8.10.4. Verandering van Paulus
Oude trekjes
Van alle karakters zijn de
wilskrachtige karakters het moeilijkst voor Jezus te winnen, vanwege hun
ijzersterke wil en zelfstandige opstelling. Maar ook na hun bekering kost het de
Heilige Geest heel wat moeite om de oude natuur van wilskrachtige personen te
temmen.
Maar gelukkig was Paulus een radicale gelovige die zich voor de
volle honderd procent aan Jezus had gegeven. Zo'n leerproces is altijd een kwestie van Gods inzet en de
openheid van de mens om Gods werking in zijn leven toe te laten. In het leven van
Paulus zien we die oude trekjes van zijn wilskrachtige temperament nog
geregeld terugkeren, maar ... God heeft wonderen gedaan, ook in het karakter van Paulus.
Paulus veranderd van hardvochtig naar mild
Wilskrachtige mensen hebben van nature niet veel respect voor mensen met
zwakheden. Paulus en Barnabas waren plannen aan het maken voor een tweede
zendingsreis. Barnabas wilde zijn neef Marcus weer meenemen, maar Paulus vond Marcus een
loser omdat hij hen tijdens de eerste zendingsreis halverwege had verlaten.
Daarom wilde Paulus hem perse niet mee hebben. Paulus was zelf een keiharde
doorzetter, maar Marcus had die eigenschap in veel mindere mate. Bovendien was
hij nog jong en had hij nog niet zoveel meegemaakt. Veel mensen maken de fout
anderen te meten en te beoordelen naar hun eigen kwaliteiten en zo ook Paulus.
Uit niets blijkt trouwens dat Paulus Gods wil had gezocht met betrekking tot
deze kwestie en waarschijnlijk handelde hij gewoon vanuit zijn oude natuur. Barnabas had een
meer evenwichtig karakter en kon meer begrip opbrengen voor Marcus.
"Een en ander leidde tot grote onenigheid, zodat ze uit elkaar
gingen en Barnabas samen met Marcus naar Cyprus vertrok. Paulus koos Silas als
reisgezel en vertrok eveneens ..." (Handelingen 15:39-40, NBV2004)
Over deze gebeurtenis zeggen Bijbeluitleggers vaak dat God deze ruzie gebruikte
om twee zendingsteams uit te zenden in plaats van één. Dat mag dan zo zijn, maar
het neemt niet weg dat hier fouten waren gemaakt. God had geen onenigheid nodig
om dat te bewerkstelligen! De geschiedenis heeft Barnabas in het gelijk gesteld. Hij nam
Marcus mee naar Cyprus om hem een tweede kans te geven en waarschijnlijk is dat
goed gegaan. Hoe het ook zij, Marcus is toch geestelijk gegroeid en heeft Paulus
later zelfs nog opgezocht in de gevangenis. Daar is lef voor nodig en Paulus zal
dit zeker in hem gewaardeerd hebben. Paulus schrijft aan het einde van zijn
leven iets heel positiefs over hem:
"Alleen Lucas is bij me. Haal Marcus op en breng hem met je
mee; hij is een bruikbare kracht voor me." (2 Timoteüs 4:11, GNB1996)
In die tussenliggende jaren was Paulus een stuk milder geworden. Er moet heel
wat gebeuren voordat een wilskrachtig persoon een compliment uitdeelt en dan
vooral aan iemand die eerder gefaald heeft in zijn ogen. Een duidelijk blijk van een
veranderd karakter.
Strijdvaardig gebleven
Overal waar Paulus tijdens zijn vele reizen het evangelie bracht, ging hij
volgens zijn principe eerst naar de Joden en probeerde hen ervan te overtuigen
dat Jezus de beloofde messias was. Hij was erg sterk in het redeneren en
argumenteren en had een fabelachtige kennis van de Schriften. Toch heeft hij
daarmee niet altijd veel succes gehad en ook wel weerstanden bij zijn
toehoorders opgeroepen. In tweede instantie richtte hij zich dan op de
niet-Joden.
Zijn optreden in Athene getuigt van
vastberadenheid en strijdlust. In Handelingen 17 kun je lezen dat Paulus het voor elkaar
kreeg dat hij op de Areopagus (heuvel van Ares, de Griekse
oorlogsgod) een toespraak mocht houden voor Griekse filosofen. Dat was een
toplocatie bij de Griekse intelligentsia. Paulus had zich uitstekend voorbereid
en gebruikte allerlei voorbeelden uit de Griekse denkwereld om zijn getuigenis
kracht bij te zetten. Maar de uitwerking viel erg tegen en dat zal hem
ongetwijfelde hebben teleurgesteld.
"Toen ze hoorden van een opstanding van de doden dreven
sommigen daar de spot mee, terwijl anderen zeiden: 'Daarover moet u ons een
andere keer nog maar eens vertellen.' Zo vertrok Paulus uit hun midden. Toch
sloten enkelen zich bij hem aan en aanvaardden het geloof ..." (Handelingen
17:32-34, NBV2004)
Ik heb de indruk dat Paulus nogal eens op zijn eigen kennis en
overtuigingskracht steunde. Vanuit Athene ging hij naar Korinte en daar komen we
een veel minder zelfverzekerde Paulus tegen. Op een bepaald moment was hij zelfs
neerslachtig en dat is opmerkelijk voor een wilskrachtig persoon. Hij had
een speciale bemoediging van Jezus nodig om weer verder te kunnen:
" 's Nachts zei de Heer in een visioen tegen Paulus: 'Wees niet
bang, maar blijf spreken en zwijg niet! Ik sta je bij en niemand zal een vinger
naar je uitsteken om je kwaad te doen, want veel mensen in deze stad behoren mij
toe.' " (Handelingen 18:9-10, NBV2004)
Hoewel Paulus niet bang was om te lijden voor de zaak van Gods koninkrijk,
ging hij soms op zijn strepen staan als Romeins staatsburger. Als zodanig hoefde
hij geen vernederende behandelingen van de Romeinen te ondergaan. In dat opzicht
was hij ook praktisch: hij had geen martelarencomplex.
