mensen genoegen nemen met een meer gelijkmatig bestaan.
5. creatief - werkzaam
Een creatief persoon is
origineel en doet zelden hetzelfde voor de tweede keer. Een werkzaam persoon
handelt meer routinematig en is meer voorspelbaar in zijn gedragingen.
Bij creatieve personen staat het bedenken van iets nieuws centraal. Dat kan
zich uiten in humor, het schrijven van romans of gedichten, beeldende kunst,
muziek, enzovoort. Ook uitvinders, die meestal een wetenschappelijke of
technische achtergrond hebben, ontdekken nieuwe mogelijkheden vanuit hun
creatieve denkvermogen. Werkzame mensen zijn praktisch ingesteld en leren door
ervaring wat de beste manieren van werken zijn en houden zich daaraan. Ze hebben
bijvoorbeeld geleerd dat een opgeruimd huis of een opgeruimd bureau hen helpt om
alles snel te vinden, terwijl creatieve mensen eerder de neiging hebben om alles
te laten liggen en het niet erg vinden in een chaos te leven.
6. zelfstandig - sociaal
Een zelfstandig persoon
treedt het liefst alleen op, terwijl een sociaal persoon het liefst onder de
mensen is.
Zelfstandig ingestelde mensen kunnen goed tegen alleen zijn en
hoeven niet zoveel vrienden te hebben. Gevoelsmatige personen hebben liefst
zoveel mogelijk mensen om zich heen en genieten erg van alle soorten relaties.
Zelfstandige mensen hebben duidelijk een eigen mening, terwijl sociale mensen
hun mening mede laten bepalen door de mensen met wie ze in contact staan. De
verschillen uiten zich ook in werksituaties: de zelfstandige persoon werkt
liefst alleen aan iets, terwijl sociale mensen liever samen met mensen iets tot
stand brengen.
Volgend onderwerp: 8.3.4. Karakter van God en mens
