8.4.3. Gewetensvol
Dit onderwerp gaat over het omgaan met één van de drie
verstandelijke
karaktereigenschappen.
Zie ook onderwerp 'Verstandelijk
(algemeen)'.
Karaktergaven
Bij gewetensvolle mensen speelt hun geweten een sterke rol. Daarmee kun je
onder meer:
- beoordelen of iets goed of slecht is, waar of onwaar, echt of onecht
- zonden en tekortkomingen waarnemen bij jezelf
Het zijn
doorgaans serieuze, plichtsgetrouwe, gedreven mensen die vooral aandacht
schenken aan wat hun geweten zegt. Ze zijn integer, waarheidlievend, denken
tamelijk zwart-wit en hebben een hekel aan compromissen. Ze hebben een sterk
rechtvaardigheidsgevoel en zijn consequent in hun denken en in hun daden. Ze
worden gewaardeerd om hun toewijding en goede werkprestaties, want ze stellen
hoge eisen aan zichzelf.
Gods karakter en jouw karakter
Als je een gewetensvol karakter hebt, heb je een mooie eigenschap gekregen die
een afbeelding is van één van Gods karaktereigenschappen. Laat je dan vooral inspireren door God, die
volkomen rechtvaardig is.
Dat houdt onder meer het volgende in:
- God doet wat goed is (gerechtigheid).
- God spreekt de waarheid.
- God bepaalt wat goed en slecht is.
- God is wetgever.
- God is rechter die mensen beoordeelt.
Zie meer hierover in onderwerpen:
- 'God
is rechtvaardig' in hoofdstuk 'Gods
karakter'
- 'Karakter van God en
mens' in hoofdstuk 'Karakter en geloof'
Je karaktergaven gebruiken om te dienen
Gewetensvolle gelovigen kunnen door God
gebruikt worden om werk van hoge kwaliteit te verrichten en trouw Gods
opdrachten uit te voeren. Een Bijbels voorbeeld is de gewetensvolle
Mozes, die Gods levenswet ontving
en doorgaf aan het volk Israël en ook recht sprak onder het volk Israël(Exodus 18:13). Als gewetensvolle gelovigen zich door de Heilige Geest laten leiden, kunnen
ze bijvoorbeeld goed functioneren in Bijbelstudie- en gebedsgroepen.
Ook zijn ze als geen ander in staat om opvattingen en ideeën te toetsen aan
de Bijbel:
"De Joden in Berea waren welwillender dan die in Tessalonica,
want ze luisterden vol belangstelling naar de verkondiging van het evangelie en
bestudeerden dagelijks de Schriften om te zien of het inderdaad waar was wat er
werd gezegd." (Handelingen 17:11, NBV2004)
"Geliefden, vertrouw niet elke geest. Onderzoek de geesten, om
te zien of ze wel van God komen, want onder hen die tot de wereld zijn uitgegaan
zijn veel valse profeten." (1 Johannes 4:1, WV2012)
Veel gewetensvolle gelovigen zijn ook bereid om offers te brengen door bijvoorbeeld
uitgezonden te worden als zendingswerker, ontwikkelingswerker.
Valkuil: perfectionistisch, gespannen
Gewetensvolle gelovigen zijn vaak
perfectionistisch ingesteld en laten
zich opjagen door hun hoge taakopvatting en hun hoge normen. Ze hebben de
neiging tot een
negatief zelfbeeld, ondefinieerbare schuldgevoelens en faalangst.
Ze moeten leren de minder geslaagde gebeurtenissen van hun leven goed te
verwerken, hun verleden los te laten en in het heden te leven.
Een bekend Bijbels voorbeeld van iemand die hier moeite mee had vinden we in
de persoon van Marta,
die zo haar best deed om een geweldige maaltijd klaar te maken voor Jezus en
zijn discipelen, dat ze zichzelf voorbij liep en helemaal in de stress schoot.
Jezus corrigeerde haar en spoorde haar aan om de dingen te relativeren en zich
niet door haar hoge maatstaven te laten regeren. Deze uitdaging is er ook voor
alle gewetensvolle gelovigen van vandaag.
Als jij een gewetensvol persoon bent, kun je gemakkelijk denken dat je meer
liefde en waardering van God zal ontvangen door je extra uit te sloven en
verschrikkelijk veel voor Hem te willen doen. Zelf ben ik ook meerdere keren in
deze valkuil terechtgekomen en moest ik er een stevige prijs voor betalen.
Eerlijk gezegd weet ik niet of ik deze les wel volledig geleerd heb.
Gewetensvolle gelovigen zijn van nature stressgevoelig en gespannen. Ze hebben
Gods vrede nodig om van binnenuit te kunnen ontspannen, als een
vrucht van de geest. Vrede ontwikkelt zich in
een rein geweten, dat bovendien niet overbelast is door te hoge prestatienormen
en innerlijke remmingen.
Valkuil: wettisch, kritisch
Door hun sterke behoefte aan rechtvaardigheid zijn gewetensvolle mensen
geneigd om hun principes te ver door te voeren. Ze kunnen soms onbarmhartig en
kritisch zijn en dan lopen ze in de zelfde val als destijds de
farizeeën, die zo geweldig hun best deden om hun God te eren met een goede
levenswandel. Daarbij waren ze blind voor de werkelijke bedoeling van
Gods levenswetten: onbaatzuchtige liefde voor God en de medemens. Tegen hen zei
Jezus iets wat gewetensvolle gelovigen goed ter harte moeten nemen:
"Overdenk eens goed wat dit wil zeggen: Barmhartigheid wil ik,
geen offers.'..." (Matteüs 9:13, NBV2004)
De meeste gewetensvolle mensen zijn van nature niet erg
ruimhartig wat hun manier van denken betreft. Zij zijn geneigd tot ongenuanceerd zwart-wit denken: iets is
goed of fout, niets er tussenin. Daardoor kunnen ze niet erg flexibel zijn of zelfs
intolerant tegenover mensen die er andere normen op na houden dan zijzelf. Zij
kunnen daardoor een negatief
kritische
houding krijgen, een verkeerde manier van denken die voortkomt uit trots en
schade toebrengt aan anderen en aan zichzelf. Te veel gewetensvolle mensen zijn
bijvoorbeeld ongehuwd, want geen mens voldoet aan hun hoge verwachtingen van anderen.
Zie vooral de volgende onderwerpen
in hoofdstuk 'Anders
denken':
- 'Kritische
gedachten'
- 'Bevrijd
van kritische gedachten'
God wil je karakter vernieuwen, wanneer je er voor
openstaat. Zie onderwerp 'Een beter karakter
krijgen' in hoofdstuk 'Karakter
en geloof'.
Volgend onderwerp: 8.4.4. Creatief
