8.5.1. Gevoelsmatig (algemeen)
Gevoel en gemoed
Mensen met sterk aanwezige gevoelsmatige eigenschappen laten zich bij voorkeur leiden door hun gevoel. Ze laten zich ook sterk leiden door hun gemoed, waar de diepere gevoelens en verlangens van hun hart een rol spelen. Iedereen heeft tot op zekere hoogte gevoelsmatige eigenschappen. Hoe sterker die bij jou naar voren komen, hoe meer de onderwerpen van dit hoofdstuk op jou van toepassing zijn.
Mensen met sterk aanwezige gevoelsmatige eigenschappen kenmerken zich doordat ze hun gevoelens duidelijker uiten dan anderen. Ze hebben een spontane, aantrekkelijke, optimistische persoonlijkheid.
Karaktereigenschappen
Bij gevoelsmatige karakters onderscheiden we drie karaktereigenschappen, die in de volgende drie onderwerpen worden uitgewerkt:
Hier volgt een overzicht van gevoelsmatige eigenschappen, met de bijbehorende karaktergaven, karakterbehoeften en karaktervalkuilen.
| karaktereigenschap | karakterbehoeften | karaktergaven | valkuilen |
| gevoelsmatig | leuke gebeurtenissen, uitgaan | extravert, mensgericht | zwakke wil, aanstellerig, ijdel |
| - levendig | afwisseling, opwinding, beweging | enthousiast, spontaan, optimistisch | instabiel, wispelturig, vermoeiend druk |
| - sociaal | relaties, gezelschap, aandacht | aanhankelijk, meelevend, fijngevoelig | onzelfstandig, opdringerig, te veel praten |
| - ruimhartig | warmte, ruimte | vergevingsgezind, royaal, flexibel | te ruimdenkend, slordig, toegeeflijk |
Gevoelsmatige eigenschappen
Gevoelsmatige eigenschappen komen over het algemeen meer bij vrouwen voor dan bij mannen. Zie meer hierover in onderwerp 'Karakter van man en vrouw' in hoofdstuk 'Geloof en karakter' en de daarop volgende onderwerpen.
Ervaringsgericht en mensgericht
Gevoelsmatige mensen leven vooral aan de buitenkant en staan wijd open voor de wereld om hen heen. Ze willen graag van alles op de hoogte zijn en zijn van nature nieuwsgierig. Je bent snel hun vriend, maar ze vergeten je ook gauw weer als ze anderen ontmoeten. Ze worden snel boos, maar zijn hun boosheid ook gauw weer kwijt. Omdat ze zo aardig in de omgang zijn worden zulke tekortkomingen door anderen graag vergeven.
Vanwege hun ervaringsgerichtheid staan gevoelsmatige gelovigen wijd open voor godservaringen. Het ervaren van de relatie met God speelt een belangrijke rol bij gevoelsmatige christengelovigen. Door daarvan te getuigen, kunnen ze anderen aansporen meer van Gods aanwezigheid in hun levens te verwachten.
Als gevoelsmatige gelovigen zich door de Heilige Geest laten leiden, hebben ze de gave om snel te reageren op wat God hen aanreikt. Als ze in de Bijbel iets lezen dat hen in het hart aanspreekt, gaan ze er vaak direct mee aan de slag. Dat is een mooie kant van hun spontaniteit.
Vooral door hun warme mensgerichtheid zijn gevoelsmatige mensen erg geliefd. Ze hebben oprechte belangstelling voor mensen, nemen er de tijd voor om met mensen om te gaan en kunnen uitstekend meevoelen met anderen.
Valkuil: zwakke wil
De meest opvallende valkuil voor gevoelsmatige mensen is hun zwakke wil. Ze zijn geneigd om zich bijvoorbeeld te laten leiden door:
- impulsen en verlangens van het moment
- de meningen van andere mensen
- hun wisselende stemmingen
Daardoor laten ze zich gemakkelijk meeslepen om dingen te doen waar ze later spijt van krijgen. Voor hen is het belangrijk om zelfbeheersing in verbondenheid met de Heilige Geest.
De meeste gevoelsmatige mensen hebben een hekel aan elke vorm van discipline, omdat ze het liefst doen wat ze prettig vinden. Maar de Bijbel spoort ons daar op veel plaatsen wel toe aan. Voorbeeld:
"... Oefen u in de godsvrucht." (1 Timoteüs 4:7, NBG1951)
Zie ook onderwerp 'Geloofsdiscipline' in hoofdstuk 'Toewijding'.
Valkuil: onbescheiden
Gevoelsmatige mensen zijn geneigd om veel aandacht te besteden aan uiterlijke dingen. Ze genieten van hun populariteit en hebben de neiging om te pronken met hun aantrekkelijkheid of wat dan ook.
Veel gevoelsmatige mensen zijn geneigd op te scheppen en zichzelf te overschatten. Een voorbeeld daarvan vinden we bij de meest gevoelsmatige discipel van Jezus, namelijk Petrus. Hij beweerde meer voor zijn meester over te hebben dan alle anderen:
"Al laat iedereen u in de steek, ik nooit ..." (Marcus 14:29, GNB1996)
Wat een zelfoverschatting!