"Maar toen ze hem al vastgebonden hadden voor de zweepslagen,
zei Paulus tegen de centurio (=hoofdman over 100 man)die erbij was: 'Mogen
jullie een Romeins burger geselen, en dan nog wel zonder vorm van proces?' "
(Handelingen 22:25, NBV2004)
Paulus was ook tactisch. Eenmaal stond hij in Jeruzalem voor de Joodse Raad.
De raadsleden waren vast besloten om Paulus om te brengen en hij wist dat.
Handig speelde hij twee groepen Joden tegen elkaar uit: de farizeeën en de
sadduceeën.
"Paulus wist dat het Sanhedrin deels uit sadduceeën bestond en
deels uit farizeeën, en daarom riep hij hun toe: 'Broeders, ik ben een farizeeër
uit een geslacht van farizeeën, en ik sta hier terecht omwille van de
verwachting dat de doden zullen opstaan!' " (Handelingen 23:6, NBV2004)
Het gevolg was dat beide groepen elkaar in de haren vlogen. Het werd zo'n
grote puinhoop dat de Romeinse soldaten eraan te pas moesten komen om te
voorkomen dat Paulus gelyncht zou worden.
Trots en nederigheid van Paulus
Paulus was strijdvaardig in zijn optreden en vaak confronterend. Zo
schreef Paulus zelf dat hij de apostel Petrus in het openbaar had berispt omdat
die met heidenen zat te eten, maar toen er Joodse christenen aankwamen zonderde
hij zich af. Paulus vond dat huichelachtig en vond het nodig dit in het openbaar
op te merken (Galaten 2:11-14). Moest dat nu echt op zo'n manier, een
vooraanstaande geestelijke leider openlijk vernederen? Ik denk dat zijn oude natuur hier naar
boven kwam. Of misschien ook een stukje rivaliteit, zo van: "Wie is de
belangrijkste apostel, jij of ik?" Petrus had die les van nederigheid al met veel pijn en moeite
geleerd toen hij Jezus,
verloochend had, maar Paulus was nog niet zo ver.
De moedige, vastberaden Paulus moest door schade en schande de moeilijke les
leren van nederigheid in plaats van trots, van het leven in
eigen zwakheid en in
de kracht van God. Maar op den duur heeft hij deze les wel degelijk geleerd en
helaas was daar een paardenmiddel voor nodig:
"... Om te verhinderen dat ik mezelf zou verheffen, werd mij
een doorn in het vlees gestoken: ik word gekweld door een engel van Satan." (2 Korintiërs 12:7, NBV2004)
Wat was die 'doorn in het vlees' van Paulus? Daarover is heel wat
gespeculeerd. Maar in het Oude Testament komen we vergelijkbare uitdrukkingen
tegen zoals in het volgende Bijbelgedeelte:
"Maar als jullie de bewoners ervan niet verdrijven, zullen
degenen die je van hen overlaat zich vijandig tegenover je opstellen wanneer
jullie eenmaal in het land wonen; ze zullen tot stekels in je zij en tot dorens
in je ogen worden." (Numeri 33:55, NBV2004)
Mijn conclusie is: die doorn in zijn vlees was het totaal van alle tegenstand
en vervolging die Paulus moest ondergaan van Joden, medechristenen en heidenen.
Het is niet toevallig dat Paulus in het vorige hoofdstuk had geschreven over
dwaalleraars (2 Korintiërs 11:13-15) en vervolging (2 Korintiërs 11:23-27).
Paulus vond al die tegenstand een lastige verhindering om zijn taak uit te
voeren. Hij wist ook dat al die tegenstand was geïnspireerd door de satan.
Daarom heeft hij intens gebeden of God die verhinderingen weg wilde nemen. Maar
het bleek dat God er anders over dacht:
"Ik
heb de Heer driemaal gesmeekt mij van hem te bevrijden, maar hij zei: 'Je hebt
niet meer dan mijn genade nodig, want kracht wordt zichtbaar in zwakheid.' Dus
laat ik mij veel liever voorstaan op mijn zwakheid, zodat de kracht van Christus
in mij zichtbaar wordt. Omdat Christus mij kracht schenkt, schep ik vreugde in
mijn zwakheid: in beledigingen, nood, vervolging en ellende. In mijn zwakheid
ben ik sterk." (2 Korintiërs 12:8-10, NBV2004)
Paulus was een volwassen gelovige geworden. Niet alleen accepteerde Hij die
doorn in zijn vlees, maar hij omarmde die zelfs, ook omdat hij begreep dat lijden
een onvermijdbaar aspect is van het brengen van zijn werk als evangelist.
Zie ook onderwerp 'Lijden
van Paulus' in hoofdstuk 'Geloofsvervolging'.
Volgend onderwerp:
8.10.5. Paulus de apostel