"Jezus antwoordde: 'Ik verzeker je: juist jij zult me vannacht, nog voor de haan tweemaal gekraaid heeft, driemaal verloochenen.' Maar Petrus hield met grote stelligheid vol: 'Al zou ik met u moeten sterven, ik zal u nooit verloochenen.' Alle anderen zeiden iets dergelijks." (Marcus 14:30-31, NBV2004)
We kennen de afloop van het verhaal: toen het erop aankwam werd Petrus bang en om zijn hachje te redden verloochende hij Jezus driemaal. Maar hij kreeg berouw over zijn grootspraak en zijn falen. Jezus vergaf het hem en nadat hij met Gods Geest vervuld was, werd hij een heel andere Petrus!
De Bijbel spoort je aan tot een eerlijke, echte levenshouding. Oefen je daarom in bescheidenheid en echtheid, doe je dan ook niet aardiger voor dan je bent.
Besteed ook geen overdreven aandacht aan je eigen uiterlijk en andere uiterlijke zaken. Je aantrekkelijkheid komt van God en dat mag nooit een voorwerp van trots worden. Dat zou immers een ernstige barrière vormen in je leven met God.
"Uw sieraad moet niet bestaan in iets uiterlijks ... maar uw sieraad moet zijn de verborgen mens van het hart, met het onvergankelijke sieraad van een zachtmoedige en stille geest, die kostbaar is voor God." (1 Petrus 3:3-4, HSV2010)
Mensen zijn trouwens op hun mooist als ze vol zijn van de vrede en de blijdschap van Jezus.
Valkuil: te afhankelijk van omstandigheden
Gevoelsmatige mensen zijn zozeer gericht op wat er om hen heen gebeurt, dat ze kwetsbaarder zijn voor alles wat van buitenaf op hen afkomt. Hun stemming wordt sterker beïnvloed door bijvoorbeeld het weer, maar ze hebben ook meer moeite met grote of kleine tegenslagen en beproevingen. Ze lijken aan de buitenkant behoorlijk zelfverzekerd, maar kunnen door omstandigheden ook gauw bang worden.
Wat anderen van hen denken (of wat ze DENKEN dat anderen van hen denken) heeft ook veel invloed op hun welbevinden. Daarom zijn ze eerder geneigd om met anderen mee te praten of mee te doen, waardoor ze hun eigen mening nogal eens aanpassen. Ze staan ook meer dan anderen open voor verleidingen en moeten dan ook extra moeite doen om niet in verleidelijke omstandigheden te komen. Al met al is hun relatief zwakke wil hun gevaarlijkste valkuil.
Tips voor gevoelsmatige gelovigen
In Herschepping richten we ons vooral op de geestelijke aspecten van het omgaan met je karakter. Maar je bent ook verantwoordelijk voor een goed beheer van de lichamelijke en zielse kanten van je leven. Die kunnen een goede ontwikkeling van je karakter bevorderen of afremmen.
Hier volgen enkele praktische handreikingen om vervormingen en schreefgroei van je karakter tegen te gaan en om het proces van geloofsgroei te ondersteunen:
- Maak af wat je begonnen bent en begin dan pas met iets nieuws. Anders bereik je niets in je leven.
- Leer om te gaan met alleen zijn. Je hoeft niet altijd onder de mensen te zijn.
- Probeer goede disciplines te ontwikkelen in je dagelijkse werkzaamheden en vooral ook in huis. Vermijd rommel en chaos in je leefomgeving. Dat gaat niet vanzelf.
- Spreek de waarheid zonder te overdrijven of op te scheppen. Wees echt en speel geen toneel in het dagelijks leven. Maak geen drama van dingen die het niet waard zijn.
- Als je geneigd bent tot impulsaankopen, ga dan niet de deur uit met een volle portemonnee en laat je betaalpas thuis als je hem niet echt nodig hebt.
- Als je behoefte hebt aan sociale contacten, dring jezelf dan niet op aan anderen.
- Probeer in gesprekken met mensen niet alleen over jezelf te praten en over wat jij hebt meegemaakt. Oefen jezelf in geconcentreerd luisteren naar de ander, zonder het onderwerp naar jezelf toe te trekken.
- Durf 'nee' te zeggen als mensen je iets vragen dat onredelijk is of wat je niet aankan. Mensen die daar moeite mee hebben zijn bang dat de ander hen dan niet meer aardig vindt. Je kunt het onmogelijk iedereen naar de zin maken.
- Houd er een eigen mening op na en praat mensen niet naar de mond om aardig gevonden te worden. Ontwikkel een gezonde zelfstandigheid.
God wil je karakter vernieuwen, wanneer je er voor openstaat. Zie onderwerp 'Een beter karakter krijgen' in hoofdstuk 'Karakter en geloof'.
Zie ook de karakterstudie van een gevoelsmatige Bijbelfiguur in hoofdstuk 'Karakter van Petrus'.